Θα μπορούσε το μυστικό για πιο δυνατή μνήμη να κρύβεται στο ράφι με τα μπαχαρικά σας; Νέα έρευνα υποστηρίζει ότι δύο συγκεκριμένα μοσχομυριστά βότανα της Μεσογείου μπορεί να βοηθούν στην προστασία του εγκεφάλου και ακόμη και στη μείωση του κινδύνου για άνοια.
Ποια είναι τα μοσχομυριστά βότανα της Μεσογείου και ποια τα οφέλη τους για την υγεία
Δύο γνώριμα βότανα με άρωμα από τη Μεσόγειο μπορεί να μη νοστιμίζουν μόνο το φαγητό μας. Έρευνες δείχνουν ότι περιέχουν μια ένωση που ονομάζεται καρνοσικό οξύ (carnosic acid), ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και αντιφλεγμονώδες, που μπορεί να βοηθά στην προστασία των εγκεφαλικών κυττάρων και στη μείωση του κινδύνου για Αλτσχάιμερ.
Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Antioxidants, επιστήμονες δημιούργησαν μια σταθερή μορφή αυτής της ένωσης, που ονομάζεται diAcCA, η οποία σε προκλινικές δοκιμές βελτίωσε τη μνήμη, αύξησε τις συνάψεις μεταξύ των εγκεφαλικών κυττάρων και μείωσε πρωτεΐνες που σχετίζονται με το Αλτσχάιμερ, όπως το β-αμυλοειδές και οι πρωτεΐνες ταυ.
Είναι αποτελεσματικά τα βότανα και τα συμπληρώματα στην προστασία του εγκεφάλου και τη μείωση του κινδύνου άνοιας;
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Natural products in neurodegenerative diseases: recent advances and future outlook», ενώσεις από φυτά, μύκητες και θαλάσσιους οργανισμούς μπορεί να προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα μειώνοντας τη φλεγμονή, το οξειδωτικό στρες και τη συσσώρευση πρωτεϊνών. Η μελέτη σημειώνει ότι απαιτείται περισσότερη έρευνα σε ανθρώπους, καθώς τα περισσότερα στοιχεία έως τώρα προέρχονται από εργαστηριακές και ζωικές μελέτες.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ορισμένα βότανα και συμπληρώματα διατροφής μπορεί να βοηθούν στην προστασία του εγκεφάλου και στη μείωση του κινδύνου άνοιας – όμως τα στοιχεία είναι περιορισμένα και αντικρουόμενα. Ανασκοπήσεις δείχνουν ενθαρρυντικά αποτελέσματα για εκχυλίσματα φυτών και nutraceuticals όπως το ginkgo biloba, η κουρκουμίνη και τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, αλλά οι περισσότερες μελέτες είναι μικρής διάρκειας, με μικρά δείγματα και όχι αρκετά ισχυρές για να αποδείξουν σαφή οφέλη. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι παράγοντες τρόπου ζωής, όπως η διατροφή, η άσκηση και η αγγειακή υγεία, παραμένουν η πιο αξιόπιστη προστασία.
- Ορισμένα βότανα και συμπληρώματα διατροφής μπορεί να υποστηρίζουν τη μνήμη και την υγεία του εγκεφάλου.
- Τα στοιχεία είναι αντικρουόμενα – χρειάζονται περισσότερες μελέτες υψηλής ποιότητας.
- Οι διατροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 έχουν ισχυρότερες ενδείξεις από τα χάπια.
- Πάντα να συμβουλεύεστε γιατρό πριν τη χρήση συμπληρωμάτων, ειδικά εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή.
Διατροφική αξία δεντρολίβανου
Μέγεθος μερίδας: 1 κουτ. γλυκού (1,2 γρ.)
- Θερμίδες: 4
- Ολικά λιπαρά: 0,2 γρ. – 0% της ΣΗΠ
- Κορεσμένα λιπαρά: 0,1 γρ. – 0% της ΣΗΠ
- Πολυακόρεστα λιπαρά: 0 γρ.
- Μονοακόρεστα λιπαρά: 0 γρ.
- Χοληστερίνη: 0 mg – 0% της ΣΗΠ
- Νάτριο: 0,6 mg – 0% της ΣΗΠ
- Ολικοί υδατάνθρακες: 0,8 γρ. – 0% της ΣΗΠ
- Εδώδιμες ίνες: 0,5 γρ. – 2% της ΣΗΠ
- Πρωτεΐνη: 0,1 γρ.
Διατροφική αξία φασκόμηλου
Μέγεθος μερίδας: 1 φύλλο (0,5 γρ.)
- Θερμίδες: 0,1
- Ολικά λιπαρά: 0 γρ. – 0%
- Κορεσμένα λιπαρά: 0 γρ. – 0%
- Τρανς λιπαρά: 0 γρ.
- Πολυακόρεστα λιπαρά: 0 γρ.
- Μονοακόρεστα λιπαρά: 0 γρ.
- Χοληστερίνη: 0 mg – 0%
- Νάτριο: 0 mg – 0%
- Ολικοί υδατάνθρακες: 0 γρ. – 0%
- Εδώδιμες ίνες: 0 γρ. – 0%
- Σάκχαρα: 0 γρ.
- Πρωτεΐνη: 0 γρ.
diAcCA: Η νέα ένωση που βρίσκεται στο δενδρολίβανο και το φασκόμηλο μπορεί να προστατεύσει από Αλτσχάιμερ και άνοια
Υπάρχει ελπίδα η ένωση να δοκιμαστεί σε ανθρώπους στο επόμενο στάδιο. Η Dipa Kamdar, ανώτερη λέκτορας στην πρακτική φαρμακευτικής στο Kingston University – η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη – χαρακτήρισε την ανακάλυψη «συναρπαστική». «Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό είναι ότι το diAcCA ενεργοποιείται μόνο σε περιοχές του εγκεφάλου με φλεγμονή, κάτι που θα μπορούσε να ελαχιστοποιήσει τις παρενέργειες», ανέφερε σύμφωνα με το The Conversation.
«Μέχρι τώρα, οι μελέτες σε ποντίκια δεν δείχνουν σημάδια τοξικότητας και καταγράφουν σημαντικές γνωστικές βελτιώσεις – γεγονός που αυξάνει τις ελπίδες ότι οι δοκιμές σε ανθρώπους θα μπορούσαν να είναι το επόμενο βήμα. Οι ερευνητές πιστεύουν επίσης ότι το diAcCA μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία άλλων φλεγμονωδών καταστάσεων, όπως ο διαβήτης τύπου 2, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η νόσος Πάρκινσον».
Η κα Kamdar επισήμανε επίσης ότι μία ακόμη ένωση, επίσης παρούσα στο δεντρολίβανο και στο φασκόμηλο, μπορεί να συμβάλει στην υγεία του εγκεφάλου. «Μία τέτοια ένωση, η 1,8-cineole, βοηθά στην αποτροπή της διάσπασης της ακετυλοχολίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που είναι απαραίτητη για τη μάθηση και τη μνήμη», είπε.
«Με το να διατηρεί την ακετυλοχολίνη, το δεντρολίβανο μπορεί να υποστηρίζει τη γνωστική λειτουργία, ειδικά καθώς μεγαλώνουμε. Ένα ακόμη πλεονέκτημα είναι ότι το δεντρολίβανο είναι γεμάτο αντιοξειδωτικά, που προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα από βλάβες που προκαλούνται από το οξειδωτικό στρες – έναν βασικό παράγοντα στην έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών».
Ακόμη και η μυρωδιά του δεντρολίβανου μπορεί να ενισχύσει τη μνήμη, δείχνει έρευνα
Πριν από αυτή την έρευνα, μελέτη του 2016 από το Northumbria University διαπίστωσε ότι άτομα που εκτέθηκαν στη μυρωδιά του δεντρολίβανου είχαν βελτιωμένη μνήμη. Στο πλαίσιο της μελέτης, 150 υγιείς άνθρωποι ηλικίας 65 ετών και άνω τοποθετήθηκαν σε δωμάτια που είχαν αρωματιστεί με αιθέρια έλαια δεντρολίβανου και λεβάντας ή σε ένα δωμάτιο χωρίς άρωμα.
Τους ζητήθηκε να ολοκληρώσουν τεστ που αξιολογούσαν τη λεγόμενη προοπτική μνήμη – την ικανότητα να θυμόμαστε να κάνουμε κάτι σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή, όπως να πάρουμε φάρμακα, ή μετά από ένα ερέθισμα, όπως να ταχυδρομήσουμε ένα γράμμα μόλις δούμε γραμματοκιβώτιο. Συμπλήρωσαν επίσης ένα τεστ αξιολόγησης διάθεσης.
Όσοι είχαν βρεθεί στο δωμάτιο με τη μυρωδιά του δεντρολίβανου παρουσίασαν σημαντικά βελτιωμένη προοπτική μνήμη, με σκορ 15% υψηλότερα σε σχέση με εκείνους που είχαν βρεθεί στο δωμάτιο χωρίς άρωμα. Ήταν επίσης σε εγρήγορση περισσότερο. Αντίθετα, όσοι είχαν περάσει χρόνο στο δωμάτιο με άρωμα λεβάντας εμφάνισαν σημαντικά αυξημένη ηρεμία και ικανοποίηση, αλλά μείωση στην ικανότητα να θυμούνται να κάνουν κάτι σε δεδομένη χρονική στιγμή.
«Το δεντρολίβανο ανέκαθεν είχε συνδεθεί με τη μνήμη – ακόμη και ο Σαίξπηρ είπε “το δεντρολίβανο είναι για τη μνήμη” – και συνδέεται επίσης με την εγρήγορση», σχολίασε ο Dr Mark Moss, επικεφαλής του τμήματος ψυχολογίας του πανεπιστημίου.
«Βρήκαμε ότι οι άνθρωποι είναι περισσότερο σε εγρήγορση αφού βρεθούν σε δωμάτιο με άρωμα δεντρολίβανου. Δοκιμάσαμε την προοπτική μνήμη – την ικανότητά μας να θυμόμαστε να θυμόμαστε – σε άτομα άνω των 65 ετών, για να δούμε αν μπορούμε να βελτιώσουμε την ικανότητά τους και διαπιστώσαμε ότι το δεντρολίβανο μπορεί να το δουλέψει». «Αυτό είναι ενδεχομένως πολύ σημαντικό, γιατί η προοπτική μνήμη, για παράδειγμα, σας επιτρέπει να θυμάστε να παίρνετε τα φάρμακά σας συγκεκριμένες ώρες της ημέρας».
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο άνοιας
Σύμφωνα με το NHS, για να μειώσετε τον κίνδυνο άνοιας, μπορείτε να:
- Τρώτε μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή
- Κάνετε τουλάχιστον 150 λεπτά άσκησης την εβδομάδα
- Διατηρείτε υγιές βάρος
- Κόψετε το κάπνισμα
- Μειώσετε την κατανάλωση αλκοόλ
- Κρατάτε την αρτηριακή πίεση σε υγιή επίπεδα
- Παραμένετε κοινωνικά ενεργοί
Πηγές: Express, MDPI, MDPI, ACS Publications, MDPI, Frontiers, BMC Nutrition & Metabolism, Frontiers, Nutritionix, Nutritionix