Το σώμα συνθέτει τη βιταμίνη D από την έκθεση στον ήλιο και την απορροφά από πολλές τροφές. Είναι σημαντική για την υγεία των οστών και μελέτες παρατήρησης έχουν υποδείξει ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης D είχαν καλύτερα αποτελέσματα υγείας, όπως η βελτίωση της καρδιαγγειακής και εγκεφαλικής υγείας.
Αλλά συναρπαστικές μελέτες δείχνουν ότι τα συμπληρώματα βιταμίνης D δεν φαίνεται να μεταφέρουν όλα τα αναμενόμενα οφέλη για την υγεία. Η Δρ. JoAnn Manson, επικεφαλής του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής στο Brigham and Women’s Hospital και καθηγήτρια ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, είναι η κύρια ερευνήτρια της δοκιμής βιταμίνης D και ωμέγα-3 (VITAL), η οποία παρακολούθησε σχεδόν 26.000 συμμετέχοντες σε όλες τις ΗΠΑ για περισσότερο από πέντε χρόνια.
Η Δρ. Manson εξηγεί ότι η βιταμίνη D είναι στην πραγματικότητα μια ορμόνη που διεγείρει τους υποδοχείς σχεδόν σε κάθε κύτταρο του σώματος. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί υπήρχε τόση αισιοδοξία σχετικά με τις δυνατότητές του να βελτιώσει την υγεία. Ωστόσο, όπως είπε, τα αποτελέσματα των τυχαιοποιημένων κλινικών δοκιμών -συμπεριλαμβανομένης της VITAL- δεν έχουν επιβεβαιώσει τις πολλές ελπίδες για τη βιταμίνη D, τουλάχιστον αυτή που λαμβάνεται σαν συμπλήρωμα.
«Περιορισμένα οφέλη» από τα συμπληρώματα βιταμίνης D
Οι συμμετέχοντες στη δοκιμή VITAL έλαβαν καθημερινά μια μαλακή γέλη βιταμίνης D3 με δόση 2.000 IUs, μια ημερήσια κάψουλα ωμέγα-3 ενός γραμμαρίου, και τα δύο συμπληρώματα ή ένα εικονικό φάρμακο.
Η Δρ. Manson και οι συνάδελφοί της δεν είδαν καμία επίδραση των συμπληρωμάτων βιταμίνης D στις καρδιαγγειακές παθήσεις ή στη συνολική συχνότητα εμφάνισης καρκίνου. Δεν είδαν επίσης καμία επίδραση στη μείωση της κατάθλιψης, της γνωστικής έκπτωσης, της κολπικής μαρμαρυγής ή της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Τα συμπληρώματα δεν μείωσαν καν σημαντικά τον κίνδυνο καταγμάτων των οστών, διαπίστωσαν οι ερευνητές.
«Η ερμηνεία δεν πρέπει να είναι ότι η βιταμίνη D δεν έχει σημασία, αλλά ότι χρειαζόμαστε μόνο μικρές έως μέτριες ποσότητες βιταμίνης D. Οι περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν αρκετή από τη διατροφή τους και από την τυχαία έκθεση στον ήλιο για να αντλήσουν αυτά τα οφέλη από τη βιταμίνη D. Η περαιτέρω συμπλήρωση βιταμίνης D έχει περιορισμένα οφέλη», είπε η Δρ. Manson.
Καρκίνος, αυτοάνοσα νοσήματα και COVID-19
Μερικά από τα πιο ελπιδοφόρα στοιχεία από τη δοκιμή VITAL αφορούσαν προχωρημένο και μεταστατικό καρκίνο. Αν και οι συνολικές διαγνώσεις καρκίνου δεν μειώθηκαν, οι ερευνητές παρατήρησαν λιγότερους θανάτους από καρκίνο μεταξύ των συμμετεχόντων που έλαβαν συμπληρώματα βιταμίνης D.
«Υποδηλώνει ότι η βιταμίνη D μπορεί να έχει ρόλο στην επίδραση της βιολογίας του όγκου, ή μπορεί να κάνει τους ίδιους τους όγκους λιγότερο πιθανό να γίνουν επεμβατικοί και μεταστατικοί και λιγότερο πιθανό να είναι θανατηφόροι καρκίνοι», εξήγησε η ειδικός.
Ένας άλλος πολλά υποσχόμενος τομέας ήταν τα αυτοάνοσα νοσήματα όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα και η ψωρίαση. «Είδαμε μια μείωση 22% στα αυτοάνοσα νοσήματα. Γνωρίζουμε ότι η βιταμίνη D μπορεί να βελτιώσει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, μπορεί να μειώσει τη φλεγμονή. Γι’ αυτό τη μελετάμε τώρα για τη μείωση της σοβαρότητας της COVID-19 και την πρόληψη του long COVID. Ελπίζουμε αυτά τα αποτελέσματα που θα δημοσιευτούν αργότερα την άνοιξη», είπε η Δρ. Manson.
Ένα άλλο ενδιαφέρον εύρημα έδειξε ότι τα άτομα με δείκτη μάζας σώματος κάτω του 25 μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο από τα συμπληρώματα σε σχέση με τα άτομα με παχυσαρκία ή που είναι υπέρβαρα. Αλλά και πάλι, χρειάζεται περισσότερη εξερεύνηση.
Ο μύθος της ανεπάρκειας βιταμίνης D
Οι περισσότεροι άνθρωποι στη μελέτη VITAL δεν είχαν έλλειψη βιταμίνης D -μια κατάσταση που πρέπει οπωσδήποτε να αντιμετωπιστεί, τόνισε η Δρ. Manson, επειδή έχει γνωστούς κινδύνους για την υγεία των οστών. Εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο από ανεπάρκεια περιλαμβάνουν τους ηλικιωμένους, τα άτομα που λαμβάνουν φάρμακα για την οστεοπόρωση και τα άτομα με ορισμένες παθήσεις όπως η νόσος του Crohn, η κοιλιοκάκη και μερικά άλλα.
Αλλά σχεδόν για όλους τους άλλους, τα συμπληρώματα δεν είναι απαραίτητα. Εάν ανησυχείτε για τα επίπεδα βιταμίνης D, η ειδικός συνιστά να τρώτε περισσότερες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D, όπως εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, άγρια μανιτάρια και ψάρια όπως ο σολομός, οι σαρδέλες και ο τόνος.
Μπορείτε επίσης να βγείτε έξω στη μέση της ημέρας για 15 λεπτά μερικές φορές την εβδομάδα, αν και οι άνθρωποι πρέπει να αποφεύγουν την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο χωρίς αντηλιακό γιατί αυτό μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος και γήρανσης του δέρματος.
Εάν εξακολουθείτε να ανησυχείτε, η Δρ. Manson είπε ότι τα καθημερινά συμπληρώματα βιταμίνης D 1.000 έως 2.000 IU την ημέρα είναι μια πολύ λογική επιλογή, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες. «Γνωρίζουμε ότι η δοσολογία είναι πολύ ασφαλής μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο», σημείωσε.