Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η υγεία του στόματος μπορεί να παίζει ρόλο στην εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ. Μικρόβια και φλεγμονές που ξεκινούν στο στόμα φαίνεται να επηρεάζουν τον εγκέφαλο με τρόπους που μέχρι τώρα αγνοούσαμε.
Αναζητώντας την αιτία του Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ θεωρείται πολυπαραγοντική και οι κυριότερες επιστημονικές θεωρίες εστιάζουν σε δύο μονοπάτια, σύμφωνα με το Molecules: τη χολινεργική δυσλειτουργία και την αλλοίωση στη βιοσύνθεση και τον μεταβολισμό της βήτα-αμυλοειδούς πρωτεΐνης, η οποία οδηγεί σε τοξικότητα και νευροεκφύλιση στον εγκέφαλο. Παράλληλα, η ηλικία, η γενετική προδιάθεση (π.χ. μεταλλάξεις στα γονίδια APP, PSEN1, PSEN2, ApoE), οι αγγειακές βλάβες, οι λοιμώξεις, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και οι τραυματισμοί συμβάλλουν στην εμφάνιση και εξέλιξη της νόσου. Αν και οι παραπάνω υποθέσεις αποτελούν την επιστημονική βάση, καμία δεν έχει καθιερωθεί απόλυτα ως η μοναδική αιτία, και η ακριβής παθογένεια παραμένει υπό διερεύνηση.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός επιστημονικών ερευνών στηρίζει μια ανησυχητική υπόθεση: η νόσος Αλτσχάιμερ ίσως να μην είναι απλώς μια κατάσταση του γηρασμένου εγκεφάλου, αλλά το αποτέλεσμα μιας λοίμωξης.
Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί αυτής της λοίμωξης είναι κάτι που οι ερευνητές προσπαθούν ακόμα να απομονώσουν, πολυάριθμες μελέτες υποδεικνύουν ότι η θανάσιμη εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ ξεπερνά κατά πολύ όσα νομίζαμε μέχρι σήμερα.
Σταματήστε να τρώτε αυτές τις 6 τροφές μετά τις 5 μ.μ. – Αυξάνουν τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ
Η ουλίτιδα θα μπορούσε να παίζει ρόλο στην εμφάνιση του Αλτσχάιμερ
Μία από αυτές τις μελέτες, που δημοσιεύθηκε το 2019 στο Science Advances, πρότεινε έναν από τους πιο σαφείς έως τώρα ενόχους βακτηριακής προέλευσης πίσω από τη νόσο του Αλτσχάιμερ και προέρχεται από μια κάπως απρόσμενη πηγή: την ουλίτιδα.
Σε μια δημοσίευση με επικεφαλής τον Jan Potempa, μικροβιολόγο από το Πανεπιστήμιο του Louisville, οι ερευνητές ανέφεραν την ανακάλυψη του Porphyromonas gingivalis, του παθογόνου που ευθύνεται για τη χρόνια περιοδοντίτιδα (δηλαδή την ουλίτιδα), στους εγκεφάλους αποθανόντων ασθενών με Αλτσχάιμερ.
Δεν ήταν η πρώτη φορά που αυτοί οι δύο παράγοντες συνδέθηκαν, αλλά οι ερευνητές προχώρησαν περισσότερο.
Σε ξεχωριστά πειράματα με ποντίκια, μόλυνση από το στόμα με το παθογόνο οδήγησε σε αποικισμό του εγκεφάλου από το βακτήριο, μαζί με αυξημένη παραγωγή βήτα αμυλοειδούς (Aβ), των κολλωδών πρωτεϊνών που συνδέονται συνήθως με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η ερευνητική ομάδα, σε συνεργασία με τη φαρμακευτική startup Cortexyme, που ιδρύθηκε από τον πρώτο συγγραφέα Stephen Dominy, δεν ισχυρίστηκε ότι ανακάλυψε οριστικά αποδείξεις αιτιώδους σχέσης με τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Όμως ήταν ξεκάθαρο ότι πίστευαν πως πρόκειται για μια ισχυρή γραμμή έρευνας.
Ο FDA εγκρίνει αντικαρκινικά φάρμακα για το Αλτσχάιμερ – Νέα ελπιδοφόρα μελέτη
Μολυσματικοί παράγοντες που έχουν ενοχοποιηθεί για το Αλτσχάιμερ
«Μολυσματικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί στην ανάπτυξη και εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ στο παρελθόν, αλλά τα αποδεικτικά στοιχεία για αιτιώδη σχέση δεν ήταν πειστικά», δήλωσε ο Dominy τότε.
«Τώρα, για πρώτη φορά, έχουμε ισχυρές αποδείξεις που συνδέουν το ενδοκυτταρικό, Gram-αρνητικό παθογόνο P. gingivalis με την παθογένεση της νόσου Αλτσχάιμερ».
Επιπλέον, η ομάδα εντόπισε τοξικά ένζυμα που ονομάζονται gingipains, τα οποία εκκρίνονται από το βακτήριο στον εγκέφαλο ασθενών με Αλτσχάιμερ και τα οποία συσχετίστηκαν με δύο ξεχωριστούς δείκτες της νόσου: την πρωτεΐνη tau και μια πρωτεΐνη-δείκτη που ονομάζεται ουβικουιτίνη.
Ακόμα πιο εντυπωσιακό όμως ήταν το γεγονός ότι η ομάδα εντόπισε αυτά τα τοξικά gingipains και στους εγκεφάλους αποθανόντων ανθρώπων που δεν είχαν ποτέ διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ.
Αυτό είναι σημαντικό, γιατί ενώ το P. gingivalis και η νόσος έχουν συνδεθεί στο παρελθόν, δεν είχε ποτέ αποσαφηνιστεί για να το πούμε απλά αν η ουλίτιδα προκαλεί Αλτσχάιμερ ή αν η άνοια οδηγεί σε κακή στοματική υγιεινή.
Το γεγονός ότι χαμηλά επίπεδα gingipains εντοπίστηκαν ακόμα και σε ανθρώπους που δεν είχαν διαγνωστεί με Αλτσχάιμερ, θα μπορούσε να αποτελεί το “όπλο του καπνίσματος”, υποδηλώνοντας ότι ίσως να είχαν αναπτύξει την ασθένεια αν ζούσαν περισσότερο.
«Η ταυτοποίηση αντιγόνων gingipain στους εγκεφάλους ατόμων με Αλτσχάιμερ, αλλά και σε άτομα με παθολογία της νόσου χωρίς διάγνωση άνοιας, υποστηρίζει ότι η μόλυνση του εγκεφάλου με P. gingivalis δεν είναι αποτέλεσμα κακής στοματικής φροντίδας μετά την εμφάνιση της άνοιας ή συνέπεια της προχωρημένης νόσου, αλλά ένα πρώιμο γεγονός που μπορεί να εξηγήσει την παθολογία σε μεσήλικα άτομα πριν από την εμφάνιση γνωστικής έκπτωσης», εξήγησαν οι συγγραφείς στο άρθρο τους.
Επιπλέον, μια ένωση που παρασκευάστηκε από την εταιρεία, με την ονομασία COR388, έδειξε σε πειράματα με ποντίκια ότι μπορούσε να μειώσει το βακτηριακό φορτίο από υπάρχουσα μόλυνση στον εγκέφαλο με P. gingivalis, ενώ παράλληλα μείωσε την παραγωγή βήτα-αμυλοειδούς και τη νευροφλεγμονή.
Θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι θα αποκαλύψει η μελλοντική έρευνα σχετικά με αυτή τη σύνδεση, αλλά η ερευνητική κοινότητα είναι επιφυλακτικά αισιόδοξη.
«Τα φάρμακα που στοχεύουν τις τοξικές πρωτεΐνες των βακτηρίων έχουν δείξει μέχρι τώρα αποτελεσματικότητα μόνο σε ποντίκια, αλλά με την απουσία νέων θεραπειών για την άνοια για περισσότερα από 15 χρόνια, είναι σημαντικό να δοκιμάσουμε όσες περισσότερες προσεγγίσεις γίνεται για την αντιμετώπιση ασθενειών όπως η νόσος Αλτσχάιμερ», σχολίασε σε δήλωσή του ο επικεφαλής επιστημονικός διευθυντής David Reynolds από την Alzheimer’s Research.