Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσική φάση στη ζωή των γυναικών, όμως εξακολουθεί να περιστοιχίζεται από σύγχυση και μύθους, πράγμα που σημαίνει ότι πολλές γυναίκες δεν είναι προετοιμασμένες για τις συνήθειες –αλλά και τις ασυνήθιστες– αλλαγές που συνοδεύουν αυτή η μετάβαση.
Εμμηνόπαυση και καλοκαίρι: Πώς να αντιμετωπίσετε τις προκλήσεις της ζέστης
Ειδικός απαντά: Μύθοι και αλήθειες της εμμηνόπαυσης
Η Tiffini Sarver, μια 44χρονη Αμερικανή μοιράζεται σύμφωνα με ανάρτηση του Chicago Sun Times ότι καθώς μεγάλωνε, «οι εξάψεις και οι ακανόνιστοι κύκλοι» ήταν τα μόνα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης που είχε ακούσει — κυρίως από τη «πολύ κακή» εμπειρία της μητέρας της. «Το κλιματιστικό ήταν πάντα ανοιχτό», θυμάται, αλλά κατά τα άλλα, η εμμηνόπαυση σπάνια γινόταν θέμα συζήτησης.
Πίστευε πως πρόκειται για ένα μεμονωμένο γεγονός που τελειώνει όταν σταματήσει η έμμηνος ρύση. Αντίθετα, καθώς πλησίαζε στα 40, άρχισε να βιώνει επιδεινούμενες εποχικές αλλεργίες, άγχος και προβλήματα μνήμης. Όταν ο γιατρός της επιβεβαίωσε ότι αυτά σχετίζονται με την εμμηνόπαυση, η Sarver είπε «Μου φάνηκε απίστευτο, αλλά είχε λογική».
«Δεν υπάρχει ένα σύνδρομο εμμηνόπαυσης ή ένα σύνολο συμπτωμάτων που να τα έχουν όλες οι γυναίκες – αυτό είναι μύθος», εξηγεί η Dr. Monica Christmas, αναπληρώτρια ιατρική διευθύντρια της The Menopause Society και διευθύντρια του Προγράμματος Εμμηνόπαυσης στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Παρότι περίπου το 80% των γυναικών εμφανίζουν εξάψεις, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά ως προς τη συχνότητα και την ένταση. Η Sarver, ειδικός στα οικονομικά και τη χρέωση, δεν είχε ποτέ εξάψεις και εξεπλάγη από την ποικιλία των συμπτωμάτων. Σύμφωνα με νέες έρευνες, τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων κατά την εμμηνόπαυση μπορεί να επιδεινώσουν τα ρινικά συμπτώματα, όπως οι αλλεργίες.
Είναι οι γυναίκες επαρκώς ενημερωμένες;
Σύμφωνα με εργασία του 2023 με τίτλο «Women’s knowledge and attitudes to the menopause», οι περισσότερες γυναίκες άνω των 40 δήλωσαν ότι ήξεραν πολύ λίγα για την εμμηνόπαυση πριν φτάσουν τα 40, ενώ πάνω από το 80% δεν είχε μάθει τίποτα σχετικό στο σχολείο. Τις περισσότερες πληροφορίες τις αντλούσαν από φίλες ή το διαδίκτυο. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι γυναίκες που βρίσκονταν στην εμμηνόπαυση ή την είχαν περάσει είχαν πιο θετική άποψη για αυτή σε σχέση με νεότερες γυναίκες, παρόλο που πάνω από τις μισές δήλωσαν ότι η εμπειρία ήταν δύσκολη.
Η εκπαίδευση για την εμμηνόπαυση εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά ανεπαρκής, τόσο για τον γενικό πληθυσμό όσο και για τους γιατρούς – παρόλο που τα στοχευμένα προγράμματα δείχνουν πραγματικά οφέλη.
- Καθημερινή ζωή: Οι περισσότερες γυναίκες δεν ενημερώνονται επαρκώς στο σχολείο ή μέσω κοινοτικών προγραμμάτων – στηρίζονται σε φίλες ή στα μέσα ενημέρωσης για πληροφορίες.
- Ιατρική εκπαίδευση: Μόνο το ~31% των προγραμμάτων ειδικότητας στη γυναικολογία περιλαμβάνουν εξειδικευμένα μαθήματα, συνήθως λίγες διαλέξεις. Σε μελέτη, μόνο το ~7% των ειδικευομένων ένιωθε έτοιμο να φροντίσει γυναίκες στην εμμηνόπαυση.
- Κενό στην έρευνα: Παλαιότερες μελέτες δείχνουν ότι πολλοί υγειονομικοί λαμβάνουν ελάχιστη έως καθόλου εκπαίδευση – το 20% ενδέχεται να μην έχει παρακολουθήσει καμία διάλεξη.
- Τα εκπαιδευτικά προγράμματα είναι σημαντικά: Ομαδικές συνεδρίες ή μάθηση βασισμένη στην αυτοαποτελεσματικότητα βελτιώνουν σταθερά τα συμπτώματα των γυναικών, την ψυχική υγεία και την ποιότητα ζωής – μελέτες δείχνουν οφέλη που διαρκούν από μήνες έως και ένα έτος.
Τι κρύβεται πίσω από την παραπληροφόρηση;
Η έλλειψη εκπαίδευσης των υγειονομικών, η επιρροή των social media και η ανεπαρκής χρηματοδότηση της έρευνας είναι βασικοί παράγοντες που τροφοδοτούν την παραπληροφόρηση για την εμμηνόπαυση, δηλώνει η καθηγήτρια Pauline Maki, διευθύντρια του Κέντρου Υγείας, Ενημέρωσης και Έρευνας για την Εμμηνόπαυση (CHARM) στο University of Illinois Chicago.
Η Maki εντοπίζει το κενό στην εκπαίδευση στη μελέτη Women’s Health Initiative της δεκαετίας του ’90, η οποία συνέδεσε τη θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με καρκίνο του μαστού και καρδιοπάθεια, οδηγώντας τις σχολές ιατρικής να μειώσουν την εκπαίδευση για την εμμηνόπαυση και περιορίζοντας έτσι τον αριθμό των καταρτισμένων γιατρών.
Ως αποτέλεσμα, πολλές γυναίκες στρέφονται στα social media για απαντήσεις – αλλά η Maki προειδοποιεί πως οι περισσότεροι influencers δεν είναι ειδικοί, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την ιατρική βασισμένη σε αποδείξεις. Παγκοσμίως, η έρευνα παραμένει υποχρηματοδοτούμενη και υποτιμημένη, με τους γιατρούς να λαμβάνουν κατά μέσο όρο μόνο δύο ώρες εξειδικευμένης εκπαίδευσης κατά την ειδίκευσή τους.
Τον Μάρτιο, η ηθοποιός Halle Berry συναντήθηκε με τη Maki στο Σικάγο για να ενημερωθεί για την εμμηνόπαυση και να μοιραστεί την εμπειρία της, όταν τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης διαγνώστηκαν λανθασμένα ως έρπης. Αυτή η εμπειρία την ώθησε να υποστηρίξει την αύξηση της χρηματοδότησης της έρευνας, τη βελτίωση της ποιότητας φροντίδας και την καλύτερη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας για τις γυναίκες στη μέση ηλικία.
Εξακολουθεί να είναι εν μέρει ταμπού, με θέματα όπως η έμμηνος ρύση να μη συζητιούνται ανοιχτά και τις γυναίκες συχνά να διστάζουν να μιλήσουν για σεξουαλικά συμπτώματα σε γιατρούς που μπορεί να μην έχουν απαντήσεις.
Μύθοι και αλήθειες
Η περιεμμηνόπαυση είναι η μεταβατική φάση που, σύμφωνα με ειδικούς στην υγεία των γυναικών, μπορεί να ξεκινήσει έως και 10 χρόνια πριν τη φυσική εμμηνόπαυση – η οποία επέρχεται μετά από έναν χρόνο χωρίς περίοδο, συνήθως γύρω στα 51 έτη.
Οι ορμονικές διακυμάνσεις που ξεκινούν κατά τη διάρκεια αυτής της μετάβασης μπορεί να προκαλέσουν ένα σύνολο συμπτωμάτων, όπως νυχτερινές εφιδρώσεις, διαταραχές ύπνου, ταχυπαλμίες και άγχος. Παρόλο που σχεδόν κάθε γυναίκα θα περάσει από την εμμηνόπαυση εφόσον φτάσει στη μέση ηλικία, υπάρχουν πολλές λανθασμένες αντιλήψεις για το τι να περιμένει – και πότε να το περιμένει.
Μύθος #1: Οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις σταματούν μετά από λίγα χρόνια
Οι εξάψεις επηρεάζουν κάποιες ομάδες γυναικών περισσότερο από άλλες. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες Αφρικανικής καταγωγής εμφανίζουν συμπτώματα κατά μέσο όρο για 10 χρόνια, σε σύγκριση με τα 6,5 χρόνια για τις γυναίκες Ευρωπαϊκής καταγωγής και τα 8,9 χρόνια για τις Λατίνες.
Για τη Diane Campbell, 62 ετών, από το Western Springs, τα πρώτα σημάδια της περιεμμηνόπαυσης – πνευματική σύγχυση, άγχος και αλλαγές στη διάθεση– εμφανίστηκαν στα 39. Στα 50-59, ξεκίνησαν οι «έντονες» εξάψεις – και συνεχίστηκαν και μετά.
Η Campbell, συνταξιούχος και πρώην σχολική σύμβουλος, θυμάται ότι επισκεπτόταν γιατρούς, περιγράφοντας τα ξεσπάσματα θυμού, την αϋπνία και τις νυχτερινές εφιδρώσεις, και της συνιστούσαν αντικαταθλιπτικά: «Και δεν ήμουν καταθλιπτική». Μετά από επισκέψεις σε έξι γιατρούς, βρήκε γυναικολόγο που κατάλαβε τις ανησυχίες και τις εμπειρίες της.
Τον Ιανουάριο, ξεκίνησε αγωγή ορμονικής υποκατάστασης με επιθέματα οιστρογόνου δύο φορές την εβδομάδα και κολπική κρέμα για τη λίμπιντο, τις χρόνιες ουρολοιμώξεις και την κολπική ξηρότητα – όλα συμπτώματα που μπορεί να συνεχιστούν και μετά την εμμηνόπαυση.
Την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, ξύπνησε με ένα δώρο: κοιμήθηκε όλη τη νύχτα χωρίς νυχτερινές εφιδρώσεις. Η φαγούρα στο δέρμα και η εμμονική σκέψη, επίσης εξαφανίστηκαν. «Η ποιότητα ζωής μου έχει βελτιωθεί σημαντικά. Νιώθω ότι ξαναβρήκα τον εαυτό μου – και δεν ένιωθα καν ότι μου έλειπε κάτι μέχρι που ξεκίνησα τις ορμόνες», είπε.
Μύθος #2: Δεν μπορείτε να μείνετε έγκυος κατά την περιεμμηνόπαυση
Η Dr. Traci Kurtzer, γυναικολόγος, δηλώνει ότι οι γυναίκες μπορούν ακόμα να μείνουν έγκυες κατά τη μεταβατική περίοδο της περιεμμηνόπαυσης. Τονίζει επίσης ότι μέχρι να επέλθει η εμμηνόπαυση επίσημα, η εγκυμοσύνη είναι πάντα πιθανή.
Ακόμα και με χαμηλά ποσοστά γονιμότητας, υπάρχει η πιθανότητα ένα ωάριο που απελευθερώνεται να γονιμοποιηθεί, είπε. Παραδέχθηκε ότι εκπλήσσεται από «το πόσοι άνθρωποι ακόμα δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει κίνδυνος εγκυμοσύνης στα 40, και ενδεχομένως στις αρχές των 50».
Μύθος #3: Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης είναι η μόνη επιλογή για την ανακούφιση των συμπτωμάτων
Όταν η Paula Neale, από το Edgewater, μπήκε στην περιεμμηνόπαυση στα τέλη των 40 της, η ζωή έγινε ένα «συναισθηματικό τρενάκι». Έκλαιγε, θύμωνε πιο εύκολα και η επικοινωνία με τον τότε σύζυγό της δυσκόλευε. «Απλώς δεν ήμουν ο εαυτός μου», είπε η Neale, διευθύντρια διαχείρισης μισθώσεων στο Northwestern University.
Στις αρχές της έκτης δεκαετίας της ζωής της, είχε φτάσει στην εμμηνόπαυση και πήρε 9 κιλά. Ποτέ πριν δεν είχε χρειαστεί να κάνει δίαιτα ή γυμναστική, και αυτό το νέο σώμα την απογοήτευσε. Στην περίοδο που ακολουθούσε, εμφανίστηκαν οι εξάψεις και οι νυχτερινές εφιδρώσεις, και επανειλημμένα ζητούσε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης.
Όμως οι γιατροί της έλεγαν ότι ήταν «πολύ μεγάλη σε ηλικία». Από τον Ιανουάριο, η Neale, πλέον 66 ετών, βρήκε στήριξη στο Northwestern Medicine Center for Sexual Medicine and Menopause. Σήμερα, λαμβάνει καθημερινά ένα μη ορμονικό χάπι, το fezolinetant, για την ανακούφιση από τις εξάψεις και τις νυχτερινές εφιδρώσεις. Έχει υιοθετήσει τα λόγια της γιατρού της «Δεν υπάρχει λόγος να υποφέρει ούτε μία γυναίκα από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης».
Μύθος #4: Αν έχετε τη μετάλλαξη του γονιδίου BRCA, οι ορμόνες απαγορεύονται
Ένα άτομο με μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA έχει αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και άλλους καρκίνους κατά τη διάρκεια της ζωής του. «Αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι δεν μπορεί να ακολουθήσει θεραπεία με ορμόνες», είπε η Kurtzer.
Τόνισε τη σημασία της εξατομικευμένης προσέγγισης και συζήτησης με τον γιατρό, που να περιλαμβάνει αξιολόγηση κινδύνου και ανασκόπηση των προηγούμενων ιατρικών θεραπειών και των πιθανών ωφελειών της θεραπείας ορμονικής υποκατάστασης για τη συνολική υγεία. Απέδωσε τον μύθο στον φόβο και την παραπληροφόρηση γύρω από τη σχέση του καρκίνου του μαστού με την ορμονοθεραπεία.
Μύθος #5: Η εμμηνόπαυση δεν ξεκινά πριν τα 50
Το φυσιολογικό εύρος είναι μεταξύ 45 και 55 ετών, αλλά μπορεί να συμβεί νωρίτερα. Πριν την ηλικία των 45 ονομάζεται πρώιμη εμμηνόπαυση, ενώ πριν τα 40, πρόωρη εμμηνόπαυση.
«Η πρώιμη εμμηνόπαυση αφορά περίπου το 5% του πληθυσμού, και η πρόωρη, ανάλογα με την πηγή, περίπου το 1% έως 3%», είπε η Christmas. Μπορεί να προκληθεί από χειρουργείο, ακτινοβολία, χημειοθεραπεία ή να συμβεί φυσικά.
Εμμηνόπαυση και εξάψεις: Ποιο καλοκαιρινό φρούτο ανακουφίζει από τα συμπτώματα
Πολλές νεότερες γυναίκες κάτω των 40 δεν συνειδητοποιούν ότι ορισμένα από τα συμπτώματά τους μπορεί να αποτελούν ένδειξη πρώιμης εμμηνόπαυσης, δήλωσε η Kurtzer. «Συχνά απορρίπτονται από τους γιατρούς τους και τους λένε, “Α, είστε πολύ νέα για να σας συμβεί αυτό”», είπε.
Πηγές: CST, LWW, Lenus, PMC, PMC, ScienceDirect, PubMed, Menopause Society, PMC