Φάρμακο για την πίεση που κυκλοφορεί εδώ και 70 χρόνια αποκάλυψε επιτέλους τον πραγματικό τρόπο δράσης του – και αυτή η ανακάλυψη ξεκλειδώνει μια απρόσμενη νέα πορεία για τη θεραπεία του καρκίνου. Όσα βρήκαν οι επιστήμονες μέσα σε αυτό το απλό φάρμακο μπορεί να αλλάξουν τη φροντίδα τόσο για την επικίνδυνη υπέρταση όσο και για επιθετικούς όγκους του εγκεφάλου.
Ανησυχητική έρευνα: Πάνω από 100 κοινά φάρμακα αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο
Παλιό φάρμακο για την πίεση μπορεί να αντιμετωπίσει τον καρκίνο – Νέα πιθανή θεραπεία
Για πάνω από 70 χρόνια, η υδραλαζίνη χρησιμοποιείται για να μειώνει γρήγορα την επικίνδυνα υψηλή πίεση, ειδικά σε επείγουσες καταστάσεις όπως η σοβαρή προεκλαμψία. Ωστόσο, κανείς δεν γνώριζε πώς λειτουργούσε. Πλέον, οι ερευνητές αποκάλυψαν επιτέλους την κρυφή δράση του. Τι συμπέραναν;
Υδραλαζίνη: Επιδράσεις και μη εγκεκριμένες χρήσεις της
Η υδραλαζίνη είναι ένας αγγειοδιασταλτικός παράγοντας που χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες για τη μείωση της πίεσης, όμως πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν τόσο τα οφέλη όσο και τους περιορισμούς της. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να βοηθήσει στην υπέρταση και την καρδιακή ανεπάρκεια, αν και παρενέργειες όπως ζάλη ή ταχυκαρδία είναι συχνές. Νεότερα δεδομένα προειδοποιούν επίσης για απρόβλεπτες πτώσεις πίεσης όταν χορηγείται ενδοφλέβια σε επείγοντα περιστατικά, ενώ κλινική δοκιμή του 2024 με τίτλο «A randomized clinical trial evaluating Hydralazine’s efficacy in early-stage Alzheimer’s disease: The EHSAN Study» εξερευνά μια εντελώς νέα μη εγκεκριμένη χρήση για τη νόσο Αλτσχάιμερ.
- Βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης χαλαρώνοντας τα αιμοφόρα αγγεία
- Χρησιμοποιείται στην υπέρταση, τις υπερτασικές κρίσεις και μερικές φορές στην καρδιακή ανεπάρκεια
- Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν χαμηλή πίεση, πονοκέφαλο, ταχυκαρδία και φαρμακογενή λύκο
- Η ενδοφλέβια χρήση μπορεί να προκαλέσει ασταθείς ή υπερβολικές πτώσεις στην πίεση
Οι έως τώρα χρήσεις της υδραλαζίνης
Η υδραλαζίνη δημιουργήθηκε σε μια εποχή όπου τα φάρμακα χρησιμοποιούνταν επειδή οι γιατροί έβλεπαν ότι λειτουργούσαν – όχι επειδή κάποιος καταλάβαινε την επιστήμη πίσω τους. Οι γιατροί βασίζονταν πρώτα στα κλινικά αποτελέσματα, και οι βιολόγοι προσπαθούσαν να εξηγήσουν το «γιατί» πολύ αργότερα. Ο Kyosuke Shishikura, ιατρικός επιστήμονας στο University of Pennsylvania, λέει ότι αυτή η προσέγγιση έκανε το φάρμακο χρήσιμο αλλά και δύσκολο να κατανοηθεί πλήρως.
«Η υδραλαζίνη είναι ένα από τα πρώτα αγγειοδιασταλτικά που αναπτύχθηκαν ποτέ, και παραμένει θεραπεία πρώτης γραμμής για την προεκλαμψία, μια υπερτασική διαταραχή που ευθύνεται για το 5% έως 15% των μητρικών θανάτων παγκοσμίως», λέει σύμφωνα με το Brighter Side News. Αν και η υδραλαζίνη λειτουργεί καλά, συχνά δρα με απρόβλεπτο τρόπο. Αποδομείται γρήγορα και, με μακροχρόνια χρήση, μπορεί να προκαλέσει αντίδραση τύπου λύκου και βλάβη οργάνων. Οι ερευνητές πίστευαν ότι αλληλεπιδρούσε με πολλούς διαφορετικούς στόχους, αλλά ποτέ δεν κατάφεραν να εντοπίσουν έναν κύριο στόχο. Αυτό το χαμένο κομμάτι έκανε δύσκολο το σχεδιασμό ασφαλέστερων εκδοχών.
Για να το λύσουν αυτό, ο Shishikura και η ομάδα του χρησιμοποίησαν ένα ειδικό χημικό εργαλείο που ονομάζεται HYZyne. Μοιάζει με την υδραλαζίνη αλλά έχει μια μικρή «λαβή» που επιτρέπει στους επιστήμονες να παρακολουθούν με ποιες πρωτεΐνες συνδέεται μέσα στα κύτταρα. Η ομάδα επεξεργάστηκε ανθρώπινα κύτταρα νεφρών με HYZyne, περιμένοντας να δει πολλούς στόχους. Αντ’ αυτού, βρήκαν μόνο έναν. Η ανιχνευτική ουσία συνδέθηκε επανειλημμένα με την 2-αμινοαιθανεθειόλη διοξυγενάση, ή ADO – ένα ένζυμο που αισθάνεται το οξυγόνο και βρίσκεται σε όλο το σώμα.
Αρτηριακή πίεση: 5 τροφές που πρέπει να αποφεύγετε όταν παίρνετε φάρμακα
Ο μηχανισμός που μπορεί να επηρεάζει την αρτηριακή πίεση
Η ADO βοηθά τα κύτταρα να αντιδρούν γρήγορα στις αλλαγές του οξυγόνου. Η Megan Matthews, βιοχημικός και συν-επικεφαλής του έργου, εξηγεί ότι η ταχύτητά της την κάνει ξεχωριστή. «Τα περισσότερα συστήματα στο σώμα χρειάζονται χρόνο – πρέπει να αντιγράψουν DNA, να φτιάξουν RNA και να δημιουργήσουν νέες πρωτεΐνες. Η ADO τα παρακάμπτει όλα αυτά. Ενεργοποιεί έναν βιοχημικό διακόπτη μέσα σε δευτερόλεπτα».
Αυτός ο διακόπτης επηρεάζει πρωτεΐνες που ονομάζονται RGS – ρυθμιστές της σηματοδότησης των G πρωτεϊνών. Αυτές οι πρωτεΐνες συντομεύουν τα σήματα που ελέγχουν το ασβέστιο. Στον λείο μυ των αιμοφόρων αγγείων, το ασβέστιο καθορίζει αν τα αγγεία συσπώνται ή χαλαρώνουν. Υψηλό ασβέστιο τα κρατά συσπασμένα – χαμηλό ασβέστιο τα αφήνει να διασταλλούν. Όταν η υδραλαζίνη μπλοκάρει την ADO, οι πρωτεΐνες RGS παραμένουν περισσότερο αντί να καταστρέφονται. Η συσσώρευσή τους επιβραδύνει τη σηματοδότηση των G πρωτεϊνών, μειώνει την απελευθέρωση ασβεστίου και βοηθά τα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώσουν.
Η ταχεία δράση της υδραλαζίνης σε ιατρικές κρίσεις συμφωνεί με τα ευρήματα της ομάδας σε κυτταρικό επίπεδο, όπου αυτές οι αλλαγές ξεκινούσαν μέσα σε μία ώρα. Η ανθρώπινη γενετική υποστηρίζει επίσης τον ρόλο της ADO στην πίεση – μια γνωστή γενετική παραλλαγή που μειώνει τη δράση της ADO σχετίζεται με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση.
Πώς σχετίζεται σε όλα αυτά ο καρκίνος, και συγκεκριμένα το γλοιοβλάστωμα
Μία από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις προέκυψε όταν οι ερευνητές μελέτησαν καρκινικά κύτταρα. Το γλοιοβλάστωμα – ένας ιδιαίτερα επιθετικός όγκος του εγκεφάλου – αναπτύσσεται σε περιοχές με χαμηλό οξυγόνο και εξαρτάται από την ADO και το προϊόν της, την υποταυρίνη, για να επιβιώσει σε αυτά τα δύσκολα περιβάλλοντα.
Επειδή δεν υπήρχαν αναστολείς της ADO, οι επιστήμονες δεν μπορούσαν να εξετάσουν αν το μπλοκάρισμα της ADO θα επιβράδυνε αυτούς τους όγκους. Η υδραλαζίνη το άλλαξε αυτό. Όταν προστέθηκε σε κυτταρικές σειρές γλοιοβλαστώματος, δεν τα σκότωσε αλλά τα ανάγκασε να περάσουν σε γήρανση – μια κατάσταση στην οποία τα κύτταρα σταματούν να διαιρούνται. Μια δόση επιβράδυνε την ανάπτυξη για μέρες, και δείκτες γήρανσης, όπως το p21 και διάφορες φλεγμονώδεις κυτταροκίνες, αυξήθηκαν απότομα.
Η υδραλαζίνη από μόνη της δεν μπορεί να περάσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, αλλά ενέσεις HYZyne απευθείας στον εγκέφαλο ποντικιών έδειξαν ότι η ADO είναι προσβάσιμη όταν μια ένωση φτάσει στον εγκέφαλο. Αυτό ανοίγει τον δρόμο για το σχεδιασμό νέων φαρμάκων που στοχεύουν την ADO για τον καρκίνο.
Οι νέες χρήσεις του φαρμάκου
Η Matthews βλέπει αυτή την εργασία ως μια ευκαιρία να ενημερωθεί και να βελτιωθεί ένα παλιό αλλά σημαντικό φάρμακο. «Η προεκλαμψία έχει επηρεάσει γενιές γυναικών στην οικογένειά μου και συνεχίζει να επηρεάζει δυσανάλογα τις μητέρες», λέει. «Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί η υδραλαζίνη σε μοριακό επίπεδο προσφέρει έναν δρόμο προς ασφαλέστερες, πιο εκλεκτικές θεραπείες για την υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη».
Τα ευρήματα συνδέουν την καρδιαγγειακή βιολογία με τον καρκινικό μεταβολισμό με έναν απρόσμενο τρόπο. Παράλληλα, προσφέρουν στους επιστήμονες ένα σαφές σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη καλύτερων αναστολέων της ADO που ενδεχομένως να φτάνουν πιο εύκολα στον εγκέφαλο. «Σπάνια ένα παλιό καρδιαγγειακό φάρμακο μας διδάσκει κάτι νέο για τον εγκέφαλο – αλλά αυτό ακριβώς ελπίζουμε να ανακαλύψουμε περισσότερο», εξηγεί η ειδικός.
Πηγές: BrighterSide News, Science Advances, ResearchGate, NIH, JACC Journals, PubMed