Αισθανθήκατε ποτέ την καρδιά σας να κάνει «φτερουγίσματα» ξαφνικά χωρίς λόγο; Οι παλμοί είναι συχνό αλλά παρεξηγημένο σύμπτωμα που μπορεί να οφείλεται είτε σε απλό στρες είτε σε σοβαρό καρδιολογικό πρόβλημα. Αν και συχνά είναι ακίνδυνα, είναι σημαντικό να αξιολογούνται σωστά, ειδικά αν συνοδεύονται από ζάλη, πόνο στο στήθος ή λιποθυμία. Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που τα προκαλούν και πώς μπορούμε να τα ελέγξουμε στην καθημερινότητά μας; Ανακαλύψτε πότε οι παλμοί πρέπει να σας ανησυχήσουν και πώς μπορείτε να δράσετε έγκαιρα.
Αίσθημα παλμών: Τι προκαλεί τα «φτερουγίσματα», πώς αντιμετωπίζονται και πότε πρέπει να ανησυχήσετε
Ένα ξαφνικό «φτερούγισμα» στο στήθος, ένας έντονος καρδιακός παλμός ή μια παράξενη αίσθηση στο λαιμό – αυτά τα φαινομενικά αθώα συμπτώματα μπορεί να προκύψουν απροειδοποίητα, σε στιγμές στρες, άσκησης ή ακόμα και ηρεμίας. Οι παλμοί της καρδιάς είναι ένα από τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και παρότι συνήθως είναι καλοήθεις, δεν θα πρέπει να αγνοούνται. Σε αυτό το άρθρο, εξερευνούμε πώς μπορούν να εκδηλωθούν οι παλμοί, πότε αποτελούν λόγο ανησυχίας και ποιες στρατηγικές υπάρχουν για την κατανόηση και τη διαχείρισή τους.
Πώς να αξιολογήσετε και να διαχειριστείτε τις παλμούς στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας
Το άρθρο του 2022 με τίτλο Palpitations: Evaluation and management by primary care practitioners, που δημοσιεύτηκε στο South African Family Practice, προσφέρει έναν ολοκληρωμένο οδηγό για γιατρούς πρωτοβάθμιας φροντίδας σχετικά με την εκτίμηση των παλμών. Οι συγγραφείς υπογραμμίζουν ότι οι παλμοί είναι σύμπτωμα και όχι διάγνωση – μπορεί να προέρχονται από καλοήθεις αρρυθμίες, άγχος, μεταβολικές διαταραχές ή ακόμα και επικίνδυνες καρδιακές παθήσεις όπως η κοιλιακή ταχυκαρδία ή η κολπική μαρμαρυγή.
Η σωστή αξιολόγηση ξεκινά με ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και τη σωστή περιγραφή των συμπτωμάτων από τον ασθενή. Οι γιατροί ενθαρρύνονται να διερευνούν:
- Πότε ξεκινούν και πόσο διαρκούν οι παλμοί
- Αν σχετίζονται με κόπωση, ζάλη ή πόνο στο στήθος
- Αν υπάρχουν ερυθρές σημαίες, όπως λιποθυμία ή πολύ υψηλός/χαμηλός καρδιακός ρυθμός
Η φυσική εξέταση και ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) 12 απαγωγών είναι βασικά εργαλεία για την αρχική διερεύνηση. Αν οι παλμοί είναι σποραδικοί, συνιστάται Holter παρακολούθησης 24-48 ωρών. Σε πιο περίπλοκες περιπτώσεις, μπορεί να απαιτηθεί παραπομπή για εξειδικευμένες εξετάσεις όπως υπερηχογράφημα καρδιάς ή μαγνητική τομογραφία.
Το άρθρο τονίζει ότι οι ψυχιατρικές αιτίες, όπως οι διαταραχές άγχους και οι κρίσεις πανικού, συχνά παραβλέπονται παρότι είναι πολύ συχνές. Η έγκαιρη αναγνώρισή τους μπορεί να προλάβει περιττές εξετάσεις και παραπομπές. Η θεραπεία εξαρτάται από την αιτία: για απλές περιπτώσεις αρκεί καθησυχασμός και αλλαγές στον τρόπο ζωής, ενώ σε πιο σοβαρές μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή ή επείγουσα αντιμετώπιση.
Τι είναι το αίσθημα παλμών;
Έχετε παρατηρήσει ποτέ την καρδιά σας να χτυπά πιο έντονα ή πιο γρήγορα από το συνηθισμένο; Αυτό ονομάζεται αίσθημα παλμών. Συμβαίνει σε πολλούς ανθρώπους – στην πραγματικότητα, αποτελεί έναν από τους πιο συχνούς λόγους επίσκεψης σε γιατρό πρωτοβάθμιας φροντίδας ή ακόμα και σε καρδιολόγο. Το αίσθημα παλμών μπορεί να είναι άβολο, αλλά τις περισσότερες φορές είναι ακίνδυνο. Ωστόσο, πρέπει πάντα να εξετάζεται από γιατρό, σε περίπτωση που προκαλείται από κάποιο υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα.
Ποια είναι η αίσθηση του «φτερουγίσματος» στην καρδιά;
Αν έχετε αίσθημα παλμών, μπορεί να αισθάνεστε ότι η καρδιά σας χτυπά δυνατά. Μπορεί επίσης να το αισθανθείτε στο στήθος αλλά και τον λαιμό. Μερικοί το περιγράφουν σαν να παραλείπει έναν χτύπο η καρδιά τους. Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν το αίσθημα παλμών όλη την ημέρα. Άλλοι το παρατηρούν μόνο τη νύχτα, κατά την άσκηση ή σε περιόδους στρες.
Τι προκαλεί το αίσθημα παλμών;
Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι που μπορεί να το προκαλέσουν. Περιλαμβάνουν:
- Σωματικό στρες ή έντονα συναισθήματα. Το αίσθημα παλμών μπορεί να προκληθεί από σωματικό στρες, όπως έντονη άσκηση ή πυρετό. Μπορεί επίσης να προκληθεί από έντονα συναισθήματα. Όταν είστε αναστατωμένοι, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες του στρες που επηρεάζουν τον καρδιακό ρυθμό.
- Καρδιολογικές παθήσεις. Μερικές φορές προκαλείται από ηλεκτρική δυσλειτουργία στην καρδιά, που την κάνει να χτυπά γρήγορα ή ακανόνιστα. Μια από τις πιο συχνές αιτίες είναι η κολπική μαρμαρυγή, ένας γρήγορος και ακανόνιστος καρδιακός ρυθμός.
- Ορμονικές αλλαγές. Έως και 42% των γυναικών στην περιεμμηνόπαυση και 54% των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση αναφέρουν ότι βιώνουν αίσθημα παλμών.
- Ορισμένες ουσίες. Η καφεΐνη, το αλκοόλ και η νικοτίνη μπορούν να προκαλέσουν αίσθημα παλμών.
- Μεταβολικές αλλαγές. Το χαμηλό σάκχαρο στο αίμα μπορεί να προκαλέσει παλμούς. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν αν το σώμα σας παράγει υπερβολικές ποσότητες θυρεοειδικής ορμόνης, μια κατάσταση γνωστή ως υπερθυρεοειδισμός.
Πρησμένα πόδια: Πότε μπορεί να είναι σύμπτωμα για καρδιολογικό πρόβλημα
Πώς γίνεται η διάγνωση του αισθήματος παλμών;
Η διάγνωση του αισθήματος παλμών περιλαμβάνει συνδυασμό κλινικής αξιολόγησης και διαγνωστικών εξετάσεων για τον εντοπισμό της αιτίας και την εκτίμηση πιθανών κινδύνων.
Κλινική αξιολόγηση
- Ιατρικό ιστορικό: Ο γιατρός θα σας ρωτήσει για την έναρξη, τη συχνότητα, τη διάρκεια και τους πιθανούς ερεθιστές των παλμών. Θα ρωτήσει επίσης για συνοδά συμπτώματα όπως ζάλη, πόνο στο στήθος ή λιποθυμία και θα εξετάσει το ιατρικό σας ιστορικό, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων ή συμπληρωμάτων που λαμβάνετε.
- Φυσική εξέταση: Θα γίνει λεπτομερής κλινική εξέταση με έμφαση στην καρδιά και τους πνεύμονες. Ο γιατρός θα ακούσει για τυχόν ανώμαλους ήχους της καρδιάς και θα ελέγξει για σημάδια άλλων καταστάσεων που μπορεί να προκαλούν παλμούς, όπως διόγκωση του θυρεοειδούς αδένα.
Διαγνωστικές εξετάσεις
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ): Συχνά είναι η πρώτη εξέταση που διενεργείται. Καταγράφει τη ηλεκτρική δραστηριότητα της καρδιάς και μπορεί να εντοπίσει αρρυθμίες ή άλλες καρδιακές ανωμαλίες.
- Holter παρακολούθησης: Αν οι παλμοί είναι σπάνιοι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί Holter – μια φορητή συσκευή ΗΚΓ που φοριέται για 24 έως 48 ώρες ώστε να καταγράψει τις ανωμαλίες κατά τη διάρκεια των καθημερινών δραστηριοτήτων.
- Συσκευή καταγραφής επεισοδίων (event monitor): Για πιο αραιά συμπτώματα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αρκετές εβδομάδες. Την ενεργοποιείτε όταν αισθανθείτε παλμούς, ώστε να καταγράψει τη δραστηριότητα της καρδιάς εκείνη τη στιγμή.
- Εμφυτεύσιμος καταγραφέας καρδιακού ρυθμού (implantable loop recorder): Σε περιπτώσεις σπάνιων αλλά ανησυχητικών παλμών, μπορεί να εμφυτευτεί μια μικρή συσκευή κάτω από το δέρμα που καταγράφει συνεχώς τον καρδιακό ρυθμό για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Εξετάσεις αίματος: Μπορούν να αποκαλύψουν υποκείμενα προβλήματα όπως αναιμία, διαταραχές ηλεκτρολυτών ή παθήσεις του θυρεοειδούς που ίσως συμβάλλουν στους παλμούς.
- Υπερηχογράφημα καρδιάς (ηχοκαρδιογράφημα): Πρόκειται για υπερηχογράφημα που απεικονίζει τις δομές της καρδιάς και μπορεί να εντοπίσει παθήσεις όπως προβλήματα στις βαλβίδες ή μυοκαρδιοπάθεια.
- Τεστ κοπώσεως (stress test): Αν οι παλμοί εμφανίζονται κατά τη διάρκεια άσκησης, η δοκιμασία αυτή αξιολογεί πώς λειτουργεί η καρδιά υπό σωματική καταπόνηση.
Αν έχετε αίσθημα παλμών, και ιδιαίτερα αν συνοδεύονται από συμπτώματα όπως ζάλη, πόνο στο στήθος ή λιποθυμία, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Μπορεί να καθορίσει την κατάλληλη διαγνωστική προσέγγιση με βάση την περίπτωσή σας.
Πρέπει να ανησυχείτε για το αίσθημα παλμών;
Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν έχετε αίσθημα παλμών – τις περισσότερες φορές, μπορεί να εντοπίσει την αιτία. Η αξιολόγηση συνήθως περιλαμβάνει εξέταση που ονομάζεται ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) για τη μέτρηση των ηλεκτρικών σημάτων της καρδιάς. Αν έχετε αίσθημα παλμών αλλά φυσιολογικό ΗΚΓ, ο γιατρός μπορεί να σας ζητήσει να φορέσετε έναν καρδιογράφο για μερικές εβδομάδες. Πατάτε ένα κουμπί στη φορητή συσκευή όταν νιώθετε παλμούς και αυτές οι πληροφορίες στέλνονται στον γιατρό. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό της αιτίας.
Μερικές φορές, το αίσθημα παλμών μπορεί να υποδηλώνει έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο αν συνοδεύεται από άλλα συμπτώματα. Καλέστε το 166 αν νιώσετε επίσης:
- δύσπνοια
- πόνο ή πίεση στο στήθος — μπορεί να είναι συνεχής ή να πηγαίνει και να έρχεται
- ενόχληση στο στήθος που επεκτείνεται στα χέρια, την πλάτη, το στομάχι, τον λαιμό ή τη γνάθο
- εφίδρωση, ναυτία ή αίσθημα λιποθυμίας.
Αλλάξτε τον τρόπο ζωής σας για την πρόληψη του «φτερουγίσματος»
Αν οι παλμοί δεν οφείλονται σε υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα, οι παρακάτω αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη ή μείωση της συχνότητάς τους.
- Δοκιμάστε πνευμονογαστρικές ασκήσεις. Αυτές είναι σωματικές κινήσεις που διεγείρουν το πνευμονογαστρικό νεύρο, το οποίο βοηθά στον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού. Ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει:
– βήξιμο
– κράτημα της αναπνοής και πίεση σαν να προσπαθείτε να ενεργηθείτε
– τοποθέτηση κρύας πετσέτας στο πρόσωπο. - Αποφύγετε ορισμένες ουσίες. Περιορίστε την καφεΐνη, η οποία υπάρχει στον καφέ, το τσάι, ορισμένα αναψυκτικά και ακόμη και στη σοκολάτα. Μην καταναλώνετε πάνω από ένα αλκοολούχο ποτό την ημέρα – η υπερβολική κατανάλωση μπορεί να προκαλέσει παλμούς σε κάποιους ανθρώπους και αυξάνει τον κίνδυνο για κολπική μαρμαρυγή. Επίσης, μην καπνίζετε και αποφύγετε προϊόντα με νικοτίνη.
- Ρυθμίστε τα φάρμακά σας. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν αίσθημα παλμών. Αυτά περιλαμβάνουν εισπνεόμενα για άσθμα και ορισμένα φάρμακα για το κοινό κρυολόγημα και τον βήχα που κυκλοφορούν χωρίς συνταγή. Ο γιατρός σας μπορεί να σας προτείνει εναλλακτικές.
- Διαχειριστείτε το στρες. Αν είστε αγχωμένοι ή έχετε κατάθλιψη, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες του στρες που μπορούν να επηρεάσουν τον καρδιακό σας ρυθμό. Ο γιατρός μπορεί να προτείνει αλλαγές στον τρόπο ζωής για τη διαχείριση των συναισθημάτων σας, όπως τακτική άσκηση, ψυχοθεραπεία και τεχνικές χαλάρωσης όπως ο διαλογισμός ή η γιόγκα.
Πόνος στα χέρια, δύσπνοια, πρηξίματα: Πότε δείχνουν καρδιολογικό πρόβλημα;
Ιατρική θεραπεία για το αίσθημα παλμών
Αν οι παλμοί οφείλονται σε υποκείμενο ιατρικό πρόβλημα όπως κολπική μαρμαρυγή, ταχυκαρδία ή υπερθυρεοειδισμός, ο γιατρός μπορεί να σας συστήσει φαρμακευτική αγωγή για να ελεγχθεί η κατάσταση.
Πηγές: Harvard Health Publishing, PMC, VeryWell Health, Mayo Clinic, NIH, Patient