Νέα δεδομένα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου ανακοινώθηκαν στο Αμερικανικό Συνέδριο Ογκολογίας.
Πολύ σημαντικά αποτελέσματα μελετών για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παχέος εντέρου ανακοινώθηκαν στο Αμερικανικό Συνέδριο Ογκολογίας (ASCO) που διεξάγεται στο Σικάγο.
Τα αποτελέσματα σχολιάζουν οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Αγγελική Ανδρικοπούλου, Μιχάλης Λιόντος (Επίκουρος Καθηγητής Ογκολογίας), Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής).
Μείωση της πιθανότητας υποτροπής κατά 50%
Στο συνέδριο ανακοινώθηκαν τα σημαντικά αποτελέσματα της μελέτης ATOMIC, που είναι η πρώτη θετική μελέτη χορήγησης επικουρικής ανοσοθεραπείας σε ασθενείς με σταδίου ΙΙΙ καρκίνο παχέος εντέρου και μικροδορυφορική αστάθεια.
Οι ασθενείς με μικροφορυφορική αστάθεια (dMMR/MSI-H) εάν και αποτελούν το 5% των ασθενών με μεταστατική νόσο, αποτελούν το 10-15% των ασθενών με μη μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου. Σύμφωνα με την μελέτη η προσθήκη της ανοσοθεραπείας με atezolizumab στην επικουρική χημειοθεραπεία με οξαλιπλατίνη, λευκοβορίνη και 5-φθοριοουρακίλη (FOLFOX) αρχικά ως συγχορήγηση για 6 μήνες και ακολούθως ως μονοθεραπεία για ακόμη 6 μήνες μείωσε την πιθανότητα υποτροπής κατά 50% στους ασθενείς αυτούς με στάδιο ΙΙΙ (λεμφαδενική νόσο) χειρουργηθέν καρκίνο παχέος εντέρου και μικροφορυφορική αστάθεια.
Το ποσοστό χωρίς υποτροπή των ασθενών που έλαβαν ανοσοθεραπεία ήταν 86% στα τρία έτη έναντι μόλις 76% στο σκέλος της χημειοθεραπείας. Τα αποτελέσματα της μελέτης αυτής θα αλλάξουν την κλινική πρακτική για την επικουρική θεραπεία στους ασθενείς αυτούς που γνωρίζουμε πως παρουσιάζουν αντοχή στην χημειοθεραπεία.
Το μόνο ερώτημα παραμένει εάν η ανοσοθεραπεία θα δοθεί επικουρικά ή θα δοθεί νεοεπικουρικά προ του χειρουργείου με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης NICHE-2 που έδειξε πολύ υψηλά ποσοστά ανταπόκρισης κατά την χορήγηση διπλής ανοσοθεραπείας με το μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του PD-1 Nivolumab και έναντι του CTLA-4 Ipilimumab στους ασθενείς αυτούς. Σίγουρα όμως σε ασθενείς με χειρουργηθέν καρκίνο παχέος εντέρου σταδίου ΙΙΙ και μικροδορυφορική αστάθεια θα συμπεριλαμβάνεται πλέον στην επικουρική θεραπεία και η ανοσοθεραπεία.
Καρκίνος του παχέος εντέρου: Ποια τρόφιμα αυξάνουν και ποια μειώνουν τον κίνδυνο στις γυναίκες
Ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου
Την πρώτη ημέρα του συνεδρίου ανακοινώθηκε η μελέτη BREAKWATER η οποία αφορά ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου με μετάλλαξη στο γονίδιο BRAF V600E. Περίπου το 8-12% των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου φέρουν μετάλλαξη στο γονίδιο BRAF V600E που σχετίζεται με πιο επιθετική νόσο και χειρότερη πρόγνωση. Ήδη από τα αποτελέσματα της μελέτης BEACON από το 2019 η καθιερωμένη θεραπεία για ασθενείς με μεταστατικό BRAF-μεταλλαγμένο καρκίνο παχέος εντέρου που έχουν υποτροπιάσει στην χημειοθεραπεία είναι η θεραπεία με τον BRAF αναστολέα encorafenib και έναν MEK αναστολέα το binimetinib.
Η θεραπεία με το συνδυασμό encorafenib και binimetinib αύξησε τόσο τη συνολική επιβίωση όσο και το ποσοστό ανταπόκρισης έναντι της χημειοθεραπείας με αποτέλεσμα να αποτελεί την νέα καθιερωμένη θεραπεία μετά από υποτροπή.
Αυτή η εξέλιξη ήταν πολύ σημαντική εάν σκεφτούμε ότι η επιβίωση των ασθενών αυτών είναι μόνο 4 με 6 μήνες μετά από αποτυχία της πρώτης γραμμής θεραπείας. Φέτος ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα της μελέτης BREAKWATER που φέρνει τον συνδυασμό στην πρώτη γραμμή θεραπείας. Συγκεκριμένα ο συνδυασμός encorafenib και binimetinib μαζί με την καθιερωμένη χημειοθεραπεία με FOLFOX (οξαλιπλατίνη, λευκοβορίνη και 5-φθοριοουρακίλη) διπλασίασε τη συνολική επιβίωση από τους 15 στους 30 μήνες μειώνοντας τον κίνδυνο θανάτου κατά 51%. Παράλληλα ο συνδυασμός μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής κατά 47% ενώ αυξάνει και το ποσοστό ανταπόκρισης από 37% σε 66%. Η θεραπεία ήταν καλά ανεκτή και το προφίλ τοξικότητας αναμενόμενο. Η μελέτη αυτή ανατρέπει την καθιερωμένη έως τώρα θεραπεία των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου με BRAF V600E μετάλλαξη προσφέροντας μεγάλο όφελος επιβίωσης στον δύσκολο αυτό πληθυσμό.
Συνεχίζοντας με την θεραπεία των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου ανακοινώθηκαν τα ανανεωμένα αποτελέσματα της μελέτης φάσης 3 CheckMate 8HW για την χορήγηση διπλής ανοσοθεραπείας Nivolumab και Ipilimumab στους ασθενείς με μικροδορυφορική αστάθεια (dMMR/MSI-H). Εάν και το ποσοστό των ασθενών με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου και μικροδορυφορική αστάθεια είναι περίπου 4-5%, γνωρίζουμε το μεγάλο όφελος του πληθυσμού αυτού από την ανοσοθεραπεία.
Τον Απρίλιο του 2025 ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε τον συνδυασμό για την θεραπεία των ασθενών αυτών που δεν έχουν λάβει άλλη γραμμή θεραπείας με βάση την μελέτη CheckMate 8HW που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά στο 2024 ASCO Gastrointestinal Cancers Symposium. Τα ανανεωμένα αποτελέσματα επιβίωσης ανακοινώθηκαν στο φετινό ASCO και συνεχίζουν να δείχνουν όφελος από την θεραπεία με Nivolumab και Ipilimumab ανεξάρτητα από τις επόμενες γραμμές θεραπείας. Συγκεκριμένα ο συνδυασμός αυξάνει το διάστημα και έως την δεύτερη υποτροπή μειώνοντας τον κίνδυνο υποτροπής κατά 72% ακόμη και μετά την πρώτη γραμμή θεραπείας. Αυτά τα δεδομένα δείχνουν το συνεχιζόμενο κλινικό όφελος των ασθενών αυτών από την διπλή ανοσοθεραπεία με Nivolumab και Ipilimumab στην πρώτη γραμμή θεραπείας.
Μία ακόμη ενδιαφέρουσα μελέτη που ανακοινώθηκε αφορά τους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου χωρίς RAS ή BRAF μεταλλάξεις. Πρόκειται για την μελέτη ANCHOR που συνέκρινε την χορήγηση ενός αναστολέα τυροσινικής κινάσης του anlotinib έναντι της αντιοαγγειογενετικής θεραπείας με bevacizumab. Το anlotinib αποτελεί έναν από του στόματος αναστολέα τυροσινικής κινάσης που αναστέλλει πολλούς υποδοχείς συμπεριλαμβανομένου του υποδοχέα της αγγειογένεσης VEGFR αναστέλλοντας έτσι όχι μόνο της αγγειογένεση αλλά και τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό. Στην μελέτη ασθενείς με μη προθεραπευμένο μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου χωρίς RAS/BRAF μετάλλαξη τυχαιοποιήθηκαν να λάβουν είτε από του στόματος τον αναστολεά anlotinib είτε ενδοφλέβια αντιοαγγειογενετική θεραπεία με bevacizumab σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία με οξαλιπλατίνη και καπεσιταβίνη. Μετά από 4-8 κύκλους θεραπείας συνεχιζόταν ως θεραπεία συντήρησης η λήψη είτε anlotinib είτε bevacizumab σε συνδυασμό με καπεσιταβίνη.
Η μελέτη έδειξε πως η θεραπεία με anlotinib δεν ήταν κατώτερη από την θεραπεία με bevacizumab καθώς και στις δύο περιπτώσεις το διάστημα χωρίς πρόοδο νόσου ήταν περίπου στους 11 μήνες αλλά και οι παρενέργειες της θεραπείας ήταν ανάλογες. Το ποσοστό ανταπόκρισης ήταν 62% και στις δύο θεραπείες καθώς και η διάρκεια ανταπόκρισης. Η μελέτη αυτή δίνει την δυνατότητα για μια καινούρια θεραπευτική επιλογή για τους ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου έναντι της κλασικής αντιοαγγειογενετικής θεραπείας με bevacizumab.