Το φτέρνισμα μπορεί να είναι ενοχλητικό πολλές φορές, αλλά είναι ο τρόπος του σώματος να απομακρύνει ερεθιστικά σωματίδια φυσικά. Το να το κρατήσετε μπορεί να φαίνεται ευγενικό για τους άλλους. Τι αντίκτυπο μπορεί να έχει, όμως, στο σώμα μας; Ειδικός από το Cleveland απαντά τι μπορεί να συμβεί στον οργανισμό όταν κρατάμε το φτέρνισμά μας.
Κόβετε το φτάρνισμα; Ειδικός αποκαλύπτει 5 σοβαρά προβλήματα υγείας που μπορεί να πάθετε
Τι μπορεί να συμβεί στο σώμα όταν δεν φτερνιζόμαστε
Μόλις νιώσετε αυτό το γαργαλητό στη μύτη, ξέρετε ότι είναι πια μονόδρομος – και το φτέρνισμα μπορεί να σας πιάσει στις πιο ακατάλληλες στιγμές, είτε σε μια συνάντηση, είτε στην εκκλησία, είτε όταν σηκώνετε κάτι βαρύ και δεν μπορείτε να καλύψετε το πρόσωπό σας. Μπορεί να φαίνεται λογικό να προσπαθήσετε να το συγκρατήσετε για να μην διασπείρετε μικρόβια ή για να είστε ήσυχοι, όμως ειδικοί προειδοποιούν ότι αυτό μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό.
«Ενώ το φτέρνισμα συμβάλλει σημαντικά στη διασπορά των λοιμώξεων, είναι επίσης απαραίτητο για την απομάκρυνση ερεθιστικών ουσιών, αλλεργιογόνων και άλλων ξένων σωματιδίων από τους ρινικούς κόλπους», λέει η ειδική στην αλλεργιολογία και κλινική ανοσολογία Dr DeVon Preston, σύμφωνα με το Cleveland Clinic. Η Dr Preston εξηγεί γιατί η καταστολή ενός φτερνίσματος δεν είναι καλή ιδέα – και τι πρέπει να κάνετε αντ’ αυτού.
Τι συμβαίνει ότι φτερνίζεστε δυνατά και τι όταν το κρατάτε – Συνέπειες και πιθανές επιπλοκές, βάσει ερευνών
Το φτέρνισμα είναι συνήθως ακίνδυνο, όμως πολύ έντονο ή δυνατό φτέρνισμα ή η προσπάθεια να το κρατήσετε μπορεί να δημιουργήσουν ασυνήθιστα υψηλές πιέσεις που μερικές φορές προκαλούν σπάνιους αλλά σοβαρούς τραυματισμούς. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «A simple sneeze, A big surprise: A rare case», ασθενής ανέπτυξε κάταγμα στον οφθαλμικό κόγχο και υποδόριο εμφύσημα μετά από φτέρνισμα. Η περίπτωση δείχνει ότι ακόμη και ένα φυσιολογικό φτέρνισμα μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς τραυματισμούς στα μάτια και στο πρόσωπο, αν και σπάνια.
Οι περισσότερες αποδείξεις προέρχονται από μεμονωμένες αναφορές περιστατικών και όχι από μεγάλες μελέτες, όμως οι καταγεγραμμένες επιπλοκές είναι αξιοσημείωτες:
- Αεραγωγοί και θώρακας – ρήξη τραχείας, πνευμοθώρακας, πνευμομεσοθωράκιο, ακόμη και αιμοθώρακας
- Λαιμός και λάρυγγας – κατάγματα χόνδρων, ρήξεις μαλακών ιστών, ρήξη φάρυγγα όταν καταστέλλεται το φτέρνισμα
- Μάτια και πρόσωπο – υποδόριο εμφύσημα, κατάγματα, αιμορραγία
- Εγκέφαλος και αγγεία – σπάνιες αναφορές υπαραχνοειδούς αιμορραγίας, αγγειακού τραυματισμού, διαρροής εγκεφαλονωτιαίου υγρού
- Αυτιά και μυοσκελετικό – ρήξη τυμπάνου, κατάγματα πλευρών, ρήξεις μυών
Είναι κακό το να το κρατάτε;
Αν και οι προθέσεις σας μπορεί να είναι καλές, θα πρέπει να αποφεύγετε να κρατάτε το φτέρνισμα. Ένα φτέρνισμα μπορεί να ταξιδέψει με ταχύτητα άνω των 112 χιλιομέτρων την ώρα με μεγάλη δύναμη, και η καταστολή του μπορεί να προκαλέσει επιβλαβείς συνέπειες.
«Ένα απλό φτάρνισμα μου προκάλεσε εγκεφαλικό» – Πότε μπορεί να συμβεί αυτό που έπαθε ο 35χρονος
Τι μπορεί να συμβεί στο σώμα;
Το φτέρνισμα είναι ο τρόπος του σώματος να απομακρύνει βίαια ερεθιστικά. Αν το κρατήσετε, η πίεση αυξάνεται και μπορεί να προκαλέσει:
- Βλάβες στα τύμπανα – ο παγιδευμένος αέρας και η βλέννα μπορεί να φτάσουν στις ευσταχιανές σάλπιγγες, προκαλώντας πόνο, ωτίτιδες ή ακόμη και τρύπες στο τύμπανο. «Η ώθηση μολυσμένης βλέννας πίσω στις ευσταχιανές σάλπιγγες μπορεί να προκαλέσει μέση ωτίτιδα», προειδοποιεί η Dr Preston.
- Προβλήματα στους ρινικούς κόλπους – τα ερεθιστικά μπορεί να επιστρέψουν στους κόλπους, προκαλώντας συμφόρηση, πόνο ή ιγμορίτιδες.
- Αύξηση πίεσης στα μάτια – η καταστολή του φτερνίσματος μπορεί να αυξήσει την ενδοφθάλμια πίεση, κάτι που μπορεί να είναι επικίνδυνο για άτομα με γλαύκωμα.
- Ρήξη αιμοφόρων αγγείων – σε σπάνιες περιπτώσεις, η παγιδευμένη πίεση μπορεί να προκαλέσει ρήξη αγγείων στο κεφάλι ή στον λαιμό.
Μπορεί να πεθάνει κανείς απ’ το να το κρατήσει;
Δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα περιστατικά θανάτου από καταστολή φτερνίσματος, όμως οι πιθανές επιπλοκές δείχνουν ότι είναι προτιμότερο να φτερνιστείτε.
Υπάρχουν τρόποι να το σταματήσετε;
Το να σταματήσετε το φτέρνισμα μπορεί να είναι δύσκολο, ειδικά αν προκαλείται από ερεθιστικά όπως η σκόνη, η γύρη ή οι τρίχες κατοικίδιων (αν ζείτε με εποχικές αλλεργίες, ξέρετε πολύ καλά τι σημαίνει αυτό).
Ωστόσο, υπάρχουν μερικές στρατηγικές που μπορείτε να δοκιμάσετε για να ανακουφίσετε με ασφάλεια την ανάγκη για φτέρνισμα:
- Αποφύγετε τα ερεθίσματα: Εντοπίστε και αποφύγετε τους παράγοντες που προκαλούν φτέρνισμα, όπως αλλεργιογόνα ή έντονες οσμές.
- Αλλάξτε περιβάλλον: Αν εκτεθείτε σε ερέθισμα, προσπαθήστε να αλλάξετε περιβάλλον μεταβαίνοντας σε άλλο δωμάτιο ή βγαίνοντας έξω για καθαρό αέρα.
- Χρησιμοποιήστε ρινικά σπρέι: Ρινικά σπρέι χωρίς συνταγή, όπως τα σπρέι φυσιολογικού ορού, μπορούν να ενυδατώσουν τις ρινικές διόδους και να μειώσουν τον ερεθισμό, μειώνοντας έτσι και τη συχνότητα των φτερνισμάτων.
- Αντιισταμινικά: Τα φάρμακα με αντιισταμινική δράση μπορούν να μειώσουν το φτέρνισμα που προκαλείται από αλλεργίες. Αναστέλλουν την απελευθέρωση της ισταμίνης, μιας χημικής ουσίας που πυροδοτεί αλλεργικές αντιδράσεις.
- Μείνετε ενυδατωμένοι: Πίνετε άφθονα υγρά για να διατηρείτε τις ρινικές διόδους υγρές, κάτι που μπορεί να μειώσει τον ερεθισμό και το φτέρνισμα.
- Χρησιμοποιήστε υγραντήρα: Η προσθήκη υγρασίας στον αέρα με υγραντήρα μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από την ξηρότητα στις ρινικές διόδους, μειώνοντας την πιθανότητα φτερνίσματος.
- Δοκιμάστε τεχνικές αναπνοής: Ασκήσεις βαθιάς αναπνοής ή τεχνικές όπως η αναπνοή με σφιγμένα χείλη, οι αργές βαθιές ανάσες ή ακόμα και το βουητό μπορεί να βοηθήσουν να ηρεμήσει η αντίδραση του σώματός σας στα ερεθίσματα και να μειώσουν την ανάγκη για φτέρνισμα.
Οφέλη του να φτερνίζεστε
Ακόμη κι αν σας πιάνει απροειδοποίητα, το φτέρνισμα κάνει πολύ καλό στην υγεία σας. «Μερικοί φτερνίζονται λόγω ιογενών ή βακτηριακών λοιμώξεων. Αν δεν φτερνιστείτε, η βλέννα μπορεί να συσσωρευτεί και να επιστρέψει στις ευσταχιανές σάλπιγγες», επαναλαμβάνει η Dr Preston.
Ο τρομακτικός λόγος για τον οποίο δεν πρέπει να κρατάτε το φτέρνισμα σας
Πώς να καλύψετε το φτέρνισμά σας
Καθώς όλοι θέλουμε να συμβάλουμε συνειδητά στον περιορισμό της διασποράς των αναπνευστικών ιών, μπορεί να φοβάστε να αφήσετε ένα έντονο φτέρνισμα να βγει. Όμως, μην εμποδίζετε το σώμα σας από το να κάνει τη δουλειά του. Φροντίστε απλώς να καλύπτετε το στόμα και τη μύτη σας με χαρτομάντιλο ή φτερνιστείτε στον αγκώνα σας. Επίσης, φροντίστε να πλένετε καλά τα χέρια σας και να καθαρίζετε τις γύρω επιφάνειες μόλις σταματήσετε να φτερνίζεστε.
Πηγές: Cleveland Clinic, BMJ Case Reports, WILEY Online Library, PubMed, ResearchGate, PMC, ScienceDirect