Η πρόσφατη δήλωση του Αμερικανού Προέδρου, Donald Trump, ότι η παρακεταμόλη κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλέσει αυτισμό έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από κορυφαίους ειδικούς, συμπεριλαμβανομένης της Βρετανίδας νευροεπιστήμονα Gina Rippon, η οποία προειδοποιεί ότι «είναι ριψοκίνδυνο να λέμε ότι η παρακεταμόλη προκαλεί αυτισμό στα παιδιά».
Παρακεταμόλη και αυτισμός: Ποια η σύνδεσή τους σύμφωνα με τους επιστήμονες – Τι συμπέρασμα έβγαλαν μελέτες
Αν και ανασκόπηση Αμερικανών επιστημόνων του Harvard, του Mount Sinai, του UCLA και του UMass Lowell, το καλοκαίρι διαπίστωσε «κάποιες ενδείξεις» για έναν πιθανό συσχετισμό, τόνισε επίσης παράγοντες που σχετίζονται με την υγεία της μητέρας και δεν προχώρησε σε καμία αιτιακή σύνδεση. Άλλες μελέτες ευρείας κλίμακας, συμπεριλαμβανομένης σουηδικής μελέτης σε 2,4 εκατομμύρια παιδιά, δεν βρήκαν καμία συσχέτιση, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους της υπεραπλούστευσης μιας τόσο πολύπλοκης πάθησης.
Γιατί η σύνδεση της παρακεταμόλης με τον αυτισμό είναι παραπλανητική και επιβλαβής – Τι δηλώνει νευροεπιστήμονας
Η Gina Rippon, ομότιμη καθηγήτρια της γνωστικής νευροαπεικόνισης, προειδοποιεί σύμφωνα με το Daily Mail, ότι «είναι ριψοκίνδυνο να λέμε ότι η παρακεταμόλη προκαλεί αυτισμό στα παιδιά», ακόμη και καθώς ο Αμερικανός υπουργός Υγείας Robert F Kennedy Jr ηγείται ανασκόπησης για τα αυξανόμενα ποσοστά αυτισμού.
Η παρακεταμόλη, που χρησιμοποιείται ευρέως από εγκύους και συνιστάται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας (NHS) ως παυσίπονο «πρώτης επιλογής» κατά την εγκυμοσύνη, λαμβάνεται από περίπου τις μισές γυναίκες στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 65% στις ΗΠΑ. Ορισμένες μελέτες, συμπεριλαμβανομένης της ανασκόπησης του Harvard τον Αύγουστο, υπέδειξαν «κάποιες ενδείξεις» για συσχέτιση, αλλά τόνισαν επίσης παράγοντες υγείας της μητέρας και απέφυγαν να υποστηρίξουν αιτιώδη σχέση, ενώ άλλες – όπως μια μελέτη του Ινστιτούτου Karolinska το 2024 σε 2,4 εκατομμύρια παιδιά στη Σουηδία – δεν βρήκαν καμία συσχέτιση.
Η Rippon τονίζει ότι είναι «επικίνδυνο και απλουστευτικό να κάνουμε απόλυτες συνδέσεις ανάμεσα σε μια τόσο σύνθετη πάθηση και μία μόνο αιτία», θυμίζοντας τους αμφισβητούμενους ισχυρισμούς του Andrew Wakefield το 1998 για το εμβόλιο MMR. Προειδοποιεί ότι η υπερβολή σχετικά με τον ρόλο της παρακεταμόλης ενέχει κινδύνους για την υγεία, καθώς ο πυρετός ή ο πόνος χωρίς θεραπεία απειλούν επίσης τη μητέρα και το βρέφος, και επιβαρύνει άδικα τις μητέρες με ενοχές.
Παρότι αναγνωρίζει περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως η ηλικία των γονέων, η υγεία της μητέρας και η χρήση βαλπροϊκού οξέως, επιμένει ότι «είναι ριψοκίνδυνο παιχνίδι να πιστεύουμε ότι αυτό είναι όλη η απάντηση».
ΕΟΦ: Αμετάβλητες οι συστάσεις για την παρακεταμόλη στην εγκυμοσύνη
Η πολυπλοκότητα του αυτισμού δεν μπορεί να ερμηνευτεί με απλουστεύσεις
«Ως καθηγήτρια γνωστικής νευροαπεικόνισης, έχω αφιερώσει δεκαετίες μελετώντας τον αυτιστικό εγκέφαλο, συναντώντας εκατοντάδες άτομα με αυτισμό και χρησιμοποιώντας προηγμένη απεικόνιση για να εξερευνήσω την πολυπλοκότητά του. Το κεντρικό ερώτημα παραμένει: “Πώς οι εγκέφαλοι των ατόμων με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος αλλάζουν μορφολογικά;” Με 86 δισεκατομμύρια νευρώνες και 100 τρισεκατομμύρια συνάψεις, είναι σαν να “ψάχνεις βελόνα στα άχυρα”», είπε, σύμφωνα με το Daily Mail.
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος παράγει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών, αποδεικνύοντας ότι «αν έχετε γνωρίσει ένα άτομο με αυτισμό, έχετε γνωρίσει ένα μόνο άτομο με αυτισμό». Δεν είναι μία ενιαία πάθηση και δεν μπορεί να έχει μία μόνο αιτία, κι όμως αυτή η πολυπλοκότητα απουσίαζε από την ανακοίνωση του Προέδρου Donald Trump για μια ανασκόπηση που ηγείται ο Αμερικανός Υπουργός Υγείας Robert F Kennedy Jr, προκειμένου να εξηγήσουν την αύξηση των ποσοστών αυτισμού.
Μεγάλη μελέτη δεν βρίσκει αιτιακή σχέση μεταξύ παυσίπονων στην εγκυμοσύνη και αυτισμού ή ΔΕΠΥ
Σε μελέτη που περιλάμβανε πάνω από δύο εκατομμύρια άτομα, επιστήμονες από το Indiana University Bloomington δεν βρήκαν ουσιαστική συσχέτιση μεταξύ συνταγογραφούμενων οπιοειδών παυσίπονων στην εγκυμοσύνη και διαταραχής αυτιστικού φάσματος (ASD) ή διαταραχής ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), αμφισβητώντας προηγούμενους ισχυρισμούς.
Τα ιατρικά αρχεία 1,2 εκατομμυρίων παιδιών στη Σουηδία (2007–2018) και 900.000 (2007–2015) έδειξαν ελαφρώς αυξημένα ποσοστά αυτισμού και ΔΕΠΥ με την έκθεση, αλλά όταν ελήφθησαν υπόψη γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ο κίνδυνος εξαφανίστηκε.
«Αν και η μελέτη αυτή δεν μπορεί να αποκλείσει μικρούς αυξημένους κινδύνους με πολύ υψηλά επίπεδα έκθεσης, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι δεν υπάρχει αιτιακή επίδραση των συνταγογραφούμενων οπιοειδών αναλγητικών στον κίνδυνο για δύο κοινές νευροαναπτυξιακές διαταραχές», δήλωσε σύμφωνα με το New Atlas, η ερευνήτρια Emma N. Cleary, με τη συγγραφέα Ayesha C. Sujan να προσθέτει ότι οι συσχετισμοί «προέρχονται κυρίως από τους παράγοντες που οδηγούν στη χρήση των οπιοειδών, όχι από την ίδια την έκθεση».
Τα ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν στο PLOS Medicine, τονίζουν ότι «ούτε ο αυτισμός ούτε η ΔΕΠΥ υπάρχουν απομονωμένα με έναν μόνο παράγοντα που συμβάλλει», καθώς και οι δύο είναι ισχυρά κληρονομικές καταστάσεις με σύνθετες γενετικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιρροές.
Η γενετική, όχι η παρακεταμόλη, είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για τον αυτισμό
Τον περασμένο Απρίλιο, όταν ο RFK Jr ξεκίνησε την ανασκόπησή του, «ήταν ήδη εμφανές ότι είχε παρωπίδες», είπε η νευροεπιστήμονας. «Αυτή είναι μια προλήψιμη ασθένεια», δήλωσε. «Ξέρουμε ότι είναι περιβαλλοντική έκθεση. Πρέπει να είναι». Κι όμως αυτό το συμπέρασμα αγνοεί τη θεμελιωμένη επιστήμη – ο αυτισμός είναι εξαιρετικά κληρονομικός, με πάνω από 800 σχετιζόμενα γονίδια, καθιστώντας τον μία από τις πιο κληρονομικές ψυχικές παθήσεις.
Ακόμη και πρώιμες αναφορές από τη δεκαετία του 1940, όπως η περιγραφή του Αυστρο-αμερικανού ψυχιάτρου και γιατρού Leo Kanner, για έναν «ψυχαναγκαστικό» γονέα, υποδείκνυαν οικογενειακά χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να εξηγηθούν από την κατανάλωση «μερικών χαπιών με παρακεταμόλη στην εγκυμοσύνη».
Η αύξηση στα ποσοστά αυτισμού αντικατοπτρίζει διευρυμένα διαγνωστικά κριτήρια, αυξημένη ευαισθητοποίηση και καλύτερη ανίχνευση – από το 0,05% των παιδιών στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, στο ένα στα 36 στις ΗΠΑ, ένα στα 57 στο Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα ή ένα στα 106 στην Ελλάδα, σύμφωνα με έρευνα – όχι μια ξαφνική επιδημία. Περιβαλλοντικοί «ένοχοι» όπως οι «τοξίνες» ή ο υδράργυρος έχουν αποκλειστεί, ενώ οι μελέτες για το φολικό οξύ δείχνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα.
Το ανησυχητικό είναι πως η κυβέρνηση Trump φαίνεται πλέον έτοιμη να προωθήσει τη λευκοβορίνη – ένα παράγωγο του φολικού οξέος που χρησιμοποιείται στην χημειοθεραπεία – ως θεραπεία, επαναλαμβάνοντας υποσχέσεις τύπου «θαυματουργού φαρμάκου» ότι μπορεί να «ξεκλειδώσει» την ομιλία των παιδιών.
«Ξαφνικά, ο αυτισμός προκαλείται από ένα χάπι – και τώρα θεραπεύεται και από ένα χάπι!», είπε η Βρετανή νευροεπιστήμονας. Στην πραγματικότητα, η πρόοδος στη γενετική, την πληροφορική και την αλληλούχιση του γονιδιώματος – και όχι οι θαυματουργές θεραπείες – έχουν εμβαθύνει την κατανόησή μας για τη διαταραχή. Ο αυτισμός, όπως τονίζει η καθηγήτρια Gina Rippon, είναι «πολλά περισσότερα από την παρακεταμόλη, ό,τι κι αν λένε ο Πρόεδρος Trump και ο Υπουργός Υγείας της Αμερικής».
Πηγές: Daily Mail, New Atlas, PLOS Medicine, JAMA Network, PMC