Πολλοί με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο εξακολουθούν να υποβάλλονται σε ακτινογραφίες, παρόλο που δεν είναι πάντα απαραίτητο να γίνεται αυτή η εξέταση. Μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι εξετάσεις μπορεί να κάνουν και κακό στους ασθενείς και να τους οδηγήσουν στο να αντιμετωπίσουν τη νόσο διαφορετικά, πιθανώς και εσφαλμένα. Τι ισχύει;
Οστεοαρθρίτιδα γόνατος: Επιτρέπεται η άσκηση; Τι πρέπει να γνωρίζετε
Οστεοαρθρίτιδα: Πώς επηρεάζουν οι ακτινογραφίες τη διάγνωση και την απόφαση των ασθενών για χειρουργική θεραπεία
Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια από τις κύριες αιτίες χρόνιου πόνου και αναπηρίας. Αν και γενικά συνιστάται στους γιατρούς να μην βασίζονται σε τακτικές ακτινογραφίες για διάγνωση – καθώς οι γενικοί ιατροί μπορούν συνήθως να επιβεβαιώσουν την πάθηση με βάση τα συμπτώματα και το ιατρικό ιστορικό – σχεδόν οι μισοί που παρουσιάζονται για πρώτη φορά με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο εξακολουθούν να υποβάλλονται σε αυτή την απεικονιστική εξέταση.
Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η χρήση ακτινογραφιών δεν αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον πόνο στο γόνατο, ενώ μπορεί και να τους ωθήσει στο να σκεφτούν την ολική αρθροπλαστική γόνατος, παρότι αυτό μπορεί να μην είναι ιατρικά απαραίτητο.
Η οστεοαρθρίτιδα αναπτύσσεται όταν οι αλλαγές μέσα στην άρθρωση την αναγκάζουν να λειτουργεί πιο σκληρά για να επανορθώσει τον εαυτό της, επηρεάζοντας τα οστά, τους χόνδρους, τους συνδέσμους και τους μύες. Η πάθηση είναι πιο συχνή σε ηλικιωμένους, άτομα με μεγαλύτερο σωματικό βάρος και όσους έχουν προηγούμενους τραυματισμούς στο γόνατο, προκαλώντας συχνά επίμονο πόνο και δυσκολία σε καθημερινές δραστηριότητες όπως το περπάτημα ή το ανέβασμα σκαλιών.
Πότε είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση για την οστεοαρθρίτιδα γόνατος; Ποιοι παράγοντες πρέπει να ληφθούν υπόψη;
Η χειρουργική επέμβαση για την οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο εξετάζεται συνήθως μόνο όταν ο πόνος και η αναπηρία είναι σοβαρά και οι μη χειρουργικές θεραπείες (όπως φάρμακα, ενέσεις, άσκηση, απώλεια βάρους) δεν μπορούν πια να ανταποκριθούν. Ο ακριβής τύπος χειρουργικής εξαρτάται από το στάδιο και το πρότυπο της νόσου, τη γενική υγεία και τις προσδοκίες του ασθενούς.
Σύμφωνα με μελέτη του 2017 με τίτλο «Indication Criteria for Total Knee Arthroplasty in Patients with Osteoarthritis – A Multi-perspective Consensus Study», η χειρουργική επέμβαση συνιστάται όταν οι ασθενείς έχουν συνεχή πόνο στο γόνατο για αρκετούς μήνες, ορατή βλάβη στην άρθρωση στην ακτινογραφία, κακή ανταπόκριση σε άλλες θεραπείες, μειωμένη ποιότητα ζωής και σαφή προβλήματα με την καθημερινή λειτουργικότητα ή ταλαιπωρία. Αυτά τα πέντε σημεία συμφωνήθηκαν από ειδικούς ως οι βασικοί λόγοι για την προχώρηση σε αντικατάσταση γόνατος.
Βασικοί παράγοντες που πρέπει να ληφθούν υπόψη:
- Αποτυχία συντηρητικής θεραπείας → η χειρουργική γίνεται επιλογή
- Σοβαρότητα της βλάβης → Ολική αρθροπλαστική γόνατος (TKA) για προχωρημένη νόσο
- Οστεοαρθρίτιδα σε έναν μόνο διαμέρισμα → Μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος (UKA)
- Νεότεροι/πιο δραστήριοι ασθενείς → οστεοτομία ή αρθροσκόπηση
- Ασθενείς που δεν μπορούν να χειρουργηθούν → νέες επιλογές όπως Εμβολισμός Γενικουλιαίας Αρτηρίας (GAE) ή ραδιοσυχνότητες για ανακούφιση από τον πόνο
- Εκπαίδευση του ασθενούς → μπορεί να καθυστερήσει ή να μειώσει την ανάγκη για χειρουργική επέμβαση
Η χειρουργική επέμβαση δεν είναι πάντα η κατάλληλη λύση
Το 2021–22, πάνω από 53.000 Αυστραλοί υποβλήθηκαν σε ολική αρθροπλαστική γόνατος λόγω οστεοαρθρίτιδας. Οι νοσοκομειακές υπηρεσίες για την οστεοαρθρίτιδα, κυρίως λόγω των επεμβάσεων αντικατάστασης αρθρώσεων, κόστισαν 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια το 2020–21.
Αν και η χειρουργική αντικατάσταση αρθρώσεων θεωρείται συχνά αναπόφευκτη για την οστεοαρθρίτιδα, θα πρέπει να εξετάζεται μόνο για άτομα με σοβαρά συμπτώματα που έχουν ήδη δοκιμάσει τις κατάλληλες μη χειρουργικές θεραπείες. Η χειρουργική επέμβαση ενέχει τον κίνδυνο σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών, όπως θρόμβος ή λοίμωξη, και δεν αναρρώνουν όλοι πλήρως.
Οι περισσότεροι με οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο μπορούν να τη διαχειριστούν αποτελεσματικά με:
- εκπαίδευση και αυτοδιαχείριση
- άσκηση και σωματική δραστηριότητα
- διαχείριση βάρους (εφόσον είναι απαραίτητο)
- φάρμακα για ανακούφιση από τον πόνο (όπως παρακεταμόλη και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα)
Οστεοαρθρίτιδα: Θεραπεία του αρθριτικού γόνατος με PRP – Αναγεννά τους τραυματισμένους μυς
Η «φθορά» είναι μύθος
Μια συχνή παρανόηση είναι ότι η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από «φθορά». Ωστόσο, έρευνα δείχνει ότι ο βαθμός των διαρθρωτικών αλλαγών που παρατηρείται σε μια άρθρωση σε μια ακτινογραφία δεν αντικατοπτρίζει το επίπεδο πόνου ή αναπηρίας που βιώνει κάποιος, ούτε προβλέπει πώς θα εξελιχθούν τα συμπτώματα.
Ορισμένα άτομα με ελάχιστες αλλοιώσεις στην άρθρωση έχουν πολύ σοβαρά συμπτώματα, ενώ άλλα με περισσότερες αλλοιώσεις έχουν μόνο ήπια συμπτώματα. Γι’ αυτόν τον λόγο, δεν συνιστώνται οι τακτικές ακτινογραφίες για τη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο ή για την καθοδήγηση των θεραπευτικών αποφάσεων.
Αντί αυτού, οι κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν μια «κλινική διάγνωση» με βάση την ηλικία του ατόμου (45 ετών και άνω) και τα συμπτώματα: πόνο στην άρθρωση κατά τη δραστηριότητα και, το πρωί, απουσία δυσκαμψίας ή δυσκαμψία που διαρκεί λιγότερο από 30 λεπτά.
Παρά τα παραπάνω, πολλοί υγειονομικοί εξακολουθούν να χρησιμοποιούν ακτινογραφίες για να διαγνώσουν την οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο. Και πολλοί ασθενείς με οστεοαρθρίτιδα εξακολουθούν να τις περιμένουν ή να τις ζητούν.
Διάγνωση με ακτινογραφίες ή βάσει κλινικής εικόνας;
Η μελέτη είχε στόχο να διαπιστώσει εάν η χρήση ακτινογραφιών για τη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο επηρεάζει τις αντιλήψεις κάποιου σχετικά με τη διαχείριση της πάθησης, σε σύγκριση με μια κλινική διάγνωση χωρίς ακτινογραφίες. Οι ερευνητές «στρατολόγησαν» 617 άτομα από όλη την Αυστραλία και τα κατένειμαν τυχαία ώστε να παρακολουθήσουν ένα από τρία βίντεο. Κάθε βίντεο παρουσίαζε μια υποθετική ιατρική επίσκεψη με έναν γενικό ιατρό για πόνο στο γόνατο.
Μία ομάδα έλαβε κλινική διάγνωση για οστεοαρθρίτιδα στο γόνατο βάσει ηλικίας και συμπτωμάτων, χωρίς να υποβληθεί σε ακτινογραφία. Οι άλλες δύο ομάδες έκαναν ακτινογραφίες για να καθοριστεί η διάγνωση (ο γιατρός έδειξε τη μία ομάδα τις εικόνες της ακτινογραφίας, ενώ την άλλη όχι).
Μετά την παρακολούθηση του αντίστοιχου βίντεο, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τις αντιλήψεις τους για τη διαχείριση της οστεοαρθρίτιδας.
Η απεικονιστικές εξετάσεις μπορεί να διαμορφώσουν τις αντιλήψεις των ασθενών
Τα άτομα που έλαβαν διάγνωση βάσει ακτινογραφίας και είδαν τις εικόνες των ακτινογραφιών τους είχαν 36% υψηλότερη αντίληψη για την αναγκαιότητα ολικής αρθροπλαστικής γόνατος σε σχέση με εκείνα που έλαβαν κλινική διάγνωση (χωρίς ακτινογραφία).
Πίστευαν επίσης ότι η άσκηση και η σωματική δραστηριότητα θα μπορούσαν να είναι πιο επιβλαβείς για την άρθρωσή τους, ανησυχούσαν περισσότερο για την επιδείνωση της κατάστασής τους και φοβούνταν περισσότερο την κίνηση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι οι συμμετέχοντες ένιωθαν ελαφρώς πιο ικανοποιημένοι με μια διάγνωση βάσει ακτινογραφίας σε σχέση με μια κλινική διάγνωση. Αυτό ίσως αντανακλά την κοινή παρανόηση ότι η οστεοαρθρίτιδα προκαλείται από «φθορά» και την υπόθεση ότι η «βλάβη» μέσα στην άρθρωση πρέπει να είναι ορατή για να καθοδηγηθεί η θεραπεία.
Επαναπροσδιορισμός της φροντίδας σε ασθενείς με αρθρίτιδα γόνατος
Τα ευρήματά μας δείχνουν γιατί είναι σημαντικό να αποφεύγονται οι περιττές ακτινογραφίες κατά τη διάγνωση της οστεοαρθρίτιδας στο γόνατο. Παρόλο που η αλλαγή της ιατρικής πρακτικής είναι δύσκολη, η μείωση των περιττών ακτινογραφιών θα μπορούσε να συμβάλει στην ανακούφιση του άγχους των ασθενών, στην αποφυγή περιττών ανησυχιών για βλάβες στην άρθρωση και στη μείωση της ζήτησης για δαπανηρές και πιθανώς μη αναγκαίες χειρουργικές επεμβάσεις.
Ενέσεις κορτικοστεροειδών: Αυξάνουν τελικά τον κίνδυνο κατάγματος; Τι αναφέρουν οι μελέτες
Θα μπορούσε επίσης να μειώσει την έκθεση σε ακτινοβολία και να περιορίσει το κόστος περίθαλψης. Προηγούμενη έρευνα για την οστεοαρθρίτιδα, αλλά και για τον πόνο στη μέση και στον ώμο, δείχνει επίσης ότι όταν οι υγειονομικοί επικεντρώνονται στη «φθορά» των αρθρώσεων, μπορούν να κάνουν τους ασθενείς να νιώθουν μεγαλύτερη ανησυχία για την κατάστασή τους και να ανησυχούν ότι θα προκαλέσουν περαιτέρω βλάβες στις αρθρώσεις τους.
Πηγές: The Conversation, PLOS One, ScienceDirect, PMC, American Academy of Orthopaedic Surgeorns, PMC, ResearchGate