Σας έχει συμβεί ποτέ να ξυπνήσετε με πονόλαιμο ή πονόδοντο; Ίσως τρίζετε τα δόντια σας στον ύπνο χωρίς να το συνειδητοποιείτε — μια εκπληκτικά συνηθισμένη συνήθεια που επηρεάζει εκατομμύρια ενήλικες και μπορεί να φθείρει σιγά-σιγά το χαμόγελό σας με την πάροδο του χρόνου. Τι μπορεί να ευθύνεται για τον βρουξισμό και πώς μπορείτε να τον αντιμετωπίσετε;
Βρουξισμός: Πότε μπορεί να είναι το τρίξιμο των δοντιών σύμπτωμα υπνικής άπνοιας
Γιατί μπορεί να τρίζετε τα δόντια σας στον ύπνο – Ποιες οι πιθανές θεραπείες
Ξεκουράζεστε το βράδυ όταν κοιμάστε; Χαλαρώνει το σώμα σας σε βαθύ ύπνο ή, όπως περίπου το 8% των ενηλίκων, περνάτε τη νύχτα τρίζοντας τα δόντια σας σαν να έχετε έντονο στρες; Ο βρουξισμός μπορεί να περάσει απαρατήρητος ενώ μπορεί να είναι συνηθισμένο φαινόμενο κατά τη διάρκεια του ύπνου. «Οι άνθρωποι συνήθως δεν γνωρίζουν ότι έχουν την πάθηση», λέει η Dr Subha Giri από την Mayo Clinic, σύμφωνα με το Guardian. «Οι άνθρωποι που τρίζουν τα δόντια τους τη νύχτα μπορεί να ενημερωθούν από συγκατοίκους ή συντρόφους που ακούνε τριξίματα, χτυπήματα ή “κλικ”».
Ο νυχτερινός βρουξισμός ορίζεται ως «ακούσια δραστηριότητα των μυών της γνάθου όπως τρίξιμο, σφίξιμο ή σπρώξιμο της γνάθου» κατά τη διάρκεια του ύπνου, σύμφωνα με τον Dr Hosam Alraqiq από το National Institute of Dental and Craniofacial Research. Είναι πιο συχνός σε παιδιά και εφήβους (14–18%) απ’ ό,τι σε ενήλικες (περίπου 8%).
Παρότι οι ειδικοί δεν έχουν εντοπίσει την ακριβή αιτία, η Dr Michelle Drerup από την Cleveland Clinic επισημαίνει ότι συχνά υπάρχει οικογενειακό ιστορικό, γεγονός που μπορεί να δείχνει γενετική σύνδεση, ενώ μπορεί να σχετίζεται και με παθήσεις όπως υπνική άπνοια, νόσος Πάρκινσον, άνοια ή ΓΟΠΝ. Πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν το στρες, το άγχος, την κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, την υπερβολική καφεΐνη και ορισμένα φάρμακα όπως οι SSRIs και τα αντιψυχωσικά.
Αίτια βρουξισμού, σύμφωνα με την έρευνα
Σύμφωνα με έρευνα του 2023 με τίτλο Mental Disorder and Bruxism, άτομα με ψυχικές διαταραχές εμφάνισαν πολύ υψηλότερο ποσοστό βρουξισμού (περίπου 80%) σε σχέση με άλλους (περίπου 50%). Η μελέτη έδειξε ξεκάθαρη συσχέτιση ανάμεσα σε ψυχολογικά προβλήματα και το τρίξιμο των δοντιών, υποδηλώνοντας ότι η ψυχική δυσφορία μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στον βρουξισμό.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ο βρουξισμός (τόσο στον ύπνο όσο και κατά τη διάρκεια της ημέρας) έχει πολυπαραγοντικά αίτια, τα οποία περιλαμβάνουν πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ νευρολογικών, ψυχολογικών, γενετικών και συμπεριφορικών παραγόντων και όχι μόνο έναν μηχανισμό.
Γιατί ξυπνάμε με πονοκέφαλο; 4 αιτίες και πότε πρέπει να ανησυχήσουμε
- Νευρολογικά: μεταβολές στο στέλεχος του εγκεφάλου και στο αυτόνομο νευρικό σύστημα, με διαταραγμένο κινητικό έλεγχο και ανισορροπία νευροδιαβιβαστών
- Ψυχολογικά αίτια και στρες: χρόνιο στρες, άγχος και συναισθηματική ένταση αυξάνουν τη συμπαθητική δραστηριότητα και τον μυϊκό τόνο
- Φαρμακευτικά αίτια: αντικαταθλιπτικά SSRIs, διεγερτικά και ντοπαμινεργικά φάρμακα προκαλούν συχνά επεισόδια
- Γενετικά αίτια και οικογενειακή προδιάθεση: οικογενειακή συγκέντρωση δείχνει κληρονομική ευαλωτότητα
- Αίτια που σχετίζονται με τον ύπνο: μικρο-αφυπνίσεις και διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια μπορούν να λειτουργήσουν ως εκκινητές ή τροποποιητές
- Συμπεριφορικά αίτια και παράγοντες τρόπου ζωής: καφεΐνη, νικοτίνη, αλκοόλ και συμπεριφορές σχετιζόμενες με στρες εντείνουν τα επεισόδια
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν έχετε νυχτερινό βρουξισμό;
Αν κάποιος σας έχει πει ότι ακούει «κλικ» ή τρίξιμο των δοντιών σας όταν κοιμάστε, αυτό μπορεί να είναι ένδειξη. «Οι οδοντίατροι μπορεί να εντοπίσουν μοτίβα φθοράς των δοντιών που υποδηλώνουν βρουξισμό», λέει σύμφωνα με το Guardian η Αμερικανή χειρουργός στόματος Dr Subha Giri, όπως για παράδειγμα «επιπέδωση ή βλάβες» στις μασητικές επιφάνειες. Άλλα σημάδια περιλαμβάνουν το να ξυπνάτε με σφιγμένα δόντια, πόνο στη γνάθο ή ευαισθησία στα δόντια, λέει σύμφωνα με την ίδια πηγή ο Αμερικανός οδοντίατρος, Dr Hosam Alraqiq. Παρ’ όλα αυτά, «ο χρυσός κανόνας» για τη διάγνωση είναι μια μελέτη ύπνου, κατά την οποία παρακολουθούνται η δραστηριότητα του εγκεφάλου και του σώματος κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Τι επιπτώσεις έχει ο νυχτερινός βρουξισμός στην υγεία σας;
Ο νυχτερινός βρουξισμός μπορεί να είναι παροδικός, αλλά σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει σημαντική φθορά στα δόντια και στις γνάθους, λέει ο Alraqiq. Οι άνθρωποι μπορεί να σφίγγουν τα δόντια τους με «δύναμη που φτάνει τα 250 κιλά», προκαλώντας φθορά της αδαμαντίνης, ρωγμές, ευαισθησία και ακόμη και διαταραχή της κροταφογναθικής άρθρωσης (TMJ), προσθέτει η Αμερικανή ψυχολόγος και ειδικός στον ύπνο, Dr Michelle Drerup. Μπορεί επίσης να διαταράξει την ποιότητα του ύπνου, οδηγώντας σε κόπωση.
Ποια είναι η θεραπεία για τον νυχτερινό βρουξισμό;
«Οι ήπιες περιπτώσεις μπορεί να μην απαιτούν θεραπεία», λέει η Drerup, αλλά τα επίμονα συμπτώματα χρειάζονται αξιολόγηση από οδοντίατρο ή ιατρό άλλης ειδικότητας. Ένας εξατομικευμένος νάρθηκας ύπνου μπορεί να προστατεύσει τα δόντια, αν και δεν σταματά το τρίξιμο. Οι καλές συνήθειες ύπνου – διατήρηση σταθερού ωραρίου, περιορισμός της καφεΐνης και καθιερωμένη χαλαρωτική ρουτίνα πριν τον ύπνο – μπορούν να βοηθήσουν, λέει ο Alraqiq. Η χαλάρωση και η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία μπορεί επίσης να μειώσουν το τρίξιμο που σχετίζεται με το στρες, προσθέτει η Giri.
Τρίξιμο στα δόντια: 10 τρόποι να αντιμετωπίσετε τον βρουξισμό
Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι ενέσεις με αλλαντική τοξίνη μπορούν να «χαλαρώσουν προσωρινά τους μύες της γνάθου και να μειώσουν τον πόνο», λέει η Drerup. Και για τους συντρόφους στο κρεβάτι, οι ωτοασπίδες ίσως είναι η πιο απλή λύση.
Πηγές: The Guardian, Frontiers, Spandidos Publications, PMC, PMC, Sleep Medicine Research, Frontiers, ResearchGate