*Γράφει η Ελένη Χανδρινού, Αιματολόγος, Διευθύντρια Αιματολογικής Κλινικής, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Ο όρος «κακοήθεια» ή «καρκίνος» περιγράφει την αφύσικη ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης ομάδας κυττάρων του οργανισμού. Στην περίπτωση του αιματολογικού καρκίνου, η νόσος επηρεάζει την παραγωγή και τη λειτουργία των κυττάρων του αίματος.
Οι αιματολογικές κακοήθειες αποτελούν την πέμπτη πιο συχνή ομάδα καρκίνων στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 10–20% όλων των κακοηθειών. Εμφανίζονται τόσο σε ενήλικες όσο και σε παιδιά.
Παρά τη συχνότητά τους, ένας στους τρεις ασθενείς που θα διαγνωστεί με αιματολογική κακοήθεια δηλώνει ότι δεν είχε ποτέ ακούσει για τα νοσήματα αυτά πριν από τη διάγνωση.
Οι αιματολογικές κακοήθειες αποτελούν μια ετερογενή ομάδα νοσημάτων, τα οποία χωρίζονται σε τρεις κύριες κατηγορίες: τα λεμφώματα, τις λευχαιμίες και το πολλαπλό μυέλωμα.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, τα αρχέγονα αιμοποιητικά κύτταρα είναι πολυδύναμα βλαστοκύτταρα που βρίσκονται στον μυελό των οστών και έχουν τη δυνατότητα να ωριμάζουν και να διαφοροποιούνται σε τρεις βασικούς τύπους κυττάρων: ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.
Στις περισσότερες μορφές αιματολογικής κακοήθειας, αυτή η διαδικασία διακόπτεται εξαιτίας της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης ενός μη φυσιολογικού τύπου κυττάρου αίματος.
Ο πολλαπλασιασμός του μη φυσιολογικού αυτού κυττάρου παρεμποδίζει την παραγωγή των υγιών κυττάρων, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επιτελούν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες. Έτσι, μειώνεται η ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο μέσω των ερυθρών αιμοσφαιρίων, να καταπολεμά λοιμώξεις μέσω των λευκών αιμοσφαιρίων και να προλαμβάνει αιμορραγίες μέσω των αιμοπεταλίων.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα των αιματολογικών κακοηθειών ποικίλλουν, και ενδεικτικά, μπορεί να εκδηλωθεί με τα παρακάτω:
- Αδυναμία και εύκολη κόπωση
- Αιμορραγικές εκδηλώσεις
- Εμμένουσες ή επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις
- Ανεξήγητοι νυχτερινοί ιδρώτες
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Πυρετός
- Πόνοι στις αρθρώσεις ή στα οστά.
- Διογκωμένοι λεμφαδένες στον τράχηλο, τις μασχάλες ή του βουβώνες
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση των αιματολογικών κακοηθειών πραγματοποιείται με βιοψία μυελού των οστών, λεμφαδένα ή άλλου ιστού. Παράλληλα, διενεργούνται εξειδικευμένες κυτταρογενετικές και μοριακές εξετάσεις, καθώς και απεικονιστικός έλεγχος, οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη σωστή σταδιοποίηση της νόσου, την εκτίμηση της πρόγνωσης και την επιλογή της πιο κατάλληλης θεραπευτικής στρατηγικής για κάθε ασθενή.
Τα τελευταία χρόνια, το τοπίο στη θεραπεία των αιματολογικών κακοηθειών έχει αλλάξει ριζικά. Η προσθήκη της ανοσοθεραπείας και της στοχευμένης μοριακής θεραπείας στην παραδοσιακή χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, έχει αποτελέσει σημαντική εξέλιξη, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Σε ορισμένες κατηγορίες ασθενών, παραμένει απαραίτητη η μεταμόσχευση μυελού των οστών, είτε αυτόλογη είτε αλλογενής.
Σήμερα, υπάρχει διαθέσιμη πληθώρα νέων φαρμάκων και θεραπειών, όπως τα μονοκλωνικά και διειδικά αντισώματα, τα συμπλέγματα αντισώματος–φαρμάκου, τα CAR-T λεμφοκύτταρα και θεραπείες που στοχεύουν συγκεκριμένες μοριακές βλάβες. Οι καινοτόμες αυτές προσεγγίσεις προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα, τόσο στην αντιμετώπιση όσο και στην εν δυνάμει ίαση των αιματολογικών κακοηθειών, βελτιώνοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Διαβάστε περισσότερα άρθρα για θέματα που αφορούν την υγείας σας, εδώ.