Η οστεοπόρωση θεωρείται παραδοσιακά νόσος της τρίτης ηλικίας και κυρίως των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση. Όμως, τα τελευταία χρόνια, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η απώλεια οστικής πυκνότητας μπορεί να ξεκινήσει πολύ νωρίτερα – ακόμα και σε γυναίκες στα 30 ή 40 τους χρόνια. Πώς, λοιπόν, μπορούμε να αναγνωρίσουμε έγκαιρα τα προειδοποιητικά σημάδια;
Νεότερες γυναίκες και γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση έχουν οστεοπόρωση όταν παρατηρούνται κατάγματα χαμηλής βίας ή ευθραυστότητας (ιδιαίτερα πολλαπλά κατάγματα ή κατάγματα στην σπονδυλική στήλη ή το ισχίο).
Υπάρχει κάποια αιτία που προκαλεί απώλεια οστού και κάταγμα. Όταν συμβαίνουν κατάγματα χωρίς να ανευρίσκεται αιτία οστεοπόρωσης, η πάθηση χαρακτηρίζεται ιδιοπαθής οστεοπόρωση. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει πρώτα να αποκλείονται άλλες αιτίες που δεν σχετίζονται με οστεοπόρωση, όπως οστικές βλάβες ή οστεομαλακία.
Καθώς ο ορισμός της οστεοπόρωσης σε γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση δεν αναφέρεται σε χαμηλή τιμή οστικής πυκνότητας, η μέτρηση οστικής πυκνότητας, δεν θα πρέπει να γίνεται σαν εξέταση ρουτίνας σε γυναίκες που βρίσκονται σε προεμμηνοπαυσιακή περίοδο.
Πράγματι, η χαμηλή οστική πυκνότητα με Z-score μικρότερο ή ίσο με -2,0 χωρίς να υπάρχει κάταγμα ευθραυστότητας ή αιτίες οστικής απώλειας, δεν ορίζεται ως οστεοπόρωση αλλά ως ιδιοπαθής χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστική πυκνότητα μικρότερη από την αναμενόμενο εύρος για την ηλικία της γυναίκας. Και αυτό γιατί δεν είναι γνωστή η συσχέτιση της χαμηλής οστικής πυκνότητας αυτών των γυναικών με τον κίνδυνο κατάγματος.
Πού οφείλεται η οστεοπόρωση σε αυτές τις γυναίκες
Οι περισσότερες προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με χαμηλή οστική πυκνότητα ή οστεοπόρωση έχουν μια αναγνωρισμένη δευτεροπαθή αιτία που σχετίζεται με οστική απώλεια. Πρόκειται για μια επίκτητη δευτεροπαθή κατάσταση ή έκθεση σε φάρμακο που προδιαθέτει σε οστική απώλεια ή ευθραυστότητα.
Οστεοπόρωση: Η ανεπάρκεια σε μια κρίσιμη βιταμίνη μπορεί να την προκαλέσει – Πώς να προστατευθείτε
Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν γενετικές ή αναπτυξιακές διαταραχές που οδηγούν σε ευθραυστότητα των οστών. Τέτοιες αιτίες είναι η ατελής οστεογένεση και το σύνδρομο Ehlers Danlos. Στις περιπτώσεις ιδιοπαθούς χαμηλής οστικής πυκνότητας είτε ιδιοπαθούς οστεοπόρωσης που δεν ανευρίσκεται κάποια αιτία χαμηλής οστικής πυκνότητας ή κατάγματος χαμηλής βίας αντίστοιχα ενδέχεται:
- Μια δευτεροπαθής αιτία να μην έχει ακόμα αναγνωριστεί ή να υπήρχε παροδικά στο παρελθόν και οδήγησε σε οστική απώλεια.
- Μια πρωτοπαθής αιτία να μην έχει ακόμα ταυτοποιηθεί.
- Μπορεί να μην επιτεύχθηκε η βέλτιστη κορυφαία οστική πυκνότητα σε νεαρή ηλικία.
Ποια η διαγνωστική προσέγγιση αυτών των γυναικών
Ακόμα και στην περίπτωση που προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες έχουν φυσιολογική οστική πυκνότητα, αν έχουν υποστεί κάταγμα ευθραυστότητας, θα πρέπει να κάνουν εξετάσεις για πιθανές αιτίες οστεοπόρωσης. Γυναίκες με χαμηλή οστική πυκνότητα θα πρέπει επίσης να υποβάλλονται σε εξετάσεις. Γυναίκες που έχουν γνωστή πρωτοπαθή η δευτεροπαθή αιτία οστικής απώλειας ή ευθραυστότητας θα πρέπει να κάνουν εξετάσεις για αποκλεισθούν και άλλες αιτίες.
Η αρχική αξιολόγηση περιλαμβάνει:
Α. Το ιστορικό της ασθενούς
Ηλικία της πρώτης εμμήνου ρύσεως, αν υπάρχει ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια, προηγούμενη εγκυμοσύνη ή θηλασμός, διαιτητικές συνήθειες, κάπνισμα, αλκοόλ και φάρμακα.
Αν υπάρχουν γαστρεντερικά συμπτώματα, άλλες παθήσεις, ιστορικό χειρουργικών επεμβάσεων, οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης ή κατάγματος.
Β. Την κλινική εξέταση
Γ. Εργαστηριακές εξετάσεις
Εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται για τη διάγνωση:
- Ηπατικής ή νεφρικής πάθησης
- Υπερθυρεοειδισμού
- Υπερπαραθυρεοειδισμού ή υποπαραθυρεοειδισμού (αν υπάρχει υπερασβεστιαιμία, υπασβεστιαιμία, υπερασβεστιουρία, υπασβεστιουρία ή ιστορικό νεφρολιθίασης
- Αυξημένης αποβολής ασβεστίου στα ούρα (ιδιοπαθής υπερασβεστιουρία)
- Υπερκορτιζολαιμίας (για πιθανό σύνδρομο Cushing)
- Πρώιμης εμμηνόπαυσης (όταν υπάρχει ολιγομηνόρροια ή αμηνόρροια και έχει αποκλειστεί η περίπτωση εγκυμοσύνης ή υπερπρολακτιναιμίας)
- Κοιλιοκάκης (σε περίπτωση αναιμίας, χαμηλής αποβολής ασβεστίου στα ούρα και χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D)
- Άλλων μορφών δυσαπορρόφησης του εντέρου
- Φλεγμονώδους αρθρίτιδας
Δ. Απεικονιστικές εξετάσεις
Για τη διερεύνηση άλλων αιτιών εκτός από οστεοπόρωση που προκαλούν κάταγμα ευθραυστότητας:
- Οστεομαλακία (λόγω πολύ χαμηλών επιπέδων βιταμίνης D) και άλλες παθήσεις με διαταραχές επιμετάλλωσης
- Παθολογικό κάταγμα από κακοήθεια ή άλλες οστικές βλάβες: Στην περίπτωση ασυνήθιστων καταγμάτων όσον αφορά την θέση ή τον τύπο τους ή όταν η ασθενής είχε εντοπισμένο πόνο το προηγούμενο χρονικό διάστημα αντίστοιχα με το κάταγμα, θα πρέπει να γίνεται περαιτέρω απεικονιστικός ή άλλος έλεγχος
Οστεοπόρωση: Ποιο είδος γυμναστικής την αντιμετωπίζει και προλαμβάνει την απώλεια οστικής μάζας
Γονιδιακός έλεγχος συνιστάται στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Σε γυναίκες με πρώιμη έναρξη οστεοπόρωσης ή οικογενειακό ιστορικό οστεοπόρωσης.
- Γυναίκες με κατάγματα που ξεκινούν στην παιδική ηλικία
- Σοβαρή οστεοπόρωση
- Ιστορικό τραυματισμών των αρθρώσεων ή υπερκινητικότητας
- Ανωμαλίες των οδόντων