Όταν κάποιος που αγαπάμε υποφέρει, είναι φυσικό να θέλουμε να τον υποστηρίξουμε – όμως οι λέξεις που επιλέγουμε μπορούν είτε να γιατρέψουν είτε να πληγώσουν. Ψυχολόγος λέει ότι υπάρχει μία κοινή φράση που πρέπει να σταματήσουμε να λέμε, γιατί αντί να προσφέρει παρηγοριά, μπορεί να απομακρύνει τους ανθρώπους και τους κάνει να νιώσουν ότι τους έχουμε απορρίψει. Ποιο είναι αυτό το λάθος στην επικοινωνία;
Αξίζει να συγχωρήσετε έναν φίλο που σας πλήγωσε ή πρέπει να κόψετε σχέσεις; Τι λένε ειδικοί
Τι να μην πείτε αν θέλετε να παρηγορήσετε κάποιον – Τι να κάνετε αν θέλετε να τον υποστηρίξετε
Το πώς διαχειριζόμαστε τη θλίψη, την απώλεια και τη λύπη είναι βαθιά προσωπικό – και το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο που προσπαθούμε να παρηγορήσουμε κάποιον. Ωστόσο, ανάμεσα στους πολλούς τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι προσφέρουν συναισθηματική υποστήριξη, ειδικοί προειδοποιούν ότι υπάρχει μία προσέγγιση που μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερο κακό παρά καλό.
Η Αμερικανή κλινική ψυχολόγος Ayanna Abrams, Ph.D., εξηγεί σύμφωνα με το Today ότι μια συνηθισμένη φράση συχνά «υποβαθμίζει αυτό που βιώνει το άτομο» και «απορρίπτει την εγκυρότητα ή ίσως και την ένταση αυτού που του συμβαίνει».
Προσθέτει ότι αυτός ο τύπος απάντησης στερείται ενσυναίσθησης και εμποδίζει μια πραγματική συναισθηματική σύνδεση σε στιγμές πόνου. Ακόμα κι όταν το πούμε με καλές προθέσεις, μπορεί να τον κάνει να νιώσει ότι δεν μπορούμε να μπούμε στη θέση του – γι’ αυτό και η Abrams την αποφεύγει εντελώς.
Αποτελεσματικοί τρόποι παρηγοριάς, σύμφωνα με την ψυχολογική και συμπεριφορική έρευνα
Το να παρηγορείτε κάποιον αποτελεσματικά σημαίνει να ακούτε, να επικυρώνετε και να τον στηρίζετε με τρόπους που δείχνουν σεβασμό και στοργή – όχι εξαναγκασμό ή «δόρθωση». Η ενσυναίσθηση λειτουργεί καλύτερα όταν είναι ήρεμη και συμπονετική, όχι όταν επωμίζεστε τον πόνο του άλλου. Η υποστήριξη θα πρέπει να βοηθά το άτομο να νιώθει ότι τον/την κατανοούν, όχι ότι είναι ανίσχυρος/-η.
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Social support and mental health: the mediating role of perceived stress», η υποστήριξη από την οικογένεια ή έναν σύντροφο βοηθά τους ανθρώπους να νιώθουν λιγότερο στρες, κάτι που βελτιώνει τη διάθεσή τους και μειώνει το άγχος και την κατάθλιψη. Η στήριξη από φίλους, ωστόσο, δεν είχε την ίδια ισχυρή επίδραση στο στρες ή την ψυχική υγεία.
- Ακούστε και επικυρώστε — αφήστε τους να μιλήσουν και δείξτε ότι καταλαβαίνετε τα συναισθήματά τους
- Ρωτήστε τι χρειάζονται — προσφέρετε βοήθεια αλλά σεβαστείτε την επιλογή και την αυτονομία τους
- Δείξτε ζεστασιά και ενσυναίσθηση — η ήρεμη παρουσία μετράει περισσότερο από τις μεγάλες χειρονομίες
- Κάντε μικρά πρακτικά πράγματα — διευκολύνετε την καθημερινότητα τους, διακριτικά αν χρειαστεί
- Κανονικοποιήστε τα συναισθήματά τους — θυμίστε τους ότι είναι εντάξει να νιώθουν όπως νιώθουν
- Προσφέρετε απτική στήριξη αν είναι ευπρόσδεκτη — επαφή όπως μια αγκαλιά μπορεί να μειώσει το στρες
- Να είστε συνεπείς — η μικρή, σταθερή φροντίδα με την πάροδο του χρόνου χτίζει εμπιστοσύνη
Ποτέ μην πείτε τη φράση: «Ξεπέρνα το»
Μπορεί να πείτε σε κάποιον «ξεπέρνα το» επειδή δεν ξέρετε τι άλλο να πείτε, εξηγεί σύμφωνα με το Today η Ayanna Abrams, Ph.D.. Όταν δεν ξέρουμε πώς να σταθούμε δίπλα σε κάποιον, συχνά τον ενθαρρύνουμε να κάνει το πρόβλημα να εξαφανιστεί – μια αντίδραση που εξυπηρετεί εμάς περισσότερο από το άτομο που πονά.
Αμήχανες παύσεις στις συζητήσεις τέλος – Ξεκινήστε να χρησιμοποιείτε αυτές τις δύο λέξεις
Άλλες φορές, κυριαρχεί η απογοήτευση: έχουμε κουραστεί να ακούμε το ίδιο πρόβλημα ξανά και ξανά. Η Abrams προσθέτει ότι κάποιοι πιστεύουν ότι αυτή η συμβουλή είναι χρήσιμη – «σαν να είναι κάτι που το άτομο δεν έχει ήδη σκεφτεί». Όμως, όπως λέει, «πιστέψτε ότι είναι πολύ πιθανό να έχει ήδη προσπαθήσει να το ξεπεράσει και δεν μπορεί».
Γιατί;
Λέγοντας σε κάποιον (ή στον εαυτό σας) να «ξεπεράσει» κάτι, σύμφωνα με την Abrams, τον ενθαρρύνετε να αποσυνδεθεί από τα συναισθήματά του – κάτι που «οποιοσδήποτε ειδικός ψυχικής υγείας θα σας πει ότι δεν είναι ποτέ καλή ιδέα». Η καταστολή των συναισθημάτων σχεδόν εγγυάται ότι θα «απαιτήσουν να γίνουν αισθητά».
Οι μελέτες δείχνουν ότι η απώθηση των συναισθημάτων αυξάνει το στρες, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε στεφανιαία νόσο, εγκεφαλικό επεισόδιο, άγχος, κατάθλιψη και ακόμη και τεταμένες κοινωνικές σχέσεις. Μπορεί επίσης να δημιουργήσει ντροπή και αυτοκριτική, κάνοντας τους ανθρώπους να νιώθουν ότι δεν θεραπεύονται «αρκετά γρήγορα».
Τι να κάνετε αντί γι’ αυτό
Αν κάποιος σας πει να «το ξεπεράσετε», λέει η Abrams, στραφείτε σε αυτούς τους μηχανισμούς αντιμετώπισης.
1. «Μείνετε» με τα συναισθήματά σας
«Αυτή είναι μια πρακτική ενσυνειδητότητας», λέει. «Σημαίνει να επιτρέπετε ό,τι προκύπτει να αναδυθεί — σωματικά ή συναισθηματικά. Δεν πρόκειται για μάχη με αυτό που νιώθετε». Εξηγεί ότι «τα δυσάρεστα συναισθήματα παραμένουν περισσότερο επειδή προσπαθούμε να τα ελέγξουμε», αλλά αν «αφήσουμε τα συναισθήματα να κινηθούν μέσα μας», τελικά θα περάσουν. Καθώς μαθαίνουμε να «μένουμε» με τα συναισθήματά μας, «μαθαίνουμε να τα διαχειριζόμαστε διαφορετικά και μειώνεται το πώς καταγράφονται στο σώμα μας» – μέχρι να επιβαρύνουν λιγότερο τον νου μας.
2. Εξασκήστε την ενσυναίσθηση
«Συναντήστε το άτομο εκεί που βρίσκεται», λέει η Abrams. Προτείνει τις εξής φράσεις:
- «Φαίνεται ότι σε ενοχλεί ακόμα πολύ αυτό»
- «Φαίνεται σαν να είναι ακόμα πολύ δύσκολο για εσένα»
- «Ακούγεται πολύ δύσκολο»
- «Ακούω τον εκνευρισμό στη φωνή σου»
Μπορείτε επίσης να ρωτήσετε το άτομο τι χρειάζεται:
- «Πώς μπορώ να βοηθήσω;»
- «Θέλεις συμβουλή;»
- «Θέλεις απλώς να σε ακούσω;»
- «Θες να σου αποσπάσω την προοσχή;»
Κάνοντας αυτά, λέει η Abrams, υπενθυμίζετε στο άτομο ότι τα συναισθήματά του έχουν αξία και ότι μπορεί να βασιστεί σε εσάς ώστε να το πάρετε στα σοβαρά – ότι δεν είναι μόνος/μόνη.
3. Προσφέρετε σωματική παρηγοριά όταν είναι κατάλληλο
Αν δυσκολεύεστε με τα λόγια, ζητήστε συγκατάθεση για επαφή και ρωτήστε: «Θέλεις μια αγκαλιά;»
Διαφορετικά, μπορείτε να προτείνετε: «Θες να πάμε μια βόλτα;» Η έρευνα δείχνει ότι η κίνηση είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για να επεξεργαστούμε βαριά συναισθήματα, λέει η Abrams.
4. Ζητήστε συγγνώμη, αν έχετε πει ήδη το «ξεπέρνα το»
Τέλος, αν έχετε ήδη πει σε κάποιον να το ξεπεράσει, υπάρχει ακόμα κάτι που μπορείτε να κάνετε για να το διορθώσετε.
5 σημάδια ότι έχετε ισχυρή προσωπικότητα αλλά οι άλλοι σας βρίσκουν απειλητικό
Ξεκινήστε με ειλικρίνεια, λέει η Abrams, και πείτε ότι λυπάστε. Εξηγήστε στο άτομο ότι δεν καταλάβατε πως το να το ενθαρρύνετε να ξεπεράσει κάτι θα είχε το αντίθετο αποτέλεσμα. Πείτε ότι δεν ήταν η πρόθεσή σας να απαξιώσετε τα συναισθήματά του και ρωτήστε τι μπορείτε να κάνετε για να προσφέρετε καλύτερη υποστήριξη.
Πηγές: Today, Nature Scientific Reports, ScienceDirect, Frontiers