Κανόνες διαχείρισης του άγχους για μαθητές της Γ΄ Λυκείου και γονείς, ενόψει των Πανελλαδικών εξετάσεων, από την Ψυχολόγο Αρετή Βεργούλη.
Η προετοιμασία για τις πανελλαδικές εξετάσεις βρίσκεται στην τελική ευθεία. Ξεκινούν αυτή την εβδομάδα με τους υποψηφίους να διεκδικούν μία θέση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση για το ερχόμενο ακαδημαϊκό έτος.
Η Αρετή Βεργούλη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, δίνει χρήσιμες οδηγίες προς γονείς και υποψηφίους για τη διαχείριση άγχους των Πανελλαδικών εξετάσεων και εξηγεί στο oloygeia. gr, τι είναι το «σύνδρομο της Γ΄ Λυκείου», τι πρέπει να κάνει το οικογενειακό περιβάλλον για να «αποφορτίσει» και να βοηθήσει το μαθητή.
«Οι Πανελλαδικές εξετάσεις, οι γνωστές μας «Πανελλήνιες», πέρα από το άγχος με το οποίο μας επιβαρύνουν –ένα άγχος που κουβαλά κάθε αξιολογικό σύστημα– έχουν καταγραφεί στους περισσότερους από εμάς όχι ως μια εξέταση των ικανότερων και των καλύτερα προετοιμασμένων μαθητών, αλλά ως «η εξέταση», που η θετική ή αρνητική επίδοση σε αυτή ισοδυναμεί με αντίστοιχη επιτυχία ή αποτυχία στη ζωή που θα ακολουθήσει».
Ο κύκλος του άγχους έχει ξεκινήσει από τη Β΄ Λυκείου, με τα συναισθήματα να «τρέχουν» σε ένα «roller coaster» ελπίδας για νέο ξεκίνημα, προσμονής για μια άλλη φάση ζωής, αλλά και άγχους, καθώς κρίνεται το επαγγελματικό μέλλον του μαθητή.
Πρόκειται για το «σύνδρομο της Γ΄ Λυκείου». Πολλές φορές, δε, το άγχος των γονιών είναι μεγαλύτερο από αυτό των μαθητών, αναφέρει στο oloygeia.gr η Αρετή Βεργούλη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το άγχος των Πανελλαδικών
Για τους γονείς
Ο γονιός πρέπει να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του και να μην τα προβάλλει πάνω στον έφηβο, να υπάρχει ένα «φρένο» στη συμπεριφορά του, ώστε να μην προσθέτει στον έφηβο και το δικό του άγχος.
Επειδή γονείς και παιδιά λειτουργούν σαν συγκοινωνούντα δοχεία, πρέπει οι γονείς να πιστέψουν ότι οι εξετάσεις αυτές δεν καθορίζουν το μέλλον, ή τη ζωή του παιδιού αλλά αποτελούν μία από τις επιλογές του. Αυτό θα περάσει στο παιδί. Εάν εμείς δεν το πιστέψουμε, δεν θα το πιστέψουν ούτε τα παιδιά.
Όχι αλλαγή της ρουτίνας του σπιτιού. Δεν κάνουμε pause στη ροή του σπιτιού και αλλάζουμε τα πάντα επειδή το παιδί δίνει πανελλαδικές, γιατί τότε θα το επιβαρύνουμε με τις προσδοκίες μας για επιτυχία, για να είμαστε εμείς καλά. Επομένως δεν αλλάζουμε τις συνήθειες μας, διατηρούμε ήρεμο περιβάλλον, και φροντίζουμε να ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας.
Καλό είναι οι γονείς, να μην συζητούν συνέχεια για το ίδιο θέμα και να πάρουν μια απόσταση από τα παιδιά –πηγαίνοντας, λόγου χάρη, μια βόλτα, ώστε εκείνα να μην αισθάνονται ότι είναι από πάνω τους.
Τις ημέρες των εξετάσεων ας εξασφαλίσουμε ήσυχο περιβάλλον, να έχουμε ένα μαγειρεμένο φαγητό και να αποφύγουμε να συζητάμε το ίδιο θέμα, να κάνουμε τις ίδιες ερωτήσεις: «διάβασες;» «Έφαγες;» «Πάλι μιλάς στο κινητό;»
Ας αντιμετωπίσουμε τα παιδιά ολιστικά και όχι με επίκεντρο τις εξετάσεις. Ο ρόλος των γονέων δεν χάνεται, απλώς αλλάζει. Παύει να είναι πρωταγωνιστικός. Οι γονείς θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι να ακούσουν το παιδί τους , και τις αγωνίες του, και να το υποστηρίξουν με λόγια ειλικρινή που θα το κάνουν να νιώσει καλύτερα. Για παράδειγμα:
- Το άγχος των εξετάσεων είναι φυσιολογικό…
- Όλοι μας έχουμε περάσει από αντίστοιχες συνθήκες με παρόμοιο άγχος…
- Είμαστε περήφανοι για τον αγώνα που δίνεις, αυτό είναι το πιο σημαντικό, ότι δεν παραιτείσαι, το παλεύεις, δεν «πετάς πετσέτα»
Να του μιλήσουν για τις εναλλακτικές που έχει, για την «επόμενη ημέρα» μετά τις εξετάσεις, και να του υπενθυμίσουν ότι μπορεί κανείς να πορευτεί επαγγελματικά όχι μόνο με την πρώτη επιλογή, αλλά και με τη δεύτερη και την τρίτη, όπως γίνεται και στις ανθρώπινες σχέσεις.
Για τους μαθητές
Χρειάζεται να έχουν ρεαλιστικές προσδοκίες για το αποτέλεσμα, καθώς οι εξετάσεις αυτές καθρεπτίζουν μεν το παρελθόν (όλη την προετοιμασία που έκαναν τα προηγούμενα χρόνια), αλλά δεν προδικάζουν το μέλλον.
Θα είναι βοηθητικό να φτιάξουν ένα πρόγραμμα όσων έχουν διαβάσει με κωδικοποίηση και σύνδεση της ύλης με διάφορες τεχνικές, ώστε να μπορέσουν να ανακαλέσουν τις πληροφορίες όταν τους ζητηθεί. Μπορούν να συγκεντρώσουν τις βασικές έννοιες, να δημιουργήσουν δικές τους ερωτήσεις που καλύπτουν την ύλη και να κάνουν ομαδοποίηση της ύλης.
Να ζητήσουν βοήθεια όταν την χρειάζονται και να μιλήσουν για όσα αισθάνονται και τους κάνουν να αγωνιούν. Να επιστρατεύσουν γονείς, γιαγιάδες, παππούδες, να τους κρατούν το «βιβλίο», να μπορούν να τους ακούσουν ακόμη και αν δεν καταλαβαίνουν, γιατί από το κόμπιασμα της φωνής, την ταχύτητα, θα μπορεί να καταλάβει ο έφηβος εάν κάπου χρειάζεται να το δουλέψει πιο πολύ.
Να θέσουν προτεραιότητες, θυσιάζοντας ότι δεν αφορά άμεσα τις εξετάσεις για αυτές τις λίγες ημέρες. Αφού έκαναν τόσο κόπο και έφθασαν στην πηγή, τουλάχιστον να πιούν νερό – λίγο ή πολύ.
Να κάνουν διαλείμματα. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι πληροφορίες αποθηκεύονται μακροπρόθεσμα, όταν υπάρχουν παύσεις.
Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων καλύτερα να ξεκινήσουν από τις ερωτήσεις που γνωρίζουν και να αφήσουν τα θέματα που τους δυσκολεύουν για αργότερα.
Να μη βιαστούν να αποχωρήσουν από την αίθουσα αν δεν γνωρίζουν κάποιο θέμα, αλλά να προσπαθήσουν να ανακαλέσουν με ηρεμία την ύλη και τα σχετικά θέματα. Να το παλέψουν.
«Η ζωή είναι μεγάλη, όσο περνά ο χρόνος γίνεται ολοένα και πιο απρόβλεπτη, και σε καμία περίπτωση δεν είναι γραμμική. Πολλές φορές οι έσχατοι θα γίνουν πρώτοι και μετά ξανά έσχατοι. Η πανδημία της COVID-19 και οι πόλεμοι απέδειξαν περίτρανα πόσο εύκολα ανατρέπονται όλα όσα θεωρούσαμε «σίγουρα». Ο άνθρωπος καλείται να είναι σε θέση να προσαρμόζεται και να βρίσκει νέους δρόμους για να αντιμετωπίσει την πολυπλοκότητα της ζωής. Δεν υπάρχουν αδιέξοδα, ούτε και υπάρχει ένας μόνο δρόμος για την επιτυχία», καταλήγει η κ. Βεργούλη.