Η μοναξιά συχνά θεωρείται μια αθόρυβη απειλή για την υγεία, αλλά νέα έρευνα συμπεραίνει ότι η επίδρασή της μπορεί να είναι πιο πολύπλοκη από ό,τι πιστεύαμε. Μήπως το να νιώθει κανείς μοναξιά σχετίζεται σε ορισμένες περιπτώσεις με χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου; Ποια είναι τα απρόσμενα ευρήματα και πώς μπορεί τελικά να μας επηρεάσει;
Άντρες που φαίνονται επιτυχημένοι αλλά νιώθουν βαθιά μοναξιά: 8 διακριτικά σημάδια
Μοναξιά και θάνατος στους ηλικιωμένους: Τα συμπεράσματα νέας μεγάλης μελέτης είναι αντιφατικά με αυτά προηγούμενων – Τι ισχύει;
Η μοναξιά έχει αναγνωριστεί εδώ και καιρό ως ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας, που συνδέεται με πληθώρα αρνητικών επιπτώσεων, όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, κατάθλιψη και γνωστική έκπτωση. Ωστόσο, νέα διεθνής έρευνα αμφισβητεί την πεποίθηση ότι αυξάνει άμεσα τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου – ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους που λαμβάνουν φροντίδα κατ’ οίκον.
Παρότι παραμένει σημαντική απειλή για την ψυχική υγεία, τα ευρήματα καλούν σε μια πιο λεπτομερή κατανόηση των επιπτώσεών της και στην ανάγκη στοχευμένης υποστήριξης για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Ποιοι τείνουν να νιώθουν έτσι;
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η μοναξιά δεν σχετίζεται μόνο με τη μοναχικότητα – αλλά και με το πώς σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι. Ορισμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας και συνήθειες αυξάνουν την πιθανότητα να αισθάνεται κάποιος μοναξιά, ενώ με την πάροδο του χρόνου, μπορεί ακόμη και να αλλάξει την προσωπικότητα.
Βασικά χαρακτηριστικά και συμπεριφορές που παρατηρούνται σε μοναχικά άτομα:
- Ανασφαλείς σχέσεις και έντονο άγχος – Συχνά φοβούνται την απόρριψη ή νιώθουν συναισθηματική αστάθεια, κάτι που δυσκολεύει τη σύνδεση με άλλους.
- Ασαφής αίσθηση ταυτότητας – Δεν έχουν σαφή εικόνα για το ποιοι είναι, γεγονός που δυσκολεύει τις σχέσεις.
- Αποφυγή κοινωνικής επαφής – Τείνουν να απομακρύνονται από τους άλλους, ακόμα κι αν επιθυμούν σύνδεση.
- Αλλαγές στην προσωπικότητα – Μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της εξωστρέφειας, της φιλικότητας και σε αύξηση του άγχους.
- Πρότυπα χρήσης τηλεφώνου και καθημερινών συνηθειών – Αλλαγές στον ύπνο, την κίνηση και τη χρήση τηλεφώνου μπορούν να σηματοδοτήσουν μοναξιά και ακόμη και να την προβλέψουν μέσω εφαρμογών και ψηφιακών εργαλείων.
Χαρακτηρίστηκε επιδημία δημόσιας υγείας
Η μοναξιά χαρακτηρίστηκε επιδημία δημόσιας υγείας μόλις πριν από δύο χρόνια, όταν ο τότε Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ Vivek Murthy ανέφερε συνδέσεις με αυξημένο κίνδυνο καρδιοπάθειας, κατάθλιψης, γνωστικής έκπτωσης, άνοιας και πρόωρου θανάτου. Ωστόσο, προκύπτουν πλέον νέα ευρήματα που μπορεί να αμφισβητήσουν ειδικά αυτή τη σύνδεση με την πρόωρη θνησιμότητα – σύνδεση που είχε τεκμηριωθεί από μια μετα-ανάλυση του 2015 και άλλη του 2018.
Η νέα διεθνής μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές από τη Σχολή Επιστημών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Waterloo και δημοσιευμένη στο περιοδικό Journal of the American Medical Directors Association, διαπίστωσε ότι – αν και είναι συχνή μεταξύ ηλικιωμένων που λαμβάνουν φροντίδα στο σπίτι – δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
«Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι η μοναξιά ίσως να μην αυξάνει ανεξάρτητα τον κίνδυνο θανάτου, αφού ελεγχθούν άλλοι παράγοντες κινδύνου υγείας στους ηλικιωμένους που λαμβάνουν φροντίδα στο σπίτι», ανέφερε ο κύριος συγγραφέας Bonaventure Egbujie, καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Δημόσιας Υγείας του Waterloo, σε δελτίο τύπου, σύμφωνα με το AOL. «Αυτό έρχεται σε αντίθεση με μεγάλο μέρος της υπάρχουσας βιβλιογραφίας που βασίζεται στον γενικό πληθυσμό».
Για τις ανάγκες της νέας μελέτης, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από περισσότερους από 380.000 συμμετέχοντες που λάμβαναν φροντίδα κατ’ οίκον ηλικίας 65 ετών και άνω σε Καναδά, Φινλανδία και Νέα Ζηλανδία. «Οι λήπτες κατ’ οίκον φροντίδας είναι ένας ιδιαίτερα σημαντικός πληθυσμός προς εξέταση, καθώς ίσως είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι στις αρνητικές επιδράσεις της μοναξιάς», γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.
«Κινητικά προβλήματα, αισθητηριακές διαταραχές και σύνθετες υγειονομικές ανάγκες μπορεί να περιορίσουν την επαφή τους με την κοινότητα, αφήνοντάς τους σχετικά απομονωμένους στα σπίτια τους».
Η μοναξιά συνδέεται με χαμηλότερο βραχυπρόθεσμο κίνδυνο θανάτου αλλά παραμένει σοβαρό ζήτημα ψυχικής υγείας
Αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές ήταν ότι τα μοναχικά άτομα είχαν στην πραγματικότητα χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου εντός ενός έτους σε σύγκριση με τα μη μοναχικά, αφού ελήφθησαν υπόψη η κατάσταση υγείας, η ηλικία και άλλοι παράγοντες κινδύνου. Ωστόσο, όπως δήλωσε ο Καναδός John Hirdes, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Δημόσιας Υγείας του Waterloo, αυτό δεν απορρίπτει το ότι παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας.
«Η μοναξιά αποτελεί σοβαρή απειλή για την ψυχολογική υγεία», ανέφερε ο Hirdes στο δελτίο τύπου. «Οι επιπτώσεις της μοναξιάς στην ψυχική υγεία την καθιστούν σημαντική προτεραιότητα για τη δημόσια υγεία – ακόμη κι αν η μοναξιά δεν σας σκοτώνει».
Στη νέα έρευνα, η επικράτηση της μοναξιάς – δηλαδή ο αριθμός των ατόμων ανά 100 που ανέφεραν ότι νιώθουν μοναξιά – κυμάνθηκε από 15,9% στους λήπτες κατ’ οίκον φροντίδας στον Καναδά έως 24,4% στη Νέα Ζηλανδία. «Ενδιαφέρον παρουσιάζει ότι τα άτομα σε καλύτερη φυσική κατάσταση και εκείνα που λάμβαναν λιγότερη βοήθεια από οικογένεια ή φίλους είχαν περισσότερες πιθανότητες να αισθάνονται μοναξιά – κάτι που υποδηλώνει έναν περίπλοκο σύνδεσμο μεταξύ κατάστασης υγείας, αναγκών φροντίδας και κοινωνικής σύνδεσης», σημειώνει το δελτίο τύπου.
Γήρανση: 5 απροσδόκητοι παράγοντες που σας γερνούν πιο γρήγορα – Τι μπορείτε να κάνετε
Οι συγγραφείς ζητούν περισσότερες μακροχρόνιες μελέτες και καλούν τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να αντιμετωπίζουν τη μοναξιά ως ζήτημα ποιότητας ζωής – και όχι μόνο ως πιθανό παράγοντα κινδύνου θνησιμότητας. «Οι υπηρεσίες φροντίδας στο σπίτι και στην κοινότητα οφείλουν να παίξουν προστατευτικό ρόλο υποστηρίζοντας την κοινωνική επαφή για τα απομονωμένα άτομα», δήλωσε ο Hirdes.
Πηγές: AOL, PsyPost, ResearchGate, ScienceDirect