Τα σκυλιά έχουν ισχυρή επίδραση στο στρες που νιώθουμε. Νέες έρευνες δείχνουν ότι ακόμη και σύντομες αλληλεπιδράσεις με τους καλύτερους φίλους του ανθρώπου μπορούν να μειώσουν τις ορμόνες του στρες, να βελτιώσουν τη διάθεση και να ενισχύσουν τη συγκέντρωση.
Κατοικίδια και καύσωνας: 5 συμβουλές εγκεκριμένες από κτηνίατρο που σώζουν ζωές
Οι σκύλοι μας βοηθούν να αντιμετωπίσουμε το στρες – Νέα μελέτη
Σε έρευνα του 2022 με 3.000 ενήλικες στις ΗΠΑ, πάνω από το ένα τρίτο δήλωσε ότι αισθάνεται «εντελώς καταβεβλημένο» από το στρες τις περισσότερες μέρες. Την ίδια στιγμή, όλο και περισσότερες μελέτες αποκαλύπτουν όλους τους τρόπους με τους οποίους τα υψηλά επίπεδα στρες μπορούν να βλάψουν την υγεία, αυξάνοντας τον κίνδυνο για καρκίνο, καρδιαγγειακά νοσήματα, αυτοάνοσες διαταραχές και ακόμη και άνοια.
Καθώς η καθημερινή ζωή είναι απίθανο να γίνει λιγότερο αγχωτική στο άμεσο μέλλον, είναι σημαντικό να βρεθούν απλοί και αποτελεσματικοί τρόποι για να μειωθεί η επίδρασή της. Μια υποσχόμενη λύση σε αυτό είναι τα σκυλιά, ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Στο Ινστιτούτο Ανθρώπινης-Ζωικής Σύνδεσης του Πανεπιστημίου του Denver, οι ερευνητές μελετούν πόσο μεγάλη διαφορά μπορούν να κάνουν στη ζωή των ανθρώπων.
Πώς μπορούν τα ζώα να βοηθήσουν σε ένα επείγον συναισθηματικό ή ψυχολογικό περιστατικό;
Σύμφωνα με άρθρο του 2023 με τίτλο «Effect of Animal‑Assisted Therapy on Depression, Memory, Attention, and Emotion Regulation», όσοι πέρασαν χρόνο με σκύλους θεραπείας παρουσίασαν σαφείς βελτιώσεις στη διάθεση, τη μνήμη, τη συγκέντρωση και στη διαχείριση των συναισθημάτων τους. Αυτές οι αλλαγές δεν παρατηρήθηκαν στην ομάδα που δεν συνεργάστηκε με σκύλους.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι ζώα υπηρεσίας όπως οι σκύλοι, οι σκύλοι θεραπείας και τα κατοικίδια συναισθηματικής υποστήριξης μπορούν να είναι εξαιρετικά χρήσιμα σε επείγοντα περιστατικά ψυχικής υγείας, όπως κρίσεις πανικού, επεισόδια μετατραυματικού στρες ή έντονο άγχος. Αυτά τα ζώα προσφέρουν παρηγοριά, βοηθούν τους ανθρώπους να νιώσουν ασφάλεια και μπορούν να ηρεμήσουν το σώμα και το μυαλό.
Οι σκύλοι συναισθηματικής στήριξης εκπαιδεύονται να εντοπίζουν σημάδια δυσφορίας και να αναλαμβάνουν δράση – όπως να σπρώχνουν τον ιδιοκτήτη τους ή να τον οδηγούν μακριά από αγχωτικά μέρη. Βοηθούν επίσης στη μείωση του στρες και στο να νιώθουν οι άνθρωποι λιγότερο μόνοι. Η παρουσία τους προσφέρει συχνά άμεση ανακούφιση και συναισθηματική ισορροπία.
Βασικοί τρόποι που τα ζώα βοηθούν σε κρίση:
- Γείωση και ανακατεύθυνση: Τα ζώα μπορούν να σταματήσουν μια κρίση πανικού ή άγχους μέσω επαφής ή απλής παρουσίας.
- Φυσιολογική ηρεμία: Η επαφή ή το χάιδεμα ενός ζώου μειώνει τις ορμόνες του στρες και τον καρδιακό ρυθμό.
- Ρύθμιση συναισθημάτων: Η παρουσία τους κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ασφαλείς και με περισσότερο έλεγχο.
- Θεραπευτική υποστήριξη: Τα ζώα θεραπείας μειώνουν το άγχος και ενθαρρύνουν τη θεραπεία.
- Συντροφικότητα και παρουσία: Μειώνουν το αίσθημα μοναξιάς τις δύσκολες στιγμές.
Τα σκυλιά υποστηρίζουν την υγεία με τρόπους που μπορούν να μετρηθούν
Δεκάδες μελέτες τα τελευταία 40 χρόνια έχουν επιβεβαιώσει ότι τα σκυλιά ως κατοικίδια βοηθούν τους ανθρώπους να νιώθουν πιο χαλαροί. Αυτό εξηγεί γιατί όλο και περισσότεροι βασίζονται πλέον σε σκύλους συναισθηματικής υποστήριξης για να διαχειριστούν το καθημερινό στρες και τις προκλήσεις. Το να έχει κανείς σκύλο έχει συσχετιστεί επίσης με σημαντικά οφέλη για την υγεία, όπως 24% χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου και τετραπλάσια πιθανότητα επιβίωσης για τουλάχιστον έναν χρόνο μετά από έμφραγμα.
«Τώρα, στην πρόσφατη μελέτη μας που πραγματοποιήσαμε με τη βοήθεια της ερευνητικής μας ομάδας, βρήκαμε ότι τα σκυλιά μπορεί να επηρεάζουν τους ανθρώπους με βαθύτερους και πιο βιολογικά πολύπλοκους τρόπους από ό,τι πιστεύαμε, με σημαντικές επιπτώσεις για τη συνολική υγεία», δήλωσαν ο Kevin Morris, καθηγητής κοινωνικής εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Denver, και η Jaci Gandenberger, ερευνήτρια κοινωνικής εργασίας στο ίδιο πανεπιστήμιο, στο άρθρο τους στο The Conversation.
Πώς λειτουργεί το στρες
Η ανθρώπινη αντίδραση στο στρες περιλαμβάνει ένα πολύπλοκο σύστημα βιολογικών διεργασιών που συνεργάζονται. «Οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες εξέτασαν τον τρόπο με τον οποίο τα σκυλιά επηρεάζουν μόνο ένα μονοπάτι του στρες κάθε φορά, αλλά στη δική μας μελέτη μετρήσαμε αρκετά βιολογικά σήματα – γνωστά ως βιοδείκτες – και στα δύο βασικά συστήματα στρες στο σώμα», δήλωσαν. Αυτά περιλαμβάνουν τον άξονα HPA και τον άξονα SAM. Ο SAM ενεργοποιεί μια ταχεία αντίδραση «μάχης ή φυγής» με έκρηξη αδρεναλίνης, η οποία μπορεί να εντοπιστεί μέσω του ενζύμου άλφα-αμυλάση.
Το απόλυτο κόλπο για να μην τραβάει το λουρί ο σκύλος σας στη βόλτα
Αντίθετα, ο HPA λειτουργεί πιο αργά και παράγει την ορμόνη κορτιζόλη για να βοηθήσει στη διαχείριση μακροχρόνιου στρες. Κανονικά, όταν περάσει η απειλή, και τα δύο συστήματα επανέρχονται σε ήρεμη κατάσταση. Αν και το στρες μπορεί να είναι δυσάρεστο, έχει παίξει κρίσιμο ρόλο στην επιβίωση – βοηθώντας τους πρώτους ανθρώπους να ανταποκριθούν γρήγορα και αποτελεσματικά σε κινδύνους όπως επιθέσεις από άγρια ζώα.
Η κορτιζόλη είναι το δέντρο, όχι το δάσος
Αφού η κορτιζόλη απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια, τελικά εμφανίζεται στο σάλιο ενός ατόμου, γεγονός που την καθιστά εύχρηστο και χρήσιμο βιοδείκτη για την παρακολούθηση των αντιδράσεων στο στρες. Για αυτόν τον λόγο, το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας σχετικά με την επίδραση των σκύλων στο στρες έχει επικεντρωθεί κυρίως στην κορτιζόλη στο σάλιο.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι άτομα σε στρεσογόνες καταστάσεις έχουν χαμηλότερη απόκριση κορτιζόλης όταν είναι παρών ένας σκύλος – συχνά ακόμη χαμηλότερη απ’ ό,τι όταν είναι παρών ένας φίλος. «Ενώ αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα σκυλιά βοηθούν τους ανθρώπους να παραμένουν πιο ήρεμοι, πιστεύαμε ότι υπήρχε κάτι παραπάνω σε αυτή την ιστορία απ’ ό,τι μπορούσε να εξηγήσει μόνο η κορτιζόλη», δήλωσαν.
Τι έδειξε η μελέτη
«Για τη μελέτη μας, προσκαλέσαμε περίπου 40 ιδιοκτήτες σκύλων να συμμετάσχουν σε ένα ευρέως γνωστό εργαστηριακό τεστ στρες που ονομάζεται Trier Social Stress Test, το οποίο περιλαμβάνει δημόσια ομιλία και επίλυση μαθηματικών προβλημάτων μπροστά σε ένα ανέκφραστο πάνελ», δήλωσαν οι ερευνητές. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε δύο ομάδες – μερικοί έφεραν τους σκύλους τους στο εργαστήριο, ενώ άλλοι τους άφησαν στο σπίτι.
Μετρήσαμε τα επίπεδα κορτιζόλης σε δείγματα αίματος πριν, αμέσως μετά και 45 λεπτά μετά το τεστ για την παρακολούθηση της δραστηριότητας του άξονα HPA. Σε αντίθεση με τις περισσότερες προηγούμενες μελέτες, μετρήσαμε επίσης τα επίπεδα άλφα-αμυλάσης για να παρακολουθήσουμε τον άξονα SAM. Όπως αναμενόταν, όσοι είχαν τον σκύλο τους παρουσίασαν μικρότερες αυξήσεις κορτιζόλης.
Αλλά βρήκαμε και κάτι άλλο: τα άτομα με τον σκύλο τους είχαν ξεκάθαρη αύξηση της άλφα-αμυλάσης, δείχνοντας υγιή ενεργοποίηση του νευρικού συστήματος, ενώ όσοι δεν είχαν τον σκύλο τους δεν παρουσίασαν σχεδόν καμία αντίδραση. Ένα επίπεδο άλφα-αμυλάσης που δεν παρουσιάζει αύξηση μπορεί να φαίνεται θετικό, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι για χρόνιο στρες ή μετατραυματικό στρες.
Οι συμμετέχοντες με σκύλους παρουσίασαν πιο υγιή και ισορροπημένη αντίδραση – παρέμειναν σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια του στρες, αλλά μπόρεσαν να επανέλθουν γρήγορα. «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα σκυλιά μπορεί να βοηθούν τους ανθρώπους να παραμένουν στη “χρυσή τομή” της απόκρισης στο στρες», κατέληξαν.
Σκύλοι: Ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου, αποδεδειγμένα
Αυτή η πιο σύνθετη κατανόηση των βιολογικών επιδράσεων των σκύλων στην ανθρώπινη απόκριση στο στρες ανοίγει συναρπαστικές δυνατότητες. «Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης μας, η ομάδα μας έχει ξεκινήσει μια νέα έρευνα χρησιμοποιώντας χιλιάδες βιοδείκτες για να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο στη βιολογία του πώς οι σκύλοι ψυχιατρικής υποστήριξης μειώνουν το μετατραυματικό στρες σε βετεράνους του στρατού».
Το Νο1 πράγμα που πρέπει να κάνετε για να μην έχει άγχος αποχωρισμού ο σκύλος σας
Αλλά ένα πράγμα είναι ήδη ξεκάθαρο: τα σκυλιά δεν είναι μόνο καλή παρέα. Μπορεί να είναι ένας από τους πιο προσιτούς και αποτελεσματικούς τρόπους για να διατηρήσουμε την υγεία μας σε έναν κόσμο γεμάτο στρες.
Πηγές: The Conversation, NIH, JAMA Open, APA, PMC, ResearchGate