Μετά από δεκαετίες χωρίς πρόοδο, κρίθηκε ασφαλές για ανθρώπους το πρώτο ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι σε κλινική δοκιμή. Η ανακάλυψη αυτή φέρνει ελπίδα για πιο ισότιμες επιλογές αντισύλληψης μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αν οι επόμενες φάσεις των δοκιμών επιβεβαιώσουν την αποτελεσματικότητά του, θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την αντισύλληψη.
Ανδρική γονιμότητα: Οι κοινοί παράγοντες που βλάπτουν το σπέρμα – Γιατί αυξάνονται οι περιπτώσεις;
Επανάσταση στην αντισύλληψη για τους άνδρες: Κρίνεται ασφαλές χάπι χωρίς ορμόνες σε πρώτη κλινική δοκιμή
Για δεκαετίες, οι επιλογές αντισύλληψης επικεντρώνονταν κυρίως στις γυναίκες — από χάπια και εμφυτεύματα μέχρι ενέσεις και σπιράλ — όλα εγκεκριμένα από ρυθμιστικές αρχές. Αντίθετα, οι άνδρες είχαν μόνο δύο επιλογές: προφυλακτικά και βασεκτομή. Ωστόσο, αυτή η ανισορροπία μπορεί να αλλάξει σύντομα.
Μετά από χρόνια έρευνας, οι επιστήμονες σημειώνουν πλέον πραγματική πρόοδο στην ανδρική αντισύλληψη. Ένα νέο χάπι, το YCT‑529, έγινε το πρώτο μη ορμονικό ανδρικό αντισυλληπτικό που αποδείχθηκε ασφαλές σε ανθρώπινες δοκιμές. Το χάπι αυτό λειτουργεί με έναν εντελώς καινοτόμο τρόπο, με τον οποίο σταματά τη διαδικασία παραγωγής σπέρματος. Τα αποτελέσματα της πρώτης κλινικής δοκιμής δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Communications Medicine.
Άλλες μέθοδοι αντισύλληψης
Σύμφωνα με έρευνα του 2016 με τίτλο «Male Contraceptives», οι άνδρες διέθεταν μόνο δύο αξιόπιστες επιλογές αντισύλληψης: το προφυλακτικό και τη βασεκτομή, καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμο ανδρικό ορμονικό αντισυλληπτικό. Η μελέτη εξηγεί ότι δοκιμάζονται αρκετές νέες μέθοδοι, όπως το RISUG και το Gandarusa, οι οποίες θα μπορούσαν στο μέλλον να προσφέρουν αναστρέψιμη ανδρική αντισύλληψη.
Πιο πρόσφατες έρευνες από το 2024–2025 φέρνουν μεγάλες αλλαγές στην αντισύλληψη, με πιο ασφαλείς επιλογές για γυναίκες, νέες λύσεις για τους άνδρες και ευκολότερους τρόπους χρήσης. Οι επιστήμονες εργάζονται σε καλύτερες μεθόδους που δεν βασίζονται σε ορμόνες ή καθημερινά χάπια, ενώ βοηθούν τους ανθρώπους να βρουν επιλογές που ταιριάζουν στον τρόπο ζωής τους. Οι πιο σημαντικές εξελίξεις είναι:
- RISUG / Vasalgel / ADAM (ανδρικές ενέσεις): Μακράς διάρκειας ενέσιμα σκευάσματα για άνδρες που εμποδίζουν το σπέρμα χωρίς ορμόνες. Οι πρώιμες δοκιμές δείχνουν ότι είναι αποτελεσματικά και αναστρέψιμα.
- Ενέσιμο εμφύτευμα μακράς διάρκειας: Ειδικό υγρό που χορηγείται ενέσιμα κάτω από το δέρμα, μετατρέπεται σε μαλακό εμφύτευμα και απελευθερώνει σταδιακά ορμόνες για περίπου 3 μήνες. Δοκιμάστηκε με επιτυχία σε ζώα.
- Αντισυλληπτικά τζελ (για το δέρμα): Νέες εκδοχές σε μορφή τζελ για άνδρες και γυναίκες που εφαρμόζονται στο δέρμα αντί για χάπια ή εμφυτεύματα.
- Επιλογές μόνο με προγεστίνη: Μέθοδοι αντισύλληψης (όπως ορισμένα σπιράλ και χάπια) που χρησιμοποιούν μόνο προγεστίνη θεωρούνται πιο ασφαλείς για την καρδιά σε σχέση με εκείνες που περιέχουν οιστρογόνα.
- Ανανεωμένες οδηγίες (CDC 2024): Οι ειδικοί πλέον συστήνουν πιο φιλικές προς τον χρήστη επιλογές, όπως ενέσεις που κάνει κανείς μόνος του, και καλύτερη υποστήριξη για όλα τα άτομα, ακόμη και για όσους έχουν σύνθετες ανάγκες υγείας.
Παντοτινά χημικά: Πώς επηρεάζουν τον εγκέφαλο στους άνδρες – Τι προειδοποιούν οι επιστήμονες
Το πρώτο μη ορμονικό χάπι ανδρικής αντισύλληψης κρίθηκε ασφαλές σε πρώτη δοκιμή
Στην πρώτη ανθρώπινη δοκιμή του είδους της, το ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι YCT‑529 κρίθηκε ασφαλές, αν και η ικανότητά του να μειώνει το σπέρμα δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί. «Πραγματικά χρειαζόμαστε περισσότερες αναστρέψιμες μεθόδους αντισύλληψης για άνδρες», δήλωσε σύμφωνα με το Scientific American η Dr. Stephanie Page, ενδοκρινολόγος στο University of Washington, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.
Στη δοκιμή συμμετείχαν 16 άνδρες ηλικίας 32 έως 59 ετών, όλοι με βασεκτομή, καθώς «κανείς δεν είχε ξαναδοκιμάσει κλινικά ένα μη ορμονικό ανδρικό αντισυλληπτικό χάπι», εξήγησε η Αμερικανή Nadja Mannowetz, επικεφαλής επιστήμονας της YourChoice Therapeutics.
Οι συμμετέχοντες έλαβαν διάφορες δόσεις — από 10 mg έως 180 mg — με κάποιους να λαμβάνουν το χάπι μετά από γεύμα υψηλό σε λιπαρά, ώστε να εξεταστεί η επίδραση της τροφής. «Παρατηρήσαμε καλή και γρήγορη βιοδιαθεσιμότητα», δήλωσε η Mannowetz, που σημαίνει ότι το φάρμακο παρέμεινε ενεργό στο σώμα και χρειάστηκε δύο με τρεις ημέρες για να μειωθεί κατά το ήμισυ στο αίμα.
«Η τελική δόση που θα κυκλοφορήσει στην αγορά πιθανότατα θα είναι πιο κοντά στη μεγαλύτερη που δοκιμάσαμε, δηλαδή 180 mg», πρόσθεσε. Δεν παρατηρήθηκαν παρενέργειες που να σχετίζονται με το φάρμακο. «Ένα πλεονέκτημα ενός μη ορμονικού αντισυλληπτικού είναι ότι, θεωρητικά, υπάρχει μικρότερη πιθανότητα για παρενέργειες όπως αλλαγές στη σεξουαλική λειτουργία, στη λίμπιντο ή στη διάθεση», σημείωσε η Mannowetz.
Αν και τα αποτελέσματα της δοκιμής του YCT‑529 είναι ενθαρρυντικά, η Dr. Stephanie Page προειδοποιεί, «νομίζω ότι θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι γνωρίζουμε πολλά για τις παρενέργειες» και προσθέτει, «κάθε φάρμακο στην αγορά έχει παρενέργειες». Άλλες αναστρέψιμες ανδρικές αντισυλληπτικές μέθοδοι επίσης προοδεύουν.
Η πιο προχωρημένη είναι το NES/T, ένα καθημερινό τζελ που εφαρμόζεται στους ώμους και τα χέρια και χρησιμοποιεί τεστοστερόνη και προγεστίνη για να σταματήσει την παραγωγή σπέρματος. Μεγάλη δοκιμή φάσης 2 μόλις ολοκληρώθηκε και ίσως ακολουθήσει φάση 3, λέει η Page.
Οι μέθοδοι αυτές — συμπεριλαμβανομένων των NES/T και YCT‑529 — χρειάζονται περίπου τρεις μήνες καθημερινής χρήσης για να γίνουν αποτελεσματικές, καθώς η παραγωγή σπέρματος χρειάζεται χρόνο για να σταματήσει, και αντίστοιχα περίπου τρεις μήνες για να ξαναρχίσει αφού διακοπεί η αγωγή.
Άλλες επιλογές σε πρώιμο στάδιο δοκιμών περιλαμβάνουν δύο υποψήφια καθημερινά ορμονικά χάπια, και ένα εμφύτευμα υδρογέλης που ονομάζεται ADAM, το οποίο λειτουργεί σαν αναστρέψιμη βασεκτομή εμποδίζοντας φυσικά τη ροή του σπέρματος.
Κιρσοκήλη: Η ύπουλη αιτία που προκαλεί ανδρική υπογονιμότητα – Σύγχρονη χειρουργική αντιμετώπιση
Οι άνδρες φαίνεται να είναι ανοιχτοί σε αυτές τις νέες επιλογές. Mελέτη του 2023 διαπίστωσε ότι το 75% από περισσότερους από 2.000 άνδρες στις Η.Π.Α. και τον Καναδά ήταν πρόθυμοι να δοκιμάσουν νέα ανδρικά αντισυλληπτικά, ενώ αναφορά του 2019 έδειξε ότι σχεδόν το 50% των Αμερικανών ανδρών ηλικίας 18–49 «είχαν μεγάλο ενδιαφέρον» να χρησιμοποιήσουν ένα τέτοιο. «Οι άνδρες είναι πολύ πρόθυμοι να αποκτήσουν μεγαλύτερη αναπαραγωγική αυτονομία και να συμμετέχουν στην αντισύλληψη», δηλώνει η Page.
Πηγές: Scientific American, Nature, Contraception Journal, BMC, CDC, Johns Hopkins, PMC, ResearchGate