Λιπώδης νόσος του ήπατος: Οι 5 κοινές συνήθειες που καταστρέφουν το συκώτι

Βλάπτουν οι καθημερινές σας συνήθειες και ο τρόπος ζωής σας το ήπαρ σας; Ειδικοί προειδοποιούν ότι ορισμένοι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε ανησυχητική αύξηση των θανάτων από ηπατική νόσο — ακόμη και σε νέους και μη καπνιστές. Τι συμβουλεύουν;

Λίπος στο συκώτι: 3 τροφές που μπορεί να προκαλούν επικίνδυνη βλάβη, σύμφωνα με ειδικό

Αυξανόμενη η τάση τα τελευταία χρόνια στις ηπατικές νόσους – Ποιες είναι οι 5 κοινές συνήθειες που αυξάνουν τον κίνδυνο

Τα τελευταία χρόνια, μια σιωπηλή επιδημία σαρώνει παγκοσμίως, προκαλώντας τεράστια πίεση στα συστήματα υγείας. Ο ένοχος είναι η ηπατική νόσος. Αυτό που κάποτε σχετιζόταν κυρίως με υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει πλέον περισσότερο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων νεαρών ενηλίκων και ατόμων που δεν καταναλώνουν αλκοόλ, δυνητικά αλλάζοντας και τους παράγοντες κινδύνου.

Η ανησυχητική αύξηση στους θανάτους από ηπατικές παθήσεις κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, με τους ειδικούς να επισημαίνουν έναν βασικό παράγοντα: τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Δεν πρόκειται πια μόνο για κίρρωση από κατανάλωση αλκοόλ – ένας βασικός παράγοντας αυτής της τάσης είναι η μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος (NAFLD), μια πάθηση κατά την οποία το υπερβολικό λίπος συσσωρεύεται στο ήπαρ.

Πλέον, ταξινομείται ως ηπατική στεάτωση που σχετίζεται με μεταβολική δυσλειτουργία (MASLD) και υπογραμμίζει τη σύνδεσή της με μεταβολικές διαταραχές. Τι έχει αλλάξει λοιπόν; «Οι καθημερινές διατροφικές επιλογές μπορούν είτε να επιδεινώσουν τη βλάβη στο ήπαρ είτε να υποστηρίξουν την επούλωσή του», δηλώνει ο Dr. Aditya Verma, γαστρεντερολόγος, σύμφωνα με το Times of India.

Ο γρήγορος ρυθμός και ο τρόπος ζωής στις μεγάλες πόλεις έχει οδηγήσει σε δραματική αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες και τα επίπεδα δραστηριότητας. Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή, πλούσια σε φυτικές ίνες και δημητριακά ολικής άλεσης, έχει δώσει τη θέση της σε ένα δυτικοποιημένο μενού γεμάτο επεξεργασμένες τροφές, ραφιναρισμένα σάκχαρα, ανθυγιεινά λιπαρά και θερμιδογόνα πρόχειρα φαγητά.

Αυτή η διατροφική αλλαγή, σε συνδυασμό με τη δουλειά γραφείου και την έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, αποτελεί καταστροφικό συνδυασμό για το ήπαρ.

Συνήθεις παράγοντες τρόπου ζωής που βλάπτουν το ήπαρ, σύμφωνα με μελέτες

Καθημερινές συνήθειες πέρα από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να βλάψουν αθόρυβα το ήπαρ – η υγεία της καρδιάς δεν εξαρτάται μόνο από το αλκοόλ, αλλά και από τη διατροφή και τη σωματική δραστηριότητα.

Σύμφωνα με μελέτη του 2020 με τίτλο «Combined effects of lifestyle risk factors on fatty liver index», οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μόνο το 2,4% των ανδρών χωρίς ανθυγιεινές συνήθειες είχαν λιπώδες ήπαρ, ενώ το ποσοστό εκτοξεύθηκε στο 81,9% σε άνδρες με 7–8 παράγοντες κινδύνου. Στις γυναίκες, ο κίνδυνος αυξήθηκε επίσης απότομα, δείχνοντας ότι ο συνδυασμός συνηθειών όπως η αδράνεια και η χρήση αλκοόλ αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης λιπώδους ήπατος.

Άλλες πρόσφατες μελέτες αποκαλύπτουν κρίσιμους παράγοντες:

• Υπερβολική λήψη παρακεταμόλης, ακόμη και ελαφρώς πάνω από το όριο – ειδικά σε συνδυασμό με αλκοόλ – μπορεί να υπερφορτώσει τα αποτοξινωτικά συστήματα και να βλάψει τα ηπατικά κύτταρα.
• Το να τρώει κανείς πολύ γρήγορα (π.χ. λιγότερο από 5 λεπτά ανά γεύμα, 2+ φορές την εβδομάδα) αυξάνει τον κίνδυνο μεταβολικά σχετιζόμενου λίπους στο ήπαρ κατά περίπου 80%.
• Η πολύωρη ακινησία (π.χ. παιδικές ρουτίνες >6 ώρες/ημέρα) αυξάνει τις πιθανότητες για λιπώδες ήπαρ και ακόμη και πρώιμη κίρρωση.
• Το κάπνισμα επιδεινώνει ανεξάρτητα τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ και επιταχύνει την πρόοδο της ίνωσης.
• Ακόμα και μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, όταν συνδυάζεται με μεταβολικούς παράγοντες κινδύνου, αυξάνει τον κίνδυνο MASLD και ίνωσης.

Αυτές οι συνήθειες συχνά συνδυάζονται – όπως η λήψη παραπάνω παυσίπονων μετά από καθιστικές ημέρες και ένα ποτό – ενισχύοντας τη βλάβη. Τα καλά νέα είναι πως η αντικατάστασή τους – χρήση παρακεταμόλης σύμφωνα με τις συστάσεις, πιο αργή κατανάλωση γευμάτων, περισσότερη κίνηση, διακοπή καπνίσματος και περιορισμός αλκοόλ – δίνει στο ήπαρ σας μια πραγματική ευκαιρία για επούλωση.

5 πρώιμα συμπτώματα που δείχνουν ότι μπορεί να έχετε πρόβλημα στο συκώτι, σύμφωνα με γαστρεντερολόγο

Ποιοι είναι οι «ένοχοι», σύμφωνα με τον ειδικό

1. Πρόχειρο φαγητό και ζαχαρούχα ποτά: Η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, τηγανητών σνακ, γλυκών και αναψυκτικών πλημμυρίζει το ήπαρ με ζάχαρη και ανθυγιεινά λιπαρά. Αυτό το πλεόνασμα μετατρέπεται σε λίπος και αποθηκεύεται στο ήπαρ, οδηγώντας σε λιπώδη νόσο του ήπατος.
2. Καθιστικός τρόπος ζωής: Η παρατεταμένη καθιστική στάση, είτε για εργασία είτε για ψυχαγωγία, σε συνδυασμό με την έλλειψη άσκησης, μειώνει την ικανότητα του σώματος να καίει λίπος. Αυτό συμβάλλει στην παχυσαρκία, τον διαβήτη και την υψηλή χοληστερίνη – όλοι σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για ηπατική βλάβη.
3. Στρες και έλλειψη ύπνου: Το χρόνιο στρες και τα ακανόνιστα πρότυπα ύπνου είναι συχνά παραγνωρισμένοι παράγοντες. Διαταράσσουν τη μεταβολική λειτουργία και μπορούν να οδηγήσουν σε ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, επιβαρύνοντας περαιτέρω την υγεία του ήπατος.
4. Μη ελεγχόμενες μεταβολικές παθήσεις: Η αμέλεια στη διαχείριση παθήσεων όπως ο διαβήτης, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η υψηλή χοληστερίνη επιταχύνει τη βλάβη στο ήπαρ. Αυτές οι παθήσεις είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την υγεία του ήπατος, και η κακή διαχείριση της μίας μπορεί να επιδεινώσει την άλλη.
5. Αχρείαστα φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής: Αν και το ήπαρ είναι ένας εξαιρετικός αποτοξινωτικός μηχανισμός, μπορεί να επιβαρυνθεί από την κατάχρηση μη συνταγογραφούμενων παυσίπονων, βοτάνων και συμπληρωμάτων διατροφής.

Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν πάρετε οποιοδήποτε νέο φάρμακο ή συμπλήρωμα διατροφής.

Η λιπώδης νόσος του ήπατος εξελίσσεται σιωπηρά

Ένα από τα πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά της ηπατικής νόσου είναι η σιωπηλή εξέλιξη. Στα αρχικά στάδια, το λιπώδες ήπαρ συχνά δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Οι ασθενείς μπορεί να μην αντιλαμβάνονται ότι το ήπαρ τους βρίσκεται σε κίνδυνο μέχρι να υπάρξει σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη, όπως φλεγμονή, ουλοποίηση (ίνωση), κίρρωση και ακόμη και καρκίνος του ήπατος.

Ωστόσο, οι ειδικοί καλούν τους ανθρώπους να προσέχουν προειδοποιητικά σημάδια, όπως επίμονη κόπωση, ανεξήγητη απώλεια βάρους, πρήξιμο στα πόδια ή την κοιλιά και ίκτερος (κιτρίνισμα του δέρματος ή των ματιών). Αν εμφανίσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, είναι κρίσιμο να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Πώς να προλάβετε τη νόσο

Τα καλά νέα είναι ότι η βλάβη στο ήπαρ από παράγοντες του τρόπου ζωής είναι συχνά αναστρέψιμη στα πρώιμα στάδια. Οι ειδικοί τονίζουν ότι το κλειδί βρίσκεται στην πρόληψη και σε σταθερές, απλές αλλαγές στην καθημερινότητα.

• Φάτε ισορροπημένα: Δώστε προτεραιότητα σε διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και άπαχες πρωτεΐνες. Περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών, ραφιναρισμένων υδατανθράκων και ζαχαρούχων ποτών.
• Ασκηθείτε καθημερινά: Στοχεύστε σε τουλάχιστον 30 έως 45 λεπτά έντονης δραστηριότητας κάθε μέρα. Αυτό μπορεί να είναι απλό περπάτημα, τρέξιμο ή γιόγκα. Η τακτική άσκηση βοηθά στην καύση των τριγλυκεριδίων και μειώνει τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ.
• Διατηρήστε υγιές βάρος: Η απώλεια ακόμη και μικρής ποσότητας βάρους μπορεί να μειώσει σημαντικά το λίπος στο ήπαρ.
• Ενυδατωθείτε επαρκώς: Η κατανάλωση άφθονου νερού βοηθά το ήπαρ να αποβάλλει τις τοξίνες πιο αποτελεσματικά.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ: Παρόλο που η NAFLD βρίσκεται σε άνοδο, το αλκοόλ παραμένει σημαντικός παράγοντας κινδύνου για ηπατική βλάβη. Μετριάστε την κατανάλωσή του για να δώσετε στο ήπαρ σας την ευκαιρία να ξεκουραστεί.
• Διαχειριστείτε το στρες και τον ύπνο: Εντάξτε τεχνικές διαχείρισης του στρες όπως ο διαλογισμός και η γιόγκα στην καθημερινότητά σας και στοχεύστε σε 7–8 ώρες ποιοτικού ύπνου κάθε βράδυ.
• Κάνετε τακτικά check-up: Οι τακτικές εξετάσεις υγείας, συμπεριλαμβανομένων των εξετάσεων ηπατικής λειτουργίας, είναι απαραίτητες για την έγκαιρη ανίχνευση – ιδιαίτερα για άτομα με παράγοντες κινδύνου όπως η παχυσαρκία ή ο διαβήτης.

3 χυμοί που προστατεύουν το συκώτι, τον εγκέφαλο και το γαστρεντερικό

Το ήπαρ είναι ένα εξαιρετικά ανθεκτικό όργανο, με ικανότητα αναγέννησης και επούλωσης. Ωστόσο, χρειάζεται τη στήριξή μας. Με συνειδητές επιλογές κάθε μέρα, μπορούμε να το προστατευθούμε από τη διαρκώς αυξανόμενη απειλή των νοσημάτων που σχετίζονται με το ήπαρ και τον τρόπο ζωής.

Πηγές: Times of India, PMC, OAE Publish, PubMed, PMC, BMC Publishing