Η φυματίωση είναι λοιμώδες νόσημα που μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο με την εισπνοή σταγονιδίων.
Θετικός στον ιό της φυματίωσης βρέθηκε άνδρας στην Καστοριά, μετά από εργαστηριακό έλεγχο. Ο ασθενής μεταφέρθηκε και νοσηλεύεται στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων, χωρίς να διατρέχει κίνδυνο η υγεία του. Για το περιστατικό ενημερώθηκε από την πρώτη στιγμή ο ΕΟΔΥ, ο οποίος βρίσκεται σε επικοινωνία τόσο με το νοσοκομείο Ιωαννίνων όσο και με το εργαστήριο που εντόπισε τον συγκεκριμένο ιό.
SOS από τον ΠΟΥ: Κινδυνεύει να ανατραπεί η πρόοδος δεκαετιών στην αντιμετώπιση της φυματίωσης
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, το 2024 καταγράφηκαν συνολικά 400 περιστατικά ενεργού φυματίωσης, δηλαδή 19% λιγότερα σε σύγκριση με το 2023, φαινόμενο που εκτιμάται ότι σχετίζεται με την υποδιάγνωση και υποδήλωση, παρά με αληθή κάμψη του νοσήματος.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες χαμηλής επίπτωσης του νοσήματος, σύμφωνα με τον ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (λιγότερα από 10 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους κατ’ έτος).
Το 2024, το 51% των συνολικών κρουσμάτων ήταν Έλληνες και το 49% αλλοδαποί, αποτέλεσμα που αποδίδεται κυρίως στην υποδιάγνωση του νοσήματος στην πληθυσμιακή ομάδα των αλλοδαπών. Επίσης, παρατηρήθηκαν περιστατικά με εκτεταμένη και σοβαρή μορφή φυματίωσης, που περιλαμβάνουν τη φυματίωση του κεντρικού νευρικού συστήματος (φυματιώδης μηνιγγίτιδα και φυματίωση εγκεφάλου) και των οστών και την κεχροειδή φυματίωση, σε παιδιά και σε νέους αλλοδαπούς χωρίς υποκείμενα νοσήματα, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη εφαρμογής του εμβολιασμού με BCG στα νεογνά πληθυσμιακών ομάδων υψηλού κινδύνου νόσησης από φυματίωση.
ECDC: Ανησυχητικά δεδομένα για HIV, φυματίωση, ηπατίτιδες και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα
Τι είναι η φυματίωση;
Η φυματίωση είναι λοιμώδες νόσημα που προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης και σπανιότερα από άλλους τύπους μυκοβακτηριδίων. Το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης συνήθως προσβάλλει τους πνεύμονες, αλλά μπορεί να προσβάλλει και οποιοδήποτε όργανο του σώματος.
Πώς μεταδίδεται η φυματίωση;
Μεταδίδεται από το ένα άτομο στο άλλο με την εισπνοή σταγονιδίων που περιέχουν μυκοβακτηρίδια. Τα άτομα με πνευμονική φυματίωση αποβάλλουν πολύ μικρά τέτοια σταγονίδια με τον βήχα, το φτάρνισμα και τη δυνατή ομιλία. Τα άτομα αυτά μεταδίδουν συνήθως τη νόσο στους ανθρώπους που είναι σε στε νή επαφή μαζί τους αρκετές ώρες κάθε μέρα, όπως η στενή οικογένειά τους ή συγκάτοικοι στο ίδιο σπίτι. Η φυματίωση δε μεταδίδεται μέσω της κοινής χρήσης αντικειμένων, όπως με τα ρούχα, τα σεντόνια, τα κοινά πιάτα και μαχαιροπίρουνα, τα ποτήρια και τις τουαλέτες.
Τι σημαίνει η μόλυνση από μυκοβακτηρίδιο;
Οι περισσότεροι άνθρωποι που εισπνέουν τα μυκοβακτηρίδια μολύνονται, αλλά ο οργανισμός έχει την ικανότητα να αμυνθεί και να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Με αυτό τον τρόπο τα μυκοβακτηρίδια γίνονται ανενεργά, αλλά παραμένουν στον οργανισμό και μπορεί να γίνουν ενεργά αργότερα. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν αναπτύσσουν ποτέ φυματίωση (ενεργό νόσο) και δεν μεταδίδουν τη νόσο σε άλλους.
Επομένως, δεν έχουν συμπτώματα, συνήθως όμως έχουν θετική δερμοαντίδραση Mantoux. Τα άτομα αυτά λέμε ότι έχουν «λανθάνουσα φυματική λοίμωξη». Από αυτούς, ένα ποσοστό 5-10%, και, ιδιαίτερα αυτοί που το αμυντικό τους σύστημα είναι εξασθενημένο, μπορεί να αναπτύξουν ε ν ε ρ γ ό φυματίωση κάποια στιγμή στο μέλλον.
Τι σημαίνει ότι έχω φυματίωση;
Τα μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης πολλαπλασιάζονται μέσα στον οργανισμό και προκαλούν νόσο, αν το αμυντικό σύστημα δεν μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξή τους. Μερικοί άνθρωποι αρρωσταίνουν σχεδόν αμέσως μετά την μόλυνση, άλλοι όμως μπορεί να αρρωστήσουν πολλά χρόνια αργότερα, όταν για κάποιο λόγο εξασθενήσει το αμυντικό τους σύστημα. Περισσότερο ευαίσθητα είναι τα μικρά παιδιά (βρέφη και νήπια) και οι ηλικιωμένοι, καθώς επίσης άτομα με διαβήτη, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, λευχαιμία ή λεμφώματα, άτομα με εθισμό στο αλκοόλ ή σε τοξικές ουσίες, άτομα που παίρνουν κορτικοστεροειδή ή ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, που είναι φορείς του ΗIV (του ιού που προκαλεί το AIDS), καθώς και άτομα με σοβαρό υποσιτισμό.
Πώς μπορώ να γνωρίζω αν έχω μολυνθεί;
Η εξέταση Mantoux, ένα δερματικό τεστ που βασίζεται στην ενδοδερμική ένεση μικρής ποσότητας φυματινικής πρωτεΐνης και διαβάζεται μετά από 2-3 ημέρες, είναι ο πιο συνήθης τρόπος ελέγχου της μόλυνσης από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Η θετική δερμοαντίδραση Mantoux μπορεί να σημαίνει προηγούμενη μόλυνση με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, αλλά δε σημαίνει απαραιτήτως ενεργό νόσο. Η θετική Mantoux μπορεί να οφείλεται σε προηγούμενο εμβολιασμό με εμβόλιο BCG. Αν όμως η δερματική αντίδραση είναι έντονη, ο εμβολιασμός έχει γίνει πριν πολλά χρόνια ή υπάρχει ιστορικό επαφής με ασθενή με μεταδοτική μορφή φυματίωσης, η θετική Mantoux μπορεί να σημαίνει μόλυνση από το μυκοβακτηρίδιο ή και ενεργό νόσο. Αξιολογείται σε συνάρτηση με το ιστορικό και την παρουσία ή όχι συμπτωμάτων.
Υπάρχει εμβόλιο για τη φυματίωση;
Υπάρχει το εμβόλιο BCG, το οποίο συνιστάται σε βρέφη και μικρά παιδιά σε χώρες ή πληθυσμούς που η φυματίωση είναι σχετικά συχνή, διότι προλαμβάνει τις πολύ σοβαρές μορφές της νόσου. Προστατεύει από την πνευμονική φυματίωση περίπου το 50% όσων εμβολιάζονται, αλλά προστατεύει σε πολύ υψηλό ποσοστό από τη φυματιώδη μηνιγγίτιδα και τη διάσπαρτη (κεχροειδή) μορφή. Στην Ελλάδα, μετά από εισήγηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, έχει σταματήσει ο καθολικός εμβολιασμός των παιδιών με το εμβόλιο BCG.
Συνιστάται πλέον να γίνεται:
Κατά τη γέννηση σε νεογνά αυξημένου κινδύνου (νεογνά μεταναστών από χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης ή που ζουν σε δυσχερείς συνθήκες, αθιγγάνων και άλλων ομάδων που ζουν σε συνθήκες ομαδικής διαβίωσης, μητέρων που έχουν μολυνθεί με τον ιό HIV, οικογενειών που πρόκειται να μετακινηθούν σε χώρες με υψηλό ή μέσο δείκτη φυματιώδους διαμόλυνσης και νεογνά στο άμεσο περιβάλλον των οποίων υπάρχει άτομο με ενεργό φυματίωση, το οποίο δε συμμορφώνεται στη θεραπεία ή πάσχει από πολυανθεκτική νόσο και το παιδί δεν μπορεί να απομακρυνθεί).
Σε βρέφη και παιδιά μέχρι και την ηλικία των 5 ετών, που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες αυξημένου κινδύνου και δεν έχουν εμβολιαστεί με BCG στη γέννηση.
Αν έχω μολυνθεί με το μυκοβακτηρίδιο πώς μπορώ να προστατευθώ γ ι α να μην αρρωστήσω;
Η χορήγηση προληπτικής αντιφυματικής αγωγής για 4-6 μήνες προλαμβάνει την ενεργό νόσηση.
Μπορεί να θεραπευτεί η ενεργός φυματίωση και πώς;
Μπορεί να θεραπευτεί πλήρως, πρέπει όμως να χορηγηθεί συνδυασμός αντιφυματικών φαρμάκων για αρκετούς μήνες, ανάλογα με την εντόπιση και την έκταση της νόσου.
Πώς γίνεται να μη μεταδώσω τη φυματίωση σε άλλους;
Το πιο σημαντικό είναι η τακτική λήψη των αντιφυματικών φαρμάκων, σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες και η τήρηση των ραντεβού παρακολούθησης για όλο το χρονικό διάστημα, που έχει οριστεί από το θεράποντα ιατρό.