Ειδικοί προειδοποιούν ότι τα τεστ λιπιδίων δεν είναι μόνο για τους άνω των 50 και ότι ακόμη και στα 20 μας μπορεί να ξεκινήσει σιωπηλά η συσσώρευση πλάκας στις αρτηρίες. Καθώς η χοληστερίνη είναι ένα από τα σιωπηλά προβλήματα υγείας, το πρώτο σημάδι μπορεί να είναι ένα έμφραγμα, όχι κάποιο σύμπτωμα. Ένας απλός λιπιδαιμικός έλεγχος μπορεί να αποκαλύψει αυτούς τους κρυφούς κινδύνους εγκαίρως.
Πρέπει πάντα να παίρνουν φάρμακα όσοι έχουν υψηλή χοληστερίνη; Τι λένε ειδικοί
Γιατί ένας απλός λιπιδαιμικός έλεγχος μπορεί να σώσει την καρδιά σας
Πότε κάνατε τελευταία φορά τεστ για τη χοληστερίνη σας; Πολλοί παραλείπουν αυτή την εξέταση, θεωρώντας ότι αφορά μόνο τους γονείς τους ή τους υπέρβαρους. Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι τα προβλήματα με τη χοληστερίνη μπορεί να ξεκινήσουν ήδη από την ηλικία των 20 ετών — ακόμη και αν νιώθετε απολύτως υγιείς. Το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι μπορεί να μην είναι καν κάποιο σύμπτωμα – μπορεί να είναι ένα έμφραγμα. Γι’ αυτόν τον λόγο ένα απλό τεστ αίματος —το λιπιδαιμικό προφίλ— μπορεί να σας βοηθήσει να ενημερωθείτε αλλά και να διαχειριστείτε την υγεία της καρδιάς σας.
Ο λιπιδαιμικός έλεγχος μετρά επίπεδα LDL (κακής χοληστερόλης), HDL (καλής χοληστερόλης), τριγλυκεριδίων και άλλων λιπιδίων στο αίμα. Όταν η LDL ή τα τριγλυκερίδια είναι αυξημένα, μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στις αρτηρίες και να αυξήσουν τον κίνδυνο για έμφραγμα ή εγκεφαλικό. «Ένας λιπιδαιμικός έλεγχος είναι σαν ένα παράθυρο μέσα στα αιμοφόρα αγγεία σας – βοηθά να εντοπίσουμε τα προβλήματα εγκαίρως και να αποτρέψουμε τα εμφράγματα», εξηγεί η Dr Rashi Khare, ειδικός στην καρδιακή επιστήμη, σύμφωνα με το Business Standard.
Με απλά λόγια, μπορεί να μην νιώθετε ότι η χοληστερίνη συσσωρεύεται — αλλά αυτό συμβαίνει σιωπηλά. Και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο αυτή η εξέταση είναι σημαντική: αποκαλύπτει κινδύνους που δεν μπορείτε να καταλάβετε.
Ποιοι πρέπει να κάνουν λιπιδαιμικό έλεγχο; Πρέπει να κάνουν και όσοι νιώθουν υγιείς;
Ο λιπιδαιμικός έλεγχος (τεστ χοληστερίνης) βοηθά στον εντοπισμό πρώιμων ενδείξεων καρδιαγγειακού κινδύνου – ακόμη και αν νιώθετε υγιείς. Σύμφωνα με εργασία του 2024 με τίτλο «Frequency of lipoprotein(a) testing and its levels in Pakistani population», μόνο ένας μικρός αριθμός ατόμων στο Πακιστάν εξετάστηκε για Lipoprotein(a), αλλά πάνω από το ένα τρίτο είχε υψηλά επίπεδα (πάνω από 30 mg/dL). Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι νεότεροι τείνουν να έχουν υψηλότερα επίπεδα Lp(a), και ότι αυτά τα επίπεδα δεν σχετίζονται στενά με άλλες μετρήσεις χοληστερίνης.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν όλοι μπορούν να επωφεληθούν από έναν τουλάχιστον βασικό έλεγχο στην ενήλικη ζωή, αλλά η συχνότητα της εξέτασης εξαρτάται από προσωπικούς και οικογενειακούς παράγοντες κινδύνου.
- Ανασκόπηση του 2023 διαπίστωσε ότι ο λιπιδαιμικός έλεγχος είναι χρήσιμος για τη μέτρηση ολικής χοληστερίνης, HDL, LDL και τριγλυκεριδίων — και ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν χρειάζεται να νηστεύουν πριν από την εξέταση.
- Μελέτη του 2024 έδειξε ότι οι νεαροί ενήλικες (16–21 ετών) σπάνια υποβάλλονται σε έλεγχο, ακόμη και όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου.
- Ανασκόπηση του 2024 πρότεινε ότι ο λιπιδαιμικός έλεγχος θα πρέπει να ενταχθεί στους γενικούς προληπτικούς ελέγχους ενηλίκων.
- Πληθυσμιακά δεδομένα των ΗΠΑ (1999–2018) δείχνουν ότι η συχνότερη εξέταση χοληστερίνης συνδέεται με βελτίωση στα μέσες τιμές λιπιδίων.
Σε ποια ηλικία πρέπει να ξεκινά ο έλεγχος χοληστερίνης;
Η Dr Monika Prabhakar, ειδικός στην εργαστηριακή ιατρική, αναφέρει σύμφωνα με την ίδια πηγή, «ένα λιπιδαιμικό προφίλ θα πρέπει ιδανικά να γίνεται από την ηλικία των 18 ετών, ακόμη και σε υγιείς ενήλικες. Αν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά, επαναλάβετε κάθε 4–6 χρόνια. Αλλά αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας, διαβήτης ή παχυσαρκία, ξεκινήστε νωρίτερα και κάντε τον έλεγχο πιο συχνά».
«Μετά τα 40, οι εξετάσεις θα πρέπει να γίνονται πιο τακτικά», συμπληρώνει η Dr Khare. Άρα ναι, ακόμη κι αν είστε 25 ετών που εργάζεται πολλές ώρες μπροστά από έναν υπολογιστή, αυτή η εξέταση σας αφορά.
5 σημάδια ότι χρειάζεστε άμεσα λιπιδαιμικό έλεγχο
- Ανεξήγητη κόπωση που δεν υποχωρεί ακόμη και με ξεκούραση
- Δύσπνοια με ήπια κόπωση, όπως όταν ανεβαίνετε μερικά σκαλιά
- Ξαφνικό βάρος στο στήθος κατά τη διάρκεια στρες ή άσκησης
- Κιτρινωπές εναποθέσεις στα βλέφαρα (ξανθώματα)
- Επίμονο φούσκωμα ή δυσπεψία που μοιάζει ασυνήθιστη
Τι συμβαίνει αν καθυστερήσετε την εξέταση;
Σύμφωνα με ειδικούς, η χοληστερίνη δεν προκαλεί βλάβες από τη μια μέρα στην άλλη. Συσσωρεύει σταδιακά λιπαρές πλάκες στις αρτηρίες σας. Όμως, όταν μια πλάκα σπάσει, η βλάβη είναι αιφνίδια και σοβαρή, όπως ένα έμφραγμα ή ένα εγκεφαλικό. Κάποιες φορές το πρώτο σύμπτωμα είναι θανατηφόρο.
«Η χοληστερίνη συσσωρεύει σιωπηλά πλάκα μέσα στις αρτηρίες. Η διαδικασία μπορεί να ξεκινήσει από τη νεαρή ηλικία. Αλλά μόλις μια πλάκα αποκολληθεί, το έμφραγμα μπορεί να συμβεί ξαφνικά και κάποιες φορές το πρώτο σημάδι είναι και θανάσιμο», προειδοποιεί η Dr Khare.
Χοληστερίνη: Τι να φάτε στις 11 το πρωί για να τη μειώσετε, σύμφωνα με καρδιολόγους
Κάθε πότε πρέπει να επαναλαμβάνεται η εξέταση;
- Αν τα αποτελέσματά σας είναι φυσιολογικά και δεν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου, τότε κάθε 4–6 χρόνια είναι επαρκές
- Αν τα αποτελέσματα είναι οριακά, επαναλάβετε την εξέταση σε 6–12 μήνες
- Αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου (οικογενειακό ιστορικό, διαβήτης, παχυσαρκία, PCOS, προβλήματα θυρεοειδούς), τότε κάντε την εξέταση μία φορά τον χρόνο ή όπως σας συμβουλεύσει ο γιατρός σας
Πηγές: Business Standard, PubMed, PMC, PMC, AHAIASA Journals JAHA, medRxiv