Τα ταξίδια εκθέτουν τους ανθρώπους σε πολυσύχναστους χώρους, κοινόχρηστες επιφάνειες και νέα μικρόβια, γεγονός που διευκολύνει την άθελη έκθεση σε ιούς ή λοιμώξεις. Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο εξαπλώνονται τα μικρόβια κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού μπορεί να σας βοηθήσει να προστατευτείτε και να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανότητες να κολλήσετε.
Συμπτώματα γρίπης – Ποιες οι διαφορές με το κοινό κρυολόγημα σε ενήλικες και παιδιά
Το Νο1 πράγμα που πρέπει να κάνετε μετά από ένα ταξίδι για να μην κολλήσετε
Τα αεροπλάνα φιλοξενούν καθημερινά χιλιάδες επιβάτες και επιφάνειες υψηλής επαφής όπως τα τραπεζάκια, οι ζώνες ασφαλείας και τα μπράτσα των καθισμάτων δεν απολυμαίνονται πάντα μεταξύ των πτήσεων. Τα μικρόβια μπορούν εύκολα να μετακινηθούν στα ρούχα και το να κάθεται κανείς κοντά σε άλλους ταξιδιώτες για ώρες δίνει στα μικρόβια ακόμη περισσότερο χρόνο να εγκατασταθούν.
«Ο αέρας γύρω από όλους μας και κάθε άλλο ζωντανό ον που συναντάμε περιβάλλεται από ένα μικρό σύννεφο μικροβίων, σωματιδίων δέρματος και σωματιδίων σκόνης. Καθώς οι άνθρωποι μαζεύονται, αυτά τα μικρά προσωπικά σύννεφα αναμειγνύονται και μεταφέρονται στα ρούχα μέσω απλής επαφής», εξήγησε η Karen Duus, καθηγήτρια μικροβιολογίας και ανοσολογίας στο Touro University Nevada, σύμφωνα με το HuffPost.
Η αερομεταφερόμενη μετάδοση αυξάνει τον κίνδυνο. «Οι ιώσεις του αναπνευστικού είναι οι πιο συχνές μολυσματικές ασθένειες που μπορούν να μεταδοθούν στα αεροπλάνα και είναι εκείνες που μεταδίδονται και πιο εύκολα», είπε ο Dr. Zachary Hoy του Pediatrix Medical Group, αναφερόμενος στη γρίπη, την COVID και το κοινό κρυολόγημα.
Ακόμη και τα παπούτσια μεταφέρουν μικρόβια από τα πατώματα των αεροδρομίων, τα οποία μπορούν αργότερα να μεταφερθούν στα χέρια, στα ρούχα ή στο δέρμα κατά τις καθημερινές κινήσεις.
Γιατί κολλάμε ιούς και άλλες λοιμώξεις όταν ταξιδεύουμε;
Όταν ταξιδεύουμε, εκτιθέμεθα σε νέα περιβάλλοντα, πολυσύχναστους χώρους και άγνωστα μικρόβια, γεγονός που διευκολύνει τη μετάδοση ιών και άλλων λοιμώξεων. Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο “Real-time illness monitoring in travellers: an international, multicentre cohort study”, πολλοί ταξιδιώτες αρρωσταίνουν κατά τη διάρκεια ή λίγο μετά το ταξίδι τους, συχνότερα με αναπνευστικές ή στομαχικές λοιμώξεις. Η μελέτη επίσης διαπιστώνει ότι η παρακολούθηση συμπτωμάτων σε πραγματικό χρόνο βοηθά τους ερευνητές να εντοπίζουν νωρίτερα μοτίβα ασθενειών και να κατανοούν πώς τα ταξίδια συμβάλλουν στη μετάδοση των λοιμώξεων.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα ταξίδια αυξάνουν τη στενή επαφή μεταξύ των ανθρώπων, μας εκθέτουν σε παθογόνους παράγοντες που το σώμα μας δεν έχει ξανασυναντήσει και συχνά οδηγούν σε αλλαγές στις συνήθειες υγιεινής ή πρόληψης — όλα αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο λοίμωξης.
- Τα ταξίδια μετακινούν παθογόνα μεταξύ περιοχών και οι ταξιδιώτες μπορούν να διαδώσουν ή να μεταφέρουν πίσω λοιμώξεις ακόμη και χωρίς συμπτώματα.
- Τα πολυσύχναστα μέσα μεταφοράς και τα κοντινά καθίσματα αυξάνουν την πιθανότητα μετάδοσης αναπνευστικών ιών.
- Οι ταξιδιώτες συχνά εκτίθενται σε μικρόβια που δεν υπάρχουν στην πατρίδα τους και η ανοσία μπορεί να είναι χαμηλή.
- Πολλοί παραλείπουν προληπτικά μέτρα (εμβόλια, μέτρα υγιεινής), αυξάνοντας τον κίνδυνο.
- Άτομα με πιο εξασθενημένο ανοσοποιητικό είναι ιδιαίτερα ευάλωτα όταν ταξιδεύουν.
Πυρετός: Τα συμπτώματα που πρέπει να σας ανησυχήσουν – Πότε να πάρετε αντιπυρετικά
Τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν τα φίλτρα HEPA στα αεροπλάνα για τα μικρόβια
Το Yellow Book του CDC αναφέρει ότι η ποιότητα του αέρα στα αεροπλάνα είναι καλύτερη από ό,τι πιστεύουν πολλοί. Τα εμπορικά αεροσκάφη αναμειγνύουν εξωτερικό αέρα με ανακυκλωμένο αέρα που περνά από φίλτρα HEPA, τα οποία παγιδεύουν περίπου 99,97% των σωματιδίων μεγέθους 0,3 micron ή μεγαλύτερα. Αυτό μειώνει σημαντικά την πιθανότητα αερομεταφερόμενης λοίμωξης.
Παρόλα αυτά, «με τα φίλτρα HEPA είναι λιγότερο πιθανό τα σωματίδια να κατακαθίσουν στα ρούχα των επιβατών, ενώ ο αέρας στην καμπίνα των αεροσκαφών ανανεώνεται πολύ πιο συχνά από ό,τι στα γραφεία ή σε άλλα κτίρια», είπε ο Hoy. «Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η ανανέωση του αέρα δεν λειτουργεί, όπως κατά την αποβίβαση και επιβίβαση από το αεροπλάνο και κατά την αναμονή στον διάδρομο προσγείωσης». Στην πύλη, οι ταξιδιώτες επίσης αναπνέουν μη φιλτραρισμένο αέρα.
Η Dr. Annie DePasquale εξήγησε ότι ακόμη και η ισχυρή διήθηση έχει περιορισμούς όταν κάθεται κανείς κοντά σε κάποιον που είναι άρρωστος. «Ο κίνδυνος μετάδοσης αυξάνεται σε απόσταση περίπου ενός μέτρου», είπε. «Ο βήχας και το φτέρνισμα μπορούν ακόμα να στείλουν σταγονίδια στα μανίκια, στα πόδια ή στο κασκόλ σας, ακόμα και με ισχυρό σύστημα φιλτραρίσματος στην καμπίνα».
Ποιοι είναι οι πραγματικοί κίνδυνοι των μικροβίων στα ρούχα σας;
Σύμφωνα με την Duus, «μερικά ανθεκτικά βακτηριακά και μύκητες, κύστες παρασίτων, αυγά σκουληκιών και σωματίδια ιών με πρωτεϊνική επικάλυψη μπορούν ενδεχομένως να επιβιώσουν για μήνες έως και χρόνια» εκτός αν αφαιρεθούν με πλύσιμο, απολυμαντικά ή σαπούνι και νερό. «Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των μικροβίων είναι είτε αβλαβή είτε εξουδετερώνονται» από τις φυσικές άμυνες του σώματος, αλλά μερικές φορές μπορούν να διαφύγουν και να προκαλέσουν λοίμωξη.
Οι ιοί του αναπνευστικού μπορούν να επιβιώσουν σε επιφάνειες από ώρες έως ημέρες. Η Mayo Clinic σημειώνει ότι η επιβίωση εξαρτάται από το κλίμα, τις συνθήκες εσωτερικού χώρου και τον τύπο της επιφάνειας, και κάποιοι ιοί «παραμένουν πιο μολυσματικά στα υφάσματα». Ενώ τα υφάσματα μπορούν να λειτουργήσουν ως «μεταφορείς» και «αποθηκευτές» των λοιμώξεων, μεταφέροντας μικρές ποσότητες μικροβίων στα χέρια και στη συνέχεια σε πάγκους ή πόμολα, «ο κίνδυνος είναι χαμηλότερος από την αερομεταφερόμενη μετάδοση, αλλά δεν είναι μηδενικός», συνέχισε η DePasquale.
Πλύνετε τα ρούχα σας: Η έξυπνη συνήθεια που πρέπει να υιοθετήσει κάθε επιβάτης μετά την προσγείωση
Για να περιορίσετε τη διάδοση μικροβίων μετά από μια πτήση, ειδικά γύρω από ηλικιωμένους, εγκύους, πολύ μικρά παιδιά ή άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό, αφαιρέστε τα ρούχα του αεροπλάνου μόλις φτάσετε σπίτι. «Ρίξτε τα ρούχα του ταξιδιού κατευθείαν στο καλάθι με τα άπλυτα ή στο πλυντήριο. Μην τα τινάξετε», είπε η DePasquale. Πλύνετε αμέσως τα χέρια, πλύνετε τα ρούχα με απορρυπαντικό σε ζεστό ή καυτό νερό αν είναι δυνατόν και στεγνώστε τα στο στεγνωτήριο στο ζεστό πρόγραμμα. «Η θερμότητα και τα απορρυπαντικά αδρανοποιούν αποτελεσματικά πολλά μικρόβια». Επεσήμανε ότι η μετάδοση λοιμώξεων σε κατοικίδια μέσω ρούχων είναι σπάνια, αλλά είναι ακόμη συνετό να αλλάζει κανείς ρούχα και να πλένει τα χέρια πριν από στενή επαφή.
Συνιστά επίσης την απολύμανση τηλεφώνων, χειρολαβών χειραποσκευών, ιμάντων και επιστομίων επαναχρησιμοποιούμενων μπουκαλιών, αφού «πρόκειται για ταξιδιωτικά είδη που έρχονται συχνά σε επαφή με καθίσματα και τουαλέτες». Ένα γρήγορο ντους μπορεί επίσης να βοηθήσει, καθώς «απομακρύνει γρήγορα ό,τι έχει κατακαθίσει στο δέρμα και τα μαλλιά κατά τη διάρκεια του ταξιδιού».
Η καλή υγιεινή εν ώρα πτήσης βοηθά επίσης. Πλένετε τα χέρια μετά τη χρήση της τουαλέτας και πριν το φαγητό.
HMPV: Πώς να ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα – Οι κίνδυνοι και οι τρόποι αντιμετώπισης
Και πριν ταξιδέψετε, ο Hoy συμβουλεύει να αξιολογείτε αν κάποιος είναι άρρωστος. «Όταν είστε άρρωστοι ή έχετε αρρωστήσει πρόσφατα, υπάρχει μια περίοδος ανάκαμψης του ανοσοποιητικού συστήματος κατά την οποία ενδέχεται να διατρέχετε μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης σε λοιμώξεις κατά τη διάρκεια αεροπορικών ταξιδιών».
Πηγές: HuffPost, ResearchGate, Nature, PLOS One, MDPI, PMC, ScienceDirect