Το λουλούδι του παντοτινού πάθους είναι ένα μπαχαρικό με έντονο χρώμα και έχει εκτιμηθεί για τις δυνατότητές του να ενισχύει την υγεία και την ευεξία. Μπορεί να βελτιώσει τη διάθεσης και να ανακουφίσει από το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) και να υποστηρίξει την υγεία του δέρματος, μεταξύ άλλων. Ποιο είναι και ποια τα οφέλη του για την υγεία;
Ποιο είναι το λουλούδι του παντοτινού πάθους και ποια τα οφέλη του για την υγεία
Το λουλούδι του παντοτινού πάθους είναι το πιο ακριβό μπαχαρικό στον κόσμο και μπορεί να κοστίζει από €955 έως €9.550 ανά κιλό λόγω της απαιτητικής συγκομιδής του. Προέρχεται από το άνθος Crocus sativus, όπου τα λεπτά κόκκινα στίγματα συλλέγονται προσεκτικά με το χέρι. Χρησιμοποιείται για για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες, εδώ και περίπου 4.000 χρόνια. Ποιο είναι και ποια τα οφέλη του για την υγεία;
Τοπικές ιατρικές χρήσεις
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Evaluation of saffron extract bioactivities relevant to skin», το εκχύλισμα σαφράν μπορεί να εμποδίσει τα ένζυμα που προκαλούν ρυτίδες και σκούρες κηλίδες και να βοηθήσει τα κύτταρα του δέρματος να παράγουν περισσότερο κολλαγόνο και υαλουρονικό οξύ. Οι ερευνητές δημιούργησαν επίσης μία κρέμα προσώπου με σαφράν και έλαιο αβοκάντο, η οποία υποστήριξε την επιδιόρθωση και την ανανέωση του δέρματος σε εργαστηριακές δοκιμές.
Άλλες σύγχρονες μελέτες που δημοσιεύθηκαν μεταξύ 2020 και 2025, δείχνουν ότι το σαφράν (κρόκος, crocus sativus) μπορεί να ωφελήσει το δέρμα και το τριχωτό της κεφαλής όταν χρησιμοποιείται σε κρέμες, αλοιφές ή σαμπουάν. Οι περισσότερες έρευνες γίνονται σε ζώα ή σε εργαστηριακές συνθήκες, με μόνο λίγες μικρές δοκιμές σε ανθρώπους, αλλά τα αποτελέσματα είναι υποσχόμενα. Οι φυσικές ενώσεις του σαφράν — κροκίνη, κροκετίνη και σαφρανάλη — έχουν επουλωτικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Οι βασικές χρήσεις που έχουν μελετηθεί περιλαμβάνουν:
- Επούλωση τραυμάτων και εγκαυμάτων – Βοηθά τα κοψίματα και τα εγκαύματα να επουλωθούν πιο γρήγορα, μειώνει το πρήξιμο και υποστηρίζει την ανάπτυξη νέου δέρματος και κολλαγόνου.
- Γήρανση του δέρματος και σκούρες κηλίδες – Προστατεύει από τη ζημιά του ήλιου, ανοίγει τις κηλίδες και μπορεί να μειώσει τις ρυτίδες εμποδίζοντας τα ένζυμα που διασπούν το κολλαγόνο.
- Ξηρό ή ερεθισμένο δέρμα (έκζεμα) – Ενισχύει τον φραγμό του δέρματος, καταπραΰνει τη φλεγμονή και μπορεί να καταπολεμήσει ορισμένα βακτήρια του δέρματος.
- Υποστήριξη στην ψωρίαση – Πρώιμα εργαστηριακά αποτελέσματα δείχνουν ότι μπορεί να μειώσει την ερυθρότητα και τον ερεθισμό, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη ισχυρές μελέτες σε ανθρώπους.
- Υγεία μαλλιών και τριχωτού – Μπορεί να βελτιώσει την πυκνότητα των μαλλιών και να μειώσει την τριχόπτωση, πιθανώς προστατεύοντας τις ρίζες των μαλλιών και βελτιώνοντας τη ροή του αίματος στο τριχωτό της κεφαλής.
Οφέλη για την υγεία
1. Έχει ισχυρά αντιοξειδωτικά
Το σαφράν περιέχει μια εντυπωσιακή ποικιλία φυτικών ενώσεων. Αυτές μπορεί να λειτουργήσουν ως αντιοξειδωτικά, μόρια που προστατεύουν τα κύτταρά σας από τις ελεύθερες ρίζες και το οξειδωτικό στρες.
Μερικά ισχυρά αντιοξειδωτικά του σαφράν περιλαμβάνουν:
- κροκίνη
- κροκετίνη
- σαφρανάλη
- πικροκροκίνη
- καμφερόλη
Η κροκίνη είναι ίσως το πιο αξιοσημείωτο αντιοξειδωτικό του σαφράν. Είναι υπεύθυνη για το κόκκινο χρώμα του σαφράν, και έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και να προστατεύει τα εγκεφαλικά κύτταρα από προοδευτική βλάβη.
Η έρευνα δείχνει ότι η σαφρανάλη μπορεί να έχει οφέλη για διάφορες ιατρικές παθήσεις, όπως:
- φλεγμονή
- άσθμα
- υπέρταση
- καρκίνο
- κατάθλιψη
Τέλος, η καμφερόλη βρίσκεται στα πέταλα του άνθους του σαφράν. Αυτή η ένωση μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού σας συστήματος και να προστατεύσει το σώμα σας από διάφορους ιούς, όπως:
- ηπατίτιδα Β
- γρίπη
- HIV
- αναπνευστικός συγκυτιακός ιός
2. Βελτιώνει τη διάθεση και αντιμετωπίζει τα συμπτώματα της κατάθλιψης
Το σαφράν, γνωστό και ως «μπαχαρικό της λιακάδας», μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης αλλά και να προσθέσει χρώμα στα πιάτα. Μια ανασκόπηση του 2019 διαπίστωσε ότι είναι πιο αποτελεσματικό από το εικονικό φάρμακο (placebo) για ήπια έως μέτρια κατάθλιψη, και ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι λειτουργεί εξίσου καλά με κοινά αντικαταθλιπτικά, με λιγότερες παρενέργειες. Ωστόσο, χρειάζονται μεγαλύτερες και μακροχρόνιες μελέτες πριν μπορέσει να συστηθεί ως θεραπεία. Μην διακόψετε την αγωγή σας για να ξεκινήσετε συμπληρώματα με κρόκο, χωρίς να συμβουλευθείτε τον γιατρό σας.
3. Πιθανώς έχει αντικαρκινικές ιδιότητες
Το σαφράν είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, τα οποία βοηθούν στην εξουδετέρωση των βλαβερών ελεύθερων ριζών. Η βλάβη από ελεύθερες ρίζες έχει συνδεθεί με χρόνιες ασθένειες όπως ο καρκίνος.
Ανασκόπηση του 2020 διαπίστωσε ότι το σαφράν και οι ενώσεις του μπορούν να σκοτώσουν επιλεκτικά τα καρκινικά κύτταρα ή να καταστείλουν την ανάπτυξη όγκων, ενώ αφήνουν τα υγιή κύτταρα ανέπαφα.
Η έρευνα δείχνει ότι αυτό το αποτέλεσμα ισχύει για διάφορους τύπους καρκίνου, όπως:
- καρκίνος παχέος εντέρου
- καρκίνος μαστού
- καρκίνος πνεύμονα
- καρκίνος προστάτη
- καρκίνος τραχήλου μήτρας
- λευχαιμία
- καρκίνος εγκεφάλου
Η κροκίνη, το κύριο αντιοξειδωτικό του σαφράν, μπορεί να βοηθήσει τα καρκινικά κύτταρα να ανταποκριθούν καλύτερα στη χημειοθεραπεία. Ωστόσο, χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να επιβεβαιωθούν οι αντικαρκινικές ιδιότητες του σαφράν. Μην σταματάτε τη θεραπεία σας για να ξεκινήσετε συμπληρώματα με κρόκο. Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας πριν ξεκινήσετε να παίρνετε συμπληρώματα με κρόκο.
4. Μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου
Το προεμμηνορροϊκό σύνδρομο (PMS) περιλαμβάνει σωματικά, συναισθηματικά και ψυχολογικά συμπτώματα που εμφανίζονται πριν από την έμμηνο ρύση. Ανασκόπηση του 2024 διαπίστωσε ότι το σαφράν μπορεί να υποστηρίξει το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα και να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του PMS. Πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας πριν τη χρήση σαφράν, καθώς άλλες θεραπείες στο σπίτι μπορεί να είναι πιο κατάλληλες.
5. Λειτουργεί ως αφροδισιακό
Τα αφροδισιακά είναι τρόφιμα ή συμπληρώματα διατροφής που μπορούν να ενισχύσουν την ερωτική επιθυμία και την απόδοση, και οι μελέτες δείχνουν ότι το σαφράν μπορεί να έχει αφροδισιακές ιδιότητες, ιδιαίτερα σε άτομα που παίρνουν αντικαταθλιπτικά.
Τα ερευνητικά ευρήματα ανασκόπησης του 2019 περιλαμβάνουν:
- Βελτίωση της στυτικής δυσλειτουργίας
- Αυξημένη σεξουαλική διέγερση
- Μεγαλύτερη σεξουαλική ικανοποίηση
- Καλύτερη κολπική λίπανση
Ανασκόπηση του 2018 σε έξι μελέτες διαπίστωσε επίσης ότι το σαφράν βελτίωσε τη στυτική λειτουργία, τη λίμπιντο και τη συνολική ικανοποίηση, αν και δεν επηρέασε την ποιότητα του σπέρματος. Ομοίως, μελέτη του 2012 σε γυναίκες που λάμβαναν αντικαταθλιπτικά έδειξε ότι 30 mg σαφράν ημερησίως για 4 εβδομάδες μείωσαν τον πόνο στη σεξουαλική επαφή και αύξησαν τη σεξουαλική επιθυμία και τη λίπανση συγκριτικά με το placebo.
6. Μειώνει την όρεξη και βοηθά στην απώλεια βάρους
Η έρευνα δείχνει ότι το σαφράν μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση βάρους μειώνοντας την όρεξη και βελτιώνοντας ορισμένους δείκτες υγείας, ειδικά σε άτομα με παχυσαρκία. Μελέτη του 2023 έδειξε ότι η λήψη 60 mg σαφράν ημερησίως για 12 εβδομάδες μείωσε τον ΔΜΣ, την περιφέρεια μέσης, το βάρος, τα τριγλυκερίδια και αύξησε την HDL (καλή) χοληστερίνη σε σύγκριση με το placebo. Αντίστοιχα, μελέτη του 2017 έδειξε ότι 8 εβδομάδες λήψης εκχυλίσματος σαφράν βοήθησαν στη μείωση της όρεξης, του σωματικού λίπους και της περιφέρειας μέσης.
7. Άλλα πιθανά οφέλη για την υγεία
Το σαφράν έχει συνδεθεί με και άλλα οφέλη για την υγεία που δεν έχουν ακόμη μελετηθεί εκτενώς:
- Μπορεί να μειώσει τους παράγοντες κινδύνου καρδιακών παθήσεων – Έρευνες δείχνουν ότι το σαφράν μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της LDL χοληστερίνης, της ολικής χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της αρτηριακής πίεσης. Αυτό μπορεί να συμβάλλει στην αποτροπή απόφραξης αγγείων και αρτηριών.
- Μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα – Μελέτη σε ζώα του 2017 έδειξε ότι το σαφράν μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα και να αυξήσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
- Μπορεί να βελτιώσει την όραση σε ενήλικες με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (AMD) – Το σαφράν φαίνεται να βελτιώνει την όραση σε ενήλικες με AMD και να προστατεύει από τη βλάβη των ελεύθερων ριζών, η οποία συνδέεται με την AMD.
- Μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη σε ενήλικες με νόσο Αλτσχάιμερ – Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες του σαφράν μπορεί να βοηθήσουν στη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας σε ενήλικες με νόσο Αλτσχάιμερ.
Κίνδυνοι, προφυλάξεις και δοσολογία
Το σαφράν είναι γενικά ασφαλές και προκαλεί σπάνια παρενέργειες. Στις φυσιολογικές ποσότητες μαγειρέματος δεν φαίνεται να βλάπτει τον άνθρωπο, και ως συμπλήρωμα διατροφής, μέχρι 1,5 γρ. την ημέρα θεωρείται ασφαλές. Ωστόσο, 5 γρ. ή περισσότερο μπορεί να είναι τοξικά, και οι υψηλές δόσεις πρέπει να αποφεύγονται κατά την εγκυμοσύνη, καθώς μπορεί να επηρεάσουν τον τράχηλο της μήτρας ή να προκαλέσουν αποβολή σε μελέτες με ζώα.
Ένας ακόμη προβληματισμός είναι η νοθεία, καθώς το σαφράν σε σκόνη μερικές φορές αναμιγνύεται με παντζάρι, κουρκουμά, πάπρικα ή βαμμένες ίνες. Για αυτό είναι προτιμότερο να αγοράζεται από αξιόπιστες πηγές. Όπως με κάθε συμπλήρωμα διατροφής, είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας πριν χρησιμοποιήσετε σαφράν σε υψηλότερες δόσεις.
Πηγές: Healthline, ResearchGate, Springer Nature, ResearchGate, ResearchGate, ScienceDirect