Μπορεί να νομίζουμε ότι λίγο κρέας ή πιο συγκεκριμένα ένα hot dog δεν είναι μεγάλη ποσότητα φαγητού. Τι μπορεί να συμβεί, όμως, στο σώμα αν τρώμε ένα λουκάνικο την ημέρα, κάθε μέρα; Ειδικοί εξηγούν πώς επηρεάζεται ο οργανισμός μας όταν τρώμε επεξεργασμένο κρέας κάθε μέρα, κι ας είναι μικρές οι ποσότητες.
Επεξεργασμένο κρέας και ζαχαρούχα ροφήματα: Νέα μελέτη αποκαλύπτει τι συμβαίνει στο σώμα, ακόμα και σε μικρές ποσότητες
Σημαντική νέα ανάλυση που συνδυάζει δεδομένα από δεκάδες μελέτες διαπίστωσε ότι ακόμη και μικρές ποσότητες επεξεργασμένου κρέατος, ζαχαρούχων ροφημάτων και τρανς λιπαρών σε καθημερινή βάση μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2, καρκίνο του παχέος εντέρου και ισχαιμική καρδιοπάθεια.
«Η συχνή κατανάλωση, ακόμα και μικρών ποσοτήτων επεξεργασμένου κρέατος, ζαχαρούχων ροφημάτων και τρανς λιπαρών οξέων, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, ισχαιμικής καρδιοπάθειας και καρκίνου του παχέος εντέρου», εξήγησε ο Αμερικανός Dr. Demewoz Haile, κύριος συγγραφέας και ερευνητής στο Institute for Health Metrics and Evaluation στο University of Washington.
Αν και η αύξηση του κινδύνου ήταν μέτρια, εμφανίστηκε σταθερά σε όλες τις μελέτες – ακόμη και σε χαμηλά επίπεδα, όπως ένα μόνο hot dog ή ένα αναψυκτικό των 350 ml την ημέρα. Οι ειδικοί τονίζουν ότι αυτό που μετράει περισσότερο είναι τα καθημερινά διατροφικά μοτίβα με την πάροδο του χρόνου, παροτρύνοντας τους ανθρώπους να περιορίσουν αυτά τα τρόφιμα όσο το δυνατόν περισσότερο, αντί να επιδιώκουν την τελειότητα.
Υπάρχουν οφέλη από τα επεξεργασμένα κρέατα ή απλώς αυξάνουν τον κίνδυνο για ασθένειες;
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «Processed Meat Health Risks: Pathways and Dietary Solutions», η κατανάλωση κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος συνδέεται ισχυρά με αυξημένο κίνδυνο για πολλές χρόνιες ασθένειες. Η μελέτη εξηγεί ότι αυτή η σύνδεση οφείλεται σε ενώσεις που σχηματίζονται κατά την επεξεργασία και το ψήσιμο, οι οποίες μπορεί να βλάψουν το σώμα με την πάροδο του χρόνου.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι, παρόλο που τα επεξεργασμένα κρέατα περιέχουν θρεπτικά συστατικά όπως πρωτεΐνη, σίδηρο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β, οι κίνδυνοι για την υγεία υπερβαίνουν κατά πολύ τα πιθανά οφέλη. Οι ειδικοί τα συνδέουν σταθερά με αυξημένα ποσοστά χρόνιων ασθενειών.
- Διατροφική αξία: Τα επεξεργασμένα κρέατα εξακολουθούν να παρέχουν πλήρη πρωτεΐνη και βασικά θρεπτικά συστατικά όπως σίδηρο και βιταμίνη B12.
- Κίνδυνος καρκίνου: Ισχυρές ενδείξεις συνδέουν τη συστηματική κατανάλωση με καρκίνους του πεπτικού συστήματος.
- Καρδιοπάθεια και διαβήτης: Οι μελέτες δείχνουν αυξημένο κίνδυνο για καρδιακά προβλήματα και διαβήτη τύπου 2.
- Υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο και λιπαρά: Αυτά αυξάνουν την αρτηριακή πίεση και την LDL χοληστερόλη.
- Συνολικά στοιχεία: Οι ανασκοπήσεις συνδέουν τα επεξεργασμένα κρέατα με πάνω από 30 προβλήματα υγείας, χωρίς να διαπιστώνεται κάποια ξεκάθαρη υπεροχή έναντι του μη επεξεργασμένου κρέατος.
Ακόμη και μικρές ποσότητες αυξάνουν τον κίνδυνο, συμπεραίνει η μελέτη
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη μεθοδολογία Burden of Proof – μια μετα-ανάλυση που μοντελοποιεί τον τρόπο με τον οποίο αλλάζει ο κίνδυνος ασθενειών με την κατανάλωση και αξιολογεί τη δύναμη των αποδείξεων. Οι περισσότερες συσχετίσεις έλαβαν δύο αστέρια, που σημαίνει ασθενείς αλλά σημαντικές ενδείξεις, ενώ τα επεξεργασμένα κρέατα όπως τα hot dogs και η ισχαιμική καρδιοπάθεια έλαβαν ένα αστέρι. Οι καμπύλες κινδύνου αυξήθηκαν απότομα ακόμη και σε χαμηλές προσλήψεις, δείχνοντας γιατί ακόμη και μικρές καθημερινές ποσότητες μπορούν να επηρεάσουν τον κίνδυνο ασθενειών σε επίπεδο πληθυσμού.
«Μπορώ να τρώω κρέας όταν έχω χοληστερίνη;» – Ποια είδη επιτρέπονται
Τι θεωρείται «επεξεργασμένο κρέας»
Τα επεξεργασμένα κρέατα περιλαμβάνουν τρόφιμα που έχουν υποστεί συντήρηση μέσω καπνίσματος, αλατίσματος, ωρίμανσης ή προσθήκης συντηρητικών – όπως τα hot dogs, το μπέικον, τα λουκάνικα και τα αλλαντικά. Η International Agency for Research on Cancer (IARC) τα κατατάσσει ως καρκινογόνα για τον άνθρωπο, κυρίως σε σχέση με τον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Τα ζαχαρούχα ροφήματα – όπως τα κανονικά αναψυκτικά, τα φρουτοποτά (που δεν είναι 100% φυσικός χυμός), τα ενεργειακά ποτά, τα αθλητικά ροφήματα και οι καφέδες ή τα τσάγια με πρόσθετη ζάχαρη – παρουσίασαν επίσης ξεκάθαρες συσχετίσεις με διαβήτη τύπου 2 και καρδιοπάθεια, ακόμη και σε μία μερίδα των 350 ml την ημέρα.
Τι είναι αυτό που κάνει τα επεξεργασμένα τρόφιμα επιβλαβή;
Τα επεξεργασμένα κρέατα περιέχουν νιτρώδη άλατα που μπορούν να σχηματίσουν νιτροζαμίνες, ενώσεις που βλάπτουν τα κύτταρα του πεπτικού συστήματος. Το ψήσιμο σε υψηλή θερμοκρασία παράγει πολυκυκλικούς αρωματικούς υδρογονάνθρακες και ετεροκυκλικές αμίνες – και τα δύο έχουν συσχετιστεί με την ανάπτυξη όγκων.
Τα ζαχαρούχα ροφήματα προκαλούν απότομη απορρόφηση ζάχαρης από τον οργανισμό, αυξάνοντας τις θερμίδες και επιβαρύνοντας την παραγωγή και απορρόφηση της ινσουλίνης με την πάροδο του χρόνου. Τα βιομηχανικά τρανς λιπαρά αυξάνουν την «κακή» LDL χοληστερόλη και μειώνουν την «καλή» HDL χοληστερόλη, προάγοντας τη δημιουργία αρτηριακή πλάκας και την καρδιαγγειακή νόσο.
Παρόλο που οι παρατηρητικές μελέτες δεν μπορούν να αποδείξουν αιτιώδη σχέση, το πρότυπο των ευρημάτων είναι σταθερό. «Όταν εξετάζουμε τα πραγματικά δεδομένα, η συνέπεια και η ισχύς τους είναι πραγματικά εντυπωσιακές – ακόμα και σε χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης βλέπουμε αυξημένο κίνδυνο ασθενειών», δήλωσε ο Dr. Mingyang Song από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας Harvard T.H. Chan.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η ισορροπία είναι σημαντική. Η διατροφή είναι μόνο ένα μέρος της συνολικής υγείας, μαζί με τη σωματική δραστηριότητα, το στρες και την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη. Παρά τους περιορισμούς, οι έρευνες δείχνουν ξεκάθαρα ότι όσο περισσότερα επεξεργασμένα τρόφιμα καταναλώνει κανείς, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για ασθένειες.
Τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευθούμε
Οι παγκόσμιες και αμερικανικές διατροφικές οδηγίες συνιστούν να διατηρούνται τα πρόσθετα σάκχαρα κάτω από το 10% των ημερήσιων θερμίδων – και ιδανικά κοντά στο 5% – στοχεύοντας άμεσα τα ζαχαρούχα ροφήματα. Πολλές χώρες καταργούν επίσης σταδιακά τα βιομηχανικά τρανς λιπαρά στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας REPLACE του ΠΟΥ, αν και ο έλεγχος των ετικετών παραμένει σημαντικός.
«Ο στόχος δεν θα πρέπει να είναι η τελειότητα αλλά ένα υγιεινό και λογικό διατροφικό μοτίβο που αφήνει περιθώριο για απόλαυση», δήλωσε ο Dr. Gunter Kuhnle από το University of Reading. Μικρές και σταθερές αλλαγές – όπως η αντικατάσταση του αναψυκτικού με νερό και η επιλογή μη επεξεργασμένων πηγών πρωτεΐνης – μπορούν να αποφέρουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία χωρίς αυστηρούς κανόνες.
Πηγές: Earth, Nature Medicine, PMC, PMC, BMC Medicine, ScienceDirect, IFT, ScienceDirect