Το βότανο των Δελφών είναι σήμα κατατεθέν της ελληνικής κουζίνας αλλά δεν χρησιμοποιείται μόνο στη μαγειρική – έχει συνδεθεί και με πιθανά οφέλη για την υγεία. Πρόσφατες έρευνες αρχίζουν να εξετάζουν αν μπορεί να ενισχύει την υγεία του δέρματος, να ρυθμίσει τα επίπεδα σακχάρου και να βελτιώσει τη μνήμη, μεταξύ άλλων.
Ποιο είναι το βότανο των Δελφών και ποια τα οφέλη του για την υγεία
Το βότανο των Δελφών είναι ένα συνηθισμένο συστατικό σε σούπες, μαγειρευτά και σάλτσες και χρησιμοποιείται κυρίως σε αποξηραμένη μορφή λόγω της έντονης γεύσης του. Ωστόσο, πέρα από τη μαγειρική, έχει μακρά ιστορία παραδοσιακής χρήσης για πιθανά οφέλη στην υγεία. Αλλά τι λέει στην πραγματικότητα η σύγχρονη έρευνα για τις επιδράσεις τους;
Αιθέριο έλαιο δάφνης για τοπική χρήση
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το αιθέριο έλαιο δάφνης (Laurus nobilis) παρουσιάζει ελπιδοφόρες εφαρμογές για το δέρμα, κυρίως λόγω των αντιφλεγμονωδών, αντιμικροβιακών και αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων του. Αν και τα περισσότερα ευρήματα είναι προκαταρκτικά, προσφέρουν σοβαρή βάση για πιθανές δερματολογικές και αντισηπτικές χρήσεις.
- Αντιμετώπιση δερματίτιδας: Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Formulation and evaluation of hydrogel incorporating
bay leaf extract for treatment of dermatitis », υδρογέλη με εκχύλισμα δάφνης έδειξε καταπραϋντικά, επουλωτικά και αντιοξειδωτικά αποτελέσματα σε φλεγμονώδες δέρμα. - Αντιμικροβιακή δράση: Το αιθέριο έλαιο ανέστειλε την ανάπτυξη μικροβίων σε τόφου, αναδεικνύοντας ισχυρό αντιβακτηριακό δυναμικό.
- Βιοδραστική σύσταση: Μέθοδοι πράσινης εκχύλισης επιβεβαίωσαν την πλούσια περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές και αντιμικροβιακές ενώσεις.
- Φαρμακολογική ανασκόπηση: Σε ανασκόπηση συνοψίστηκαν οι αντιβακτηριακές, αντιμυκητιασικές και σχετικές με το δέρμα ιδιότητες της δάφνης.
Δάφνη: Οφέλη για την υγεία
1. Μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του καρκίνου
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η δάφνη μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Μια εργαστηριακή μελέτη του 2023 σε ποντίκια έδειξε ότι το έλαιο Laurus nobilis ανέστειλε τον σχηματισμό καρκίνου του ήπατος σε μοντέλο όγκου 3D, ενώ μια μελέτη του 2022 με νανοσωματίδια που περιείχαν το ίδιο έλαιο φάνηκε να μπλοκάρει μια οδό ανάπτυξης καρκίνου.
Ωστόσο, μελέτη σε ποντίκια με καρκίνο σχετιζόμενο με τον HPV δεν έδειξε προληπτικό αποτέλεσμα, και καμία από τις έρευνες δεν εξέτασε άμεσα τα φύλλα δάφνης σε ανθρώπινους καρκινικούς ιστούς. Χρειάζονται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους πριν εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα.
2. Μπορεί να βοηθήσει στον διαβήτη
Εργαστηριακή μελέτη του 2021 έδειξε ότι το εκχύλισμα δάφνης μπορεί να προστατεύσει τα ηπατικά κύτταρα από το οξειδωτικό στρες και την αντίσταση στην ινσουλίνη, ενώ άλλη μελέτη σε ποντίκια την ίδια χρονιά πρότεινε ότι ίσως βοηθά στη μείωση του σακχάρου στο αίμα. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχουν γίνει κλινικές δοκιμές σε άτομα με διαβήτη, επομένως τα στοιχεία είναι προκαταρκτικά.
3. Μπορεί να βοηθήσει στην επούλωση πληγών
Παλαιότερες έρευνες σε ζώα έχουν δείξει ότι η δάφνη ίσως βοηθά στην επούλωση τραυμάτων. Εργαστηριακή μελέτη του 2022 που συνέδεσε εκχύλισμα δάφνης με χιτοζάνη έδειξε αντιβακτηριακές ιδιότητες που θα μπορούσαν να προστατεύουν τα ράμματα από μόλυνση – ωστόσο, τα συστατικά δεν εξετάστηκαν ξεχωριστά. Απαιτούνται μελέτες σε ανθρώπους για να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα.
4. Μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των λίθων στα νεφρά
Μελέτη του 2021 σε 40 φυτικά εκχυλίσματα έδειξε ότι η δάφνη είχε την ισχυρότερη ανασταλτική δράση στην ουρεάση – ένα ένζυμο που συνδέεται με τον σχηματισμό λίθων, κάτι που αποδόθηκε στην κουερσετίνη. Άλλες εργαστηριακές και ζωικές μελέτες έχουν επίσης εξετάσει τον ρόλο της, αλλά δεν υπάρχουν ακόμη μελέτες σε ανθρώπους που να την επιβεβαιώνουν ως θεραπεία.
5. Μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της μνήμης;
Σε μελέτη του 2021, αρουραίοι που εξετίθεντο καθημερινά σε θυμίαμα δάφνης για 22 ημέρες παρουσίασαν μείωση της γνωστικής έκπτωσης και του οξειδωτικού στρες, ενώ μελέτη του 2024 έδειξε παρόμοια αποτελέσματα σε ποντίκια με χρήση ελαίου Laurus nobilis. Παρά τα ευρήματα, δεν υπάρχουν αντίστοιχα στοιχεία για ανθρώπους και απαιτούνται περισσότερες κλινικές μελέτες πριν εξαχθούν συμπεράσματα.
Άλλα πιθανά οφέλη
Η δάφνη είναι γνωστό ότι περιέχει διάφορα αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και καροτενοειδή. Ανασκόπηση του 2019 ανέφερε και άλλα πιθανά οφέλη για την υγεία, όπως ότι η δάφνη μπορεί να:
- μειώσει τη φλεγμονή και τον πόνο
- ενισχύσει το ανοσοποιητικό σύστημα
- προστατεύσει από χημικές ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν γονιδιακές μεταλλάξεις
- έχει αντιμικροβιακές ιδιότητες
- δρα ως αντιχολινεργικό
- δρα ως εντομοαποθητικό
Ωστόσο, όπως και με τα υπόλοιπα πιθανά οφέλη της δάφνης, τα στοιχεία βασίζονται κυρίως σε παλαιότερες εργαστηριακές και ζωικές μελέτες και όχι σε κλινικές δοκιμές με ανθρώπους. Επιπλέον, η δάφνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορες μορφές. Πολλές από τις διαθέσιμες μελέτες έχουν επικεντρωθεί σε εκχύλισμα δάφνης ή αιθέριο έλαιο. Αυτό σημαίνει ότι είναι δύσκολο να πούμε αν η κατανάλωση δάφνης ως μέρος μαγειρεμένου φαγητού, για παράδειγμα, θα είχε παρόμοια οφέλη.
Αν και η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν οφέλη για την υγεία, ο FDA δεν παρακολουθεί ούτε ρυθμίζει την καθαρότητα και την ποιότητα των αιθέριων ελαίων. Είναι σημαντικό να μιλήσετε με έναν ειδικό πριν ξεκινήσετε τη χρήση αιθέριων ελαίων και να φροντίσετε να ερευνήσετε την ποιότητα των σκευασμάτων που επιλέγετε. Πάντα να κάνετε δοκιμή επιδερμικής αντίδρασης πριν δοκιμάσετε ένα νέο αιθέριο έλαιο.
Πιθανοί κίνδυνοι και παρενέργειες
Τα φύλλα δάφνης είναι γενικά ακίνδυνα όταν χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα, όμως ποτέ μην καταναλώνετε αιθέριο έλαιο δάφνης, καθώς προορίζεται μόνο για εξωτερική χρήση ή για εισπνοή.
Αν καταναλώσετε ολόκληρο φύλλο, αυτό δεν θα διασπαστεί στο στομάχι και μπορεί να περάσει από το πεπτικό σύστημα αχώνευτο. Γι’ αυτό, οι συνταγές συχνά συστήνουν να αφαιρείται το φύλλο δάφνης σε κάποιο στάδιο του μαγειρέματος.
Αν και δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, είναι καλύτερο να αποφεύγεται η χρήση δάφνης κατά την εγκυμοσύνη ή τον θηλασμό.
Επιπλέον, αν έχετε διαβήτη, η χρήση δάφνης μπορεί να επηρεάσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Κάποιες ενδείξεις δείχνουν επίσης ότι μπορεί να επιβραδύνει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος, κάτι που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα κατά τη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης, αν συνδυαστεί με αναισθησία και άλλα φάρμακα.
Είναι καλό να διακόπτεται η χρήση δάφνης ως «φάρμακο» τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από προγραμματισμένο χειρουργείο.
Πηγές: Healthline, International Journal of Pharmaceutical Sciences and Drug Analysis, ResearchGate, PMC, International Journal of Novel Research and Development