Όταν έρχεται το κρύο, η επιδερμίδα σας είναι συχνά αυτή που πληρώνει το τίμημα. Ο ξηρός αέρας, τα παγωμένα ρεύματα και η εσωτερική θέρμανση αφαιρούν την υγρασία, και δημιουργούν στο δέρμα φαγούρα, ερεθισμό και ξεφλούδισμα. Τα καλά νέα είναι πως με την κατάλληλη φροντίδα και μερικές έξυπνες συνήθειες, μπορείτε να κρατήσετε τα χειμερινά εξανθήματα υπό έλεγχο και την επιδερμίδα σας απαλή όλη τη σεζόν.
Γιατί γίνεται ξηρή η επιδερμίδα και «σκάει»; — Πώς να αντιμετωπίσετε τα ξηρά χέρια από το κρύο
Όταν οι θερμοκρασίες πέφτουν, μειώνεται και η υγρασία στον αέρα – και στο δέρμα σας. Το αποτέλεσμα; Ξηρότητα, ερεθισμός, φαγούρα ή ακόμη και πρήξιμο, που συχνά εμφανίζονται ως το λεγόμενο χειμερινό εξάνθημα. Η έλλειψη υγρασίας στον αέρα κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών μπορεί να συμβάλλει στην ξηρότητα της επιδερμίδας και ενδεχομένως να προκαλέσει ερεθισμό, φαγούρα ή πρήξιμο.
Ακόμη και άτομα με φυσιολογικά υγιές δέρμα μπορεί να εμφανίσουν αυτό το εποχικό πρόβλημα, το οποίο τείνει να επανεμφανίζεται κάθε χρόνο, ιδιαίτερα σε ψυχρά κλίματα. Τα καλά νέα είναι ότι η χρήση παχύρρευστων ενυδατικών και μερικές μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να βοηθήσουν ώστε το δέρμα σας να παραμείνει υγιές και ενυδατωμένο καθ’ όλη τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα.
Πώς επηρεάζει το κρύο το δέρμα;
Το κρύο μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα και καταπόνηση της επιδερμίδας με διάφορους τρόπους. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η χαμηλή υγρασία αποδυναμώνουν τον δερματικό φραγμό, μειώνουν τη ροή του αίματος και ενεργοποιούν φλεγμονώδεις αντιδράσεις – όλα αυτά κάνουν το δέρμα να αισθάνεται σφιγμένο, με φαγούρα ή ερεθισμένο. Με την πάροδο του χρόνου, η επαναλαμβανόμενη έκθεση στο κρύο μπορεί να οδηγήσει σε ρωγμές, ερυθρότητα ή έξαρση υπαρχόντων δερματικών προβλημάτων όπως το έκζεμα.
Σύμφωνα με μελέτη του 2023 με τίτλο «Effects of winter indoor environment on the skin: Unveiling skin condition changes in Korea», 6 ώρες σε θερμαινόμενο, χαμηλής υγρασίας εσωτερικό χώρο προκάλεσαν αύξηση στη θερμοκρασία του προσώπου, στην τραχύτητα, την ερυθρότητα, το μέγεθος των πόρων και την εμφάνιση ρυτίδων, ενώ η διαδερμική απώλεια νερού στο πρόσωπο δεν άλλαξε σημαντικά. Αντίθετα, στο αντιβράχιο παρατηρήθηκε μείωση της ενυδάτωσης και αύξηση της διαδερμικής απώλειας νερού, ενώ η εφαρμογή κρέμας με κεραμίδια βοήθησε στη μείωση αυτών των αλλαγών.
Το κρύο μπορεί να επηρεάσει το δέρμα με τους εξής τρόπους:
- Αφυδάτωση και φθορά του δερματικού φραγμού: Ο ψυχρός, ξηρός αέρας αυξάνει την απώλεια νερού και ανεβάζει το pH του δέρματος, καθιστώντας το πιο εύθραυστο.
- Φλεγμονή: Το κρύο ενεργοποιεί φλεγμονώδεις οδούς και επιδεινώνει καταστάσεις όπως η ατοπική δερματίτιδα.
- Μειωμένη κυκλοφορία: Η αγγειοσυστολή περιορίζει την παροχή οξυγόνου και θρεπτικών συστατικών στην επιδερμίδα.
- Γήρανση και οξειδωτικό στρες: Η επαναλαμβανόμενη έκθεση μπορεί να επιταχύνει τη γήρανση της επιδερμίδας και να προκαλέσει μικροβλάβες.
- Ευαισθησία στο κρύο: Μερικά άτομα εμφανίζουν εξανθήματα ή ερεθισμό από το κρύο (ψυχρές κνιδώσεις ή μη παγωτικές βλάβες).
Συμπτώματα του χειμερινού εξανθήματος
Ένα εξάνθημα είναι μια περιοχή δερματικού ερεθισμού. Η εμφάνισή του μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τόνο του δέρματός σας και τα συμπτώματα.
Ένα χειμερινό εξάνθημα μπορεί να περιλαμβάνει οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:
- έξαψη
- πρήξιμο
- φαγούρα
- ξεφλούδισμα της επιδερμίδας
- ευαισθησία
- εξογκώματα
- φουσκάλες
Το εξάνθημα μπορεί να επηρεάσει μία μόνο περιοχή του σώματός σας – συχνά τα πόδια, τα χέρια ή τα χέρια – ή να είναι εκτεταμένο.
Πιθανές αιτίες του χειμερινού εξανθήματος
Το εξωτερικό στρώμα της επιδερμίδας περιέχει έναν φραγμό από φυσικά έλαια και νεκρά κύτταρα που συγκρατούν την υγρασία στο εσωτερικό. Αυτό βοηθά ώστε το δέρμα σας να παραμένει απαλό, ενυδατωμένο και λείο. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και η ξηρότητα μπορούν να επηρεάσουν την κατάσταση της επιδερμίδας σας.
Ο ψυχρός αέρας, η χαμηλή υγρασία και οι δυνατοί άνεμοι στο εξωτερικό περιβάλλον αφαιρούν την απαραίτητη υγρασία από το δέρμα σας. Η αύξηση της θέρμανσης στο σπίτι και τα ζεστά ντους κάνουν το ίδιο. Αυτές οι σκληρές συνθήκες προκαλούν την απώλεια των φυσικών ελαίων της επιδερμίδας, επιτρέποντας στην υγρασία να διαφύγει. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να οδηγήσει στην εμφάνιση εξανθήματος.
Άλλες πιθανές αιτίες του χειμερινού εξανθήματος περιλαμβάνουν:
- δερματίτιδα εξ επαφής ή ευαισθησία σε αντιβακτηριακά σαπούνια, αποσμητικά σαπούνια, απορρυπαντικά ή άλλες χημικές ουσίες
- δερματικές παθήσεις όπως η ψωρίαση ή το έκζεμα
- βακτηριακή λοίμωξη
- ιογενής λοίμωξη
- αλλεργία στο λάτεξ
- στρες
Skin fasting: Τι είναι η δερματική νηστεία και γιατί τη δοκιμάζουν όλοι
Τα ηλιακά εγκαύματα μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε χειμερινό εξάνθημα. Οι υπεριώδεις (UV) ακτίνες του ήλιου μπορεί να είναι ισχυρές ακόμη και τον χειμώνα.
Σύμφωνα με το Skin Cancer Foundation, το χιόνι αντανακλά έως και το 80% του UV φωτός. Οι ακτίνες UV είναι επίσης πιο έντονες σε μεγαλύτερα υψόμετρα. Αυτό είναι σημαντικό να το θυμάστε αν σας αρέσει το σνόουμπορντ, το σκι ή άλλα χειμερινά σπορ.
Οποιοσδήποτε μπορεί να εμφανίσει χειμερινό εξάνθημα, όμως ορισμένα άτομα είναι πιο επιρρεπή. Έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξετε χειμερινό εξάνθημα αν έχετε ιστορικό:
- εκζέματος ή άλλης μορφής δερματίτιδας
- ψωρίασης
- ροδόχρους ακμής
- αλλεργιών
- άσθματος
- ευαίσθητου δέρματος
Η πολύωρη παραμονή σε εξωτερικούς χώρους με εκτεθειμένο δέρμα μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης χειμερινού εξανθήματος.
Διάγνωση και θεραπεία του χειμερινού εξανθήματος
Ο γιατρός σας μπορεί συχνά να διαγνώσει ένα χειμερινό εξάνθημα κατά τη διάρκεια μιας κλινικής εξέτασης. Θα αξιολογήσει τα συμπτώματα και το ιατρικό σας ιστορικό για να εντοπίσει την αιτία και να προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
Οι περισσότερες θεραπείες για το χειμερινό εξάνθημα δεν απαιτούν συνταγή. Για παράδειγμα:
- Ενυδατικές κρέμες: Είναι συχνά η πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στην ξηρότητα, καθώς βοηθούν στη συγκράτηση της υγρασίας στην επιδερμίδα. Εφαρμόζετε ενυδατική αρκετές φορές την ημέρα, ειδικά μετά το μπάνιο και το πλύσιμο των χεριών. Μια πιο παχύρρευστη ενυδατική, όπως μια κρέμα ή αλοιφή, μπορεί να διατηρήσει την υγρασία περισσότερο.
- Βαζελίνη: Λειτουργεί ως φραγμός που βοηθά να «σφραγιστεί» η υγρασία στην επιδερμίδα. Αν δεν σας αρέσει η χρήση προϊόντων πετρελαίου, μπορείτε να δοκιμάσετε εναλλακτικές όπως το Waxelene ή το Un-Petroleum, που επίσης αποτρέπουν την απώλεια υγρασίας.
- Φυσικά έλαια πρώτης ψυχρής έκθλιψης, όπως το παρθένο λάδι καρύδας, μπορεί να καταπραΰνουν το ερεθισμένο δέρμα και να αναπληρώσουν την υγρασία. Εφαρμόστε σε περιοχές που δεν είναι επιρρεπείς σε ακμή, όποτε χρειάζεται. Φροντίστε να δοκιμάσετε πρώτα σε μια μικρή περιοχή για 24 ώρες.
- Σαπούνια και μπάνια με βρώμη: Μπορεί επίσης να καταπραΰνουν την επιδερμίδα. Επιλέξτε σαπούνια με βρώμη ή προσθέστε ψιλοαλεσμένη βρώμη σε ένα ζεστό μπάνιο και μουλιάστε για περίπου 10 λεπτά.
- Τοπικές κρέμες υδροκορτιζόνης, διαθέσιμες με ή χωρίς συνταγή, μπορούν να μειώσουν τη φαγούρα και τη φλεγμονή. Ακολουθήστε τις οδηγίες του κατασκευαστή ή του γιατρού σας.
Αν εφαρμόζετε ένα νέο προϊόν για πρώτη φορά, καλό είναι να κάνετε ένα τεστ ερεθισμού επιδερμίδας για να βεβαιωθείτε ότι δεν προκαλεί αντίδραση. Εφαρμόστε το προϊόν σε μικρή περιοχή και αφήστε το για 24 ώρες. Αν υπάρξει κάποια αντίδραση, σταματήστε τη χρήση.
Αποφύγετε να ξύνετε την επιδερμίδα σας, καθώς αυτό μπορεί να προκαλέσει ρωγμές, αιμορραγία και να αυξήσει τον κίνδυνο μόλυνσης.
Ορισμένες φορές, ένα εξάνθημα χρειάζεται ιατρική φροντίδα. Συμβουλευτείτε άμεσα γιατρό εάν το εξάνθημα:
- εμφανιστεί μετά από τη λήψη κάποιου νέου φαρμάκου
- δεν ανταποκρίνεται στη θεραπεία χωρίς συνταγή
- αιμορραγεί
- εμφανιστεί ξαφνικά και είναι εκτεταμένο
- συνοδεύεται από άλλα ανησυχητικά συμπτώματα, όπως πυρετό
- ξεκινήσει σε ένα σημείο και εξαπλωθεί
Πρόληψη του χειμερινού εξανθήματος
Ο καλύτερος τρόπος για να προλάβετε το χειμερινό εξάνθημα είναι να αποφεύγετε τις χαμηλές θερμοκρασίες και τον ξηρό αέρα. Μπορείτε επίσης να μειώσετε τον κίνδυνο εξανθήματος τους ψυχρότερους μήνες με τα εξής:
- χρήση υγραντήρα για να αυξήσετε την υγρασία στον αέρα του σπιτιού
- αλλαγή στη ρουτίνα μπάνιου, κάνοντας μπάνιο λιγότερο συχνά και αποφεύγοντας το καυτό νερό
- χρήση ήπιων, χωρίς άρωμα σαπουνιών ή καθαριστικών που περιέχουν γλυκερίνη, γάλα κατσίκας, βούτυρο καριτέ ή ελαιόλαδο
- χρήση απορρυπαντικού χωρίς άρωμα
- χρήση ενυδατικών με εφυδατικά και ουσίες που λέγονται emollients
- ένδυση με ρούχα από αναπνεύσιμα υφάσματα, όπως βαμβάκι και κάνναβη, για μείωση του ερεθισμού και της υπερθέρμανσης
- χρήση γαντιών κάθε φορά που βγαίνετε έξω στο κρύο
- χρήση προστατευτικών γαντιών κατά το πλύσιμο πιάτων ή τον καθαρισμό με χημικά προϊόντα
- πρόληψη ηλιακών εγκαυμάτων με χρήση αντηλιακού SPF 30 ή υψηλότερο σε εκτεθειμένο δέρμα
- περιορισμός του χρόνου μπροστά σε τζάκια, καθώς μειώνουν την υγρασία και εκθέτουν την επιδερμίδα σε έντονη θερμότητα
Πηγές: Healthline, PMC, ScienceDirect, NIH, ScienceDirect, PMC