Μερικές φορές, τα πρώτα σημάδια της νόσου Αλτσχάιμερ δεν εμφανίζονται στη μνήμη, αλλά στον τρόπο που μιλά κάποιος. Λεπτές αλλαγές στη γλώσσα μπορεί να αποκαλύψουν πρώιμες αλλαγές στον εγκέφαλο πολύ πριν εμφανιστούν άλλα συμπτώματα.5 σημάδια στην ομιλία που μπορεί να σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ
Φάρμακο για το Αλτσχάιμερ παρουσιάζει οφέλη για παιδιά με αυτισμό – Τι έδειξε νέα μελέτη
Πρώιμα σημάδια του Αλτσχάιμερ: Ποια σχετίζονται με τον προφορικό λόγο;
Κάθε χρόνο, περίπου δέκα εκατομμύρια άνθρωποι διαγιγνώσκονται με άνοια παγκοσμίως – περισσότεροι από ποτέ. Η νόσος Αλτσχάιμερ, η πιο κοινή αιτία άνοιας, οδηγεί σε προοδευτική έκπτωση της μνήμης και των νοητικών λειτουργιών. Πρόκειται για μια σωματική ασθένεια που προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, οδηγώντας με τον καιρό σε απώλεια της λειτουργικότητάς του.
Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου είναι ζωτικής σημασίας, καθώς επιτρέπει στους ασθενείς και στους φροντιστές τους να αποκτήσουν πρόσβαση σε κατάλληλες θεραπείες και υποστήριξη. Ένας πολλά υποσχόμενος πρώιμος δείκτης είναι οι αλλαγές στη χρήση της γλώσσας, καθώς τα προβλήματα που μπορεί να εμφανιστούν στην ομιλία συγκαταλέγονται συχνά στα πρώτα σημάδια της γνωστικής έκπτωσης που συνδέονται με τη νόσο.
Ποιες λειτουργίες μπορεί να επηρεαστούν από τη νόσο Αλτσχάιμερ
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Alzheimer’s Disease: Exploring the Landscape of Cognitive Decline», η νόσος Αλτσχάιμερ προκαλεί σταδιακή έκπτωση στη μνήμη, τη σκέψη και τη λειτουργικότητα στην καθημερινότητα. Η μελέτη την περιγράφει ως μια προοδευτική εγκεφαλική νόσο που σταδιακά προκαλεί βλάβες στις γνωστικές ικανότητες.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου, όχι μόνο τη μνήμη. Οι κύριοι τομείς που πλήττονται περιλαμβάνουν:
- Μνήμη – ιδιαίτερα η επεισοδική μνήμη και η εκμάθηση νέων πληροφοριών, που είναι συνήθως τα πρώτα που φθίνουν.
- Εκτελεστικές λειτουργίες – διαταράσσεται ο σχεδιασμός, η αναστολή ενεργειών και η εργαζόμενη μνήμη, καθώς υποβαθμίζονται τα μετωπιαία και βρεγματικά κυκλώματα.
- Οπτικοχωρική επεξεργασία – εμφανίζονται δυσκολίες στον προσανατολισμό στον χώρο και στην εκτίμηση αποστάσεων, ακόμη και στα πρώιμα στάδια.
- Γλώσσα – προβλήματα στην ονομασία, την κατανόηση και τη σημασιολογική ευχέρεια, που σχετίζονται με τη συσσώρευση αμυλοειδούς και tau.
- Υπολογισμοί και κρίση – μείωση στην αριθμητική λογική και στη λήψη αποφάσεων όσο εξελίσσεται η νόσος.
- Δεξιότητες καθημερινής ζωής – έκπτωση στην ικανότητα διαχείρισης καθημερινών δραστηριοτήτων, όπως οικονομικά, αγορές και αυτοεξυπηρέτηση, που συνδέονται άμεσα με τις εκτελεστικές δυσλειτουργίες.
Αλτσχάιμερ: Πώς μπορεί η διατροφή να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου
5 σημάδια στην ομιλία που μπορεί να σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ
Ακολουθούν πέντε πρώιμα σημάδια στην ομιλία που μπορεί να υποδεικνύουν τη νόσο Αλτσχάιμερ:
1. Παύσεις, δισταγμός και αόριστη επικοινωνία
Ένα συχνό πρώιμο σύμπτωμα της νόσου Αλτσχάιμερ είναι η δυσκολία στην ανάκληση συγκεκριμένων λέξεων, οδηγώντας σε συχνές παύσεις και ασαφείς εκφράσεις όπως «τέτοιο» ή «αυτό». Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να πει «οι άνθρωποι τα έχουν για κατοικίδια… γαβγίζουν» αντί για «σκύλος».
2. Χρήση λέξεων με λάθος σημασία
Τα άτομα με Αλτσχάιμερ μπορεί να αντικαθιστούν λέξεις λανθασμένα, όπως να πουν «γάτα» αντί για «σκύλος» ή να χρησιμοποιούν γενικούς όρους όπως «ζώο» αντί για «γάτα». Αυτή η σύγχυση στις λέξεις εμφανίζεται συχνά στα πρώιμα στάδια της νόσου.
3. Μιλούν για μια δραστηριότητα αντί να την εκτελούν
Αντί να ολοκληρώσουν μια εργασία, ένα άτομο με Αλτσχάιμερ μπορεί να μιλά γι’ αυτή, να εκφράζει αμφιβολίες ή να αναφέρεται σε παλιές του ικανότητες – λέγοντας για παράδειγμα «ήμουν καλός σε αυτό», αντί να επικεντρώνεται στην ίδια τη δραστηριότητα.
4. Περιορισμένη χρήση λεξιλογίου
Πιο λεπτά σημάδια περιλαμβάνουν τη χρήση απλοποιημένης, επαναλαμβανόμενης γλώσσας. Τα άτομα μπορεί να βασίζονται σε κοινές λέξεις και να επαναλαμβάνουν συχνά συνδέσμους όπως «και» ή «αλλά», δείχνοντας μειωμένο εύρος λεξιλογίου.
5. Δυσκολία στην εύρεση της σωστής λέξης
Τα προβλήματα στην εύρεση λέξεων εμφανίζονται συχνά όταν προσπαθούν να ονομάσουν αντικείμενα ή να απαριθμήσουν λέξεις σε μια κατηγορία, όπως τρόφιμα ή μέρη του σώματος. Αυτές οι ασκήσεις γίνονται ολοένα πιο δύσκολες όσο προχωρά η νόσος.
Νόσος Αλτσχάιμερ: Τα πρώτα σιωπηλά συμπτώματα που μπορεί να περάσουν απαρατήρητα
Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου
Η ηλικία είναι ο κυριότερος παράγοντας κινδύνου – η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ διπλασιάζεται κάθε πέντε χρόνια μετά την ηλικία των 65. Ωστόσο, περίπου ένας στους 20 ανθρώπους διαγιγνώσκεται πριν τα 65, σε αυτό που είναι γνωστό ως πρώιμη νόσος Αλτσχάιμερ. Αν και τα περιστασιακά γλωσσικά λάθη είναι φυσιολογικά, οι επίμονες ή επιδεινούμενες δυσκολίες στην ομιλία μπορεί να υποδεικνύουν πρώιμη γνωστική έκπτωση – ειδικά σε άτομα υψηλότερου κινδύνου, όπως εκείνα με σύνδρομο Down.
Πηγές: The Conversation, Nature Signal Transduction and Targeted Therapy, Nature Scientific Reports, BMC Geriatrics, PMC, Frontiers, Frontiers, PMC, ScienceDirect