Νέα μελέτη έδειξε ότι ένα αποτελεσματικό αντιβιοτικό που χρησιμοποιείται σε λοιμώξεις μπορεί να επηρεάσει αρνητικά το μικροβίωμα του εντέρου και να αυξήσει τον κίνδυνο θανάτου για τους ασθενείς.
Οι αποφάσεις σχετικά με το ποιο αντιβιοτικό πρέπει να χορηγείται σε έναν ασθενή όταν υπάρχει υποψία απειλητικής για τη ζωή λοίμωξης μπορεί να έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες αποκαλύπτει μια νέα μελέτη.
Ξεκινώντας το 2015, η επί 15 μήνες έλλειψη ενός κοινώς συνταγογραφούμενου αντιβιοτικού στις ΗΠΑ έδωσε μια μοναδική ευκαιρία να συγκριθούν τα ποσοστά θανάτου σε νοσηλευόμενους ασθενείς με σήψη στους οποίους χορηγήθηκαν δύο διαφορετικοί τύποι αντιβιοτικών -ένα που προστατεύει το μικροβίωμα του εντέρου και ένα που το μεταβάλλει βαθιά.
Η πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη είναι ένα αντιβιοτικό ευρέος φάσματος που χορηγείται συνήθως για τη σήψη, μια απειλητική για τη ζωή επιπλοκή από λοίμωξη. Ελλείψει αυτού, οι κλινικοί γιατροί χρησιμοποιούν συνήθως ένα άλλο αντιβιοτικό, την κεφεπίμη, η οποία έχει παρόμοια δράση έναντι κοινών παθογόνων σηψαιμίας, αλλά, σε αντίθεση με την πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη, έχει ελάχιστες επιδράσεις στα αναερόβια βακτήρια του εντέρου.
«Είδαμε αυτή την έλλειψη πιπερακιλλίνης/ταζομπακτάμης ως μια μοναδική ευκαιρία να ρωτήσουμε εάν αυτό το αντιβιοτικό, το οποίο ξέρουμε ότι αφαιρεί από το έντερο τα αναερόβια βακτήρια, επιφέρει διαφορά στα αποτελέσματα των ασθενών», λέει ο Robert Dickson από το Πανεπιστήμιο του Michigan και αναπληρωτής διευθυντής του Weil Institute for Critical Care Research & Innovation.
Πώς το αντιβιοτικό επηρεάζει το μικροβίωμα του εντέρου
Στην υγεία, το μικροβίωμα του εντέρου κατοικείται σε μεγάλο βαθμό από αναερόβια βακτήρια που σπάνια προκαλούν ασθένειες. Προηγούμενη εργασία από την ομάδα μελέτης αποκάλυψε ότι ακόμη και μια δόση πιπερακιλλίνης/ταζομπακτάμης σκοτώνει τα περισσότερα από αυτά, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό, την ανοσία και την πρόληψη των λοιμώξεων του σώματος.
Ο Δρ. Dickson και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν δεδομένα ασθενών για να εξετάσουν τα αποτελέσματα σε 7.569 ασθενείς. Η ομάδα συνέκρινε 4.523 ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη με 3.046 ασθενείς που έλαβαν με κεφεπίμη.
Όπως αποκαλύπτεται στη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA Internal Medicine, βρήκαν έντονες διαφορές: η θεραπεία με πιπερακιλλίνη-ταζομπακτάμη συσχετίστηκε με 5% αύξηση στη θνησιμότητα εντός 90 ημερών, περισσότερες ημέρες σε αναπνευστήρα και περισσότερο χρόνο με ανεπάρκεια οργάνων.
«Πρόκειται για ισχυρά αντιβιοτικά που χορηγούνται σε ασθενείς καθημερινά σε κάθε νοσοκομείο στις ΗΠΑ. Οι κλινικοί γιατροί τα χρησιμοποιούν επειδή προσπαθούν να θεραπεύσουν κάθε πιθανό παθογόνο που μπορεί να προκαλεί την ασθένεια. Αλλά τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι τα αποτελέσματά τους στο μικροβίωμα ενδέχεται να έχουν επίσης σημαντικές επιπτώσεις στα αποτελέσματα των ασθενών», λένε οι ερευνητές.
Επιδεινώνεται η κατάσταση των ασθενών από αντιβιοτικά που καταστρέφουν τα αναερόβια βακτήρια
Η μελέτη βασίζεται σε προηγούμενη εργασία της ομάδας μελέτης που πρότεινε ότι οι ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση μπορεί να γίνουν χειρότερα όταν τους χορηγούνται αντιβιοτικά που καταστρέφουν τα αναερόβια βακτήρια στο έντερο. Έχουν επίσης δει παρόμοια αποτελέσματα όταν μελετούσαν ζωικά μοντέλα.
«Η προηγούμενη εργασία μας πρότεινε ότι μπορεί να υπάρχει βλάβη με την πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη, αλλά ήταν μια μελέτη παρατήρησης που είχε ορισμένους περιορισμούς», λέει ο Michael Sjoding, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και προσθέτει:
«Γι’ αυτό η έλλειψη φαρμάκων ήταν μια καταπληκτική ευκαιρία. Δημιούργησε ένα σχεδόν τέλειο φυσικό πείραμα που μας επέτρεψε να δοκιμάσουμε τη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο φαρμάκων στα αποτελέσματα των ασθενών με πολύ αυστηρό τρόπο».
Μια πρόσφατη κλινική δοκιμή συνέκρινε τα δύο αυτά αντιβιοτικά μεταξύ τους όσον αφορά στις παρενέργειες και τη θνησιμότητα μετά από δύο εβδομάδες. Αυτή η δοκιμή δεν βρήκε διαφορές βραχυπρόθεσμα -ένα εύρημα που η ομάδα παρατήρησε επίσης στην ανάλυσή της.
«Όταν εξετάσαμε τα αποτελέσματα δύο εβδομάδων στη μελέτη μας, δεν βρήκαμε διαφορές. Αλλά οι διαφορές στους τρεις μήνες ήταν δραματικές», επισημαίνουν οι επιστήμονες.
Συνολικά, τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η θεραπεία με πιπερακιλλίνη/ταζομπακτάμη αντί για κεφεπίμη μπορεί να συμβάλει σε έναν επιπλέον θάνατο ανά 20 σηπτικούς ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία.
«Μια διαφορά θνησιμότητας 5% έχει τεράστιες επιπτώσεις επειδή η σήψη είναι τόσο συχνή. Κάθε μέρα, χιλιάδες κλινικοί γιατροί αποφασίζουν ποιο από αυτά τα φάρμακα θα χρησιμοποιήσουν σε σηπτικούς ασθενείς», υπογραμμίζει ο Δρ. Dickson και προσθέτει ότι οι γιατροί θα πρέπει να σκεφτούν περισσότερο εάν τα αυτά αντιβιοτικά είναι δικαιολογημένα πριν τα συνταγογραφήσουν.
«Πρέπει να σκεφτούμε τα αντιβιοτικά όπως η χημειοθεραπεία. Στο σωστό πλαίσιο, η θεραπεία μπορεί να είναι σωτήρια, αλλά σε λάθος πλαίσιο, μπορεί να είναι αρκετά επιβλαβής», καταλήγουν οι επιστήμονες.