Μπορεί ο εγκέφαλος να «πιστέψει» ότι υποβλήθηκε σε χειρουργείο μέσω ύπνωσης; Στο Ιατρικό Κέντρο Hadassah στην Ιερουσαλήμ, ερευνητές δοκιμάζουν μία επαναστατική «επέμβαση» που μπορεί να βοηθήσει ασθενείς να χάσουν βάρος χωρίς αναισθησίες και τομές – και τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται να είναι εντυπωσιακά.
Μπορεί η ύπνωση να αντικαταστήσει το νυστέρι σε βαριατρικές επεμβάσεις απώλειας βάρους;
Στο παράρτημα Mount Scopus του Ιατρικού Κέντρου Hadassah, ομάδα ερευνητών δοκιμάζει μία ριζοσπαστική ιδέα – τη διενέργεια βαριατρικής επέμβασης αποκλειστικά μέσω ύπνωσης. Μέσα σε ένα πραγματικό χειρουργείο, με χειρουργό ντυμένο με ιατρική ποδιά, ορούς και παρακολούθηση ζωτικών λειτουργιών, λείπει μόνο ένα πράγμα: το νυστέρι. Τα πρώτα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Οι περισσότεροι συμμετέχοντες έχασαν περίπου 10% του σωματικού τους βάρους μέσα σε τρεις μήνες.
«Δεν με δελεάζουν πια τα γλυκά», λέει μία γυναίκα, σύμφωνα με το Ynet Global. «Είναι πραγματική μαγεία».
Για τη Rose από την Ιερουσαλήμ, η οποία είχε χάσει 60 κιλά μετά από μία κλασική βαριατρική επέμβαση αλλά τα είχε ξαναπάρει, η μελέτη πρόσφερε ελπίδα μετά από χρόνια απογοήτευσης και αποτυχημένων θεραπειών. «Ένιωθα απελπισία επειδή δεν μπορούσα να χάσω βάρος μόνη μου – φοβόμουν πραγματικά ότι θα έπρεπε να μου ξανακάνουν τομές», θυμάται. Λιγότερο από έναν χρόνο πριν, μπήκε στο πρόγραμμα με την ύπνωση – και τα πάντα άλλαξαν.
Είναι οι ιατρικές παρεμβάσεις με ύπνωση επιστημονικά τεκμηριωμένες;
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2024 με τίτλο «Hypnosis in psychotherapy, psychosomatics and medicine», η ύπνωση έχει αποδειχθεί μέσω ιατρικών μελετών ότι μειώνει αποτελεσματικά τον πόνο, το συναισθηματικό στρες και την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή κατά τη διάρκεια επεμβάσεων και διαγνωστικών διαδικασιών. Οι συγγραφείς σημειώνουν ότι ακόμα και σύντομες συνεδρίες ύπνωσης ή ηχητικές ηχογραφήσεις αυτοΰπνωσης μπορούν να υποστηρίξουν ταχύτερη ανάρρωση και βελτίωση της άνεσης των ασθενών σε συνδυασμό με την κλασική ιατρική φροντίδα.
Άλλες πρόσφατες επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι οι παρεμβάσεις με ύπνωση μπορεί να είναι χρήσιμες σε ορισμένες περιπτώσεις – ιδιαίτερα για τη μείωση του πόνου, του στρες και του άγχους κατά τη διάρκεια ιατρικών διαδικασιών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα διαφέρουν ανάλογα με τον ασθενή, το πρόβλημα που αντιμετωπίζεται και την κατάρτιση του θεραπευτή. Τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά αλλά όχι ακόμα οριστικά για πολλές χρόνιες ή ψυχιατρικές παθήσεις.
Παρεμβάσεις με ύπνωση μπορούν να αντιμετωπίσουν:
- Πόνο και άγχος: Η ύπνωση μπορεί να μειώσει σημαντικά τον πόνο και το άγχος κατά τη διάρκεια επεμβάσεων.
- Χρόνιος πόνος: Μπορεί να βοηθήσει όταν συνδυάζεται με άλλες θεραπείες, αν και τα στοιχεία είναι χαμηλής ποιότητας.
- Κατάθλιψη: Πρώιμα δεδομένα δείχνουν μικρά οφέλη, αλλά απαιτείται περισσότερη έρευνα.
- Στρες και καρδιαγγειακές επιδράσεις: Μπορεί να μειώσει το άγχος και να επηρεάσει ελαφρά τους καρδιακούς παλμούς/την πίεση.
- Γενική εικόνα: Μεγάλη ανασκόπηση έδειξε κυρίως θετικά ή ουδέτερα αποτελέσματα, λίγους κινδύνους και καμία σοβαρή παρενέργεια.
Απώλεια βάρους: Ποιες βραδινές συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στο αδυνάτισμα
«Χειρουργείο απώλειας βάρους» με ύπνωση, δίχως τομές
Στο Ιατρικό Κέντρο Hadassah, νέα μελέτη δοκιμάζει μία προσομοιωμένη «εγχείρηση σμίκρυνσης στομάχου», η οποία πραγματοποιείται εξ ολοκλήρου υπό ύπνωση – μέσα σε πραγματικό χειρουργείο, αλλά χωρίς νυστέρι. Με επικεφαλής την ψυχολόγο και υπνοθεραπεύτρια Maya Mizrahi και μία διεπιστημονική ομάδα από το Hadassah και το Εβραϊκό Πανεπιστήμιο Ιερουσαλήμ, η μελέτη περιλαμβάνει τόσο άτομα που έχουν ήδη υποβληθεί σε βαριατρική επέμβαση όσο και εκείνους που δεν έχουν κάνει ποτέ χειρουργείο.
Παρόλο που η ύπνωση εξακολουθεί να μην έχει ισχυρή επιστημονική τεκμηρίωση για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά: οι περισσότεροι συμμετέχοντες έχασαν περίπου 10% του σωματικού τους βάρους μέσα σε τρεις μήνες – παρόμοιο ποσοστό με ορισμένα εγκεκριμένα φάρμακα απώλειας βάρους.
Η Rose, 69 ετών, εντάχθηκε στη μελέτη πριν από μερικούς μήνες. Μετά την υπνωτική «επέμβαση», ακολούθησε διατροφή παρόμοια με εκείνη που προτείνεται μετά από χειρουργείο – με υγρά και μαλακές τροφές. «Ανησυχούσα ότι δεν θα τα καταφέρω, αλλά με εξέπληξε το αποτέλεσμα», λέει. «Όλη μου τη ζωή κρατιόμουν να μην τρώω. Και ξαφνικά, η Maya έπαιξε με το μυαλό μου και όλα άλλαξαν. Τώρα πηγαίνω σε καφέ και δεν δυσκολεύομαι να αποφύγω το γλυκό δίπλα στον καφέ μου. Είναι μαγεία. Ποιος θα το πίστευε; Υπάρχει ελπίδα σε αυτή τη μελέτη».
«Στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί και να δουλέψει…»
Σε αυτό το μοναδικό πείραμα, κάθε λεπτομέρεια ενός πραγματικού χειρουργείου προσομοιώνεται: οι ασθενείς κάνουν νηστεία, φορούν χειρουργικές ποδιές και συνδέονται με μόνιτορ και σωλήνες ορού – χωρίς όμως βελόνα. Η ψυχολόγος και υπνοθεραπεύτρια Maya Mizrahi, ντυμένη ως χειρουργός, τους καθοδηγεί στην ύπνωση μέσα σε ένα πραγματικό, παγωμένο και φωτεινό χειρουργείο. Για 50 λεπτά, περιγράφει βήμα-βήμα τη γαστρεκτομή sleeve, εξηγώντας πού θα γίνονταν οι τομές και ποια εργαλεία θα χρησιμοποιούνταν.
«Ο εγκέφαλος δεν ξεχωρίζει την πραγματικότητα από τη φαντασία», λέει. «Δημιουργώντας ένα πιστευτό σενάριο, το μυαλό μπορεί να ενεργοποιήσει τα ίδια οφέλη με μία πραγματική επέμβαση – αίσθημα πληρότητας, αυτοέλεγχο, αυτοπεποίθηση και κίνητρο». Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, προσθέτει μηνύματα για πειθαρχία, άσκηση και ενσυνείδητη διατροφή. «Η ύπνωση δεν είναι μαγεία», τονίζει η Mizrahi. «Είναι ένα εργαλείο για να βοηθήσει τον άνθρωπο να επανασυνδεθεί με το σώμα του και τις εσωτερικές του διεργασίες».
Κάθε συμμετέχων ολοκληρώνει πέντε συνεδρίες, εξασκεί αυτοΰπνωση και συνεχίζει με διατροφικές οδηγίες και αιματολογικές εξετάσεις που παρακολουθούν τις ορμόνες πείνας και πληρότητας. «Έμοιαζε σαν πραγματικό χειρουργείο – οι ήχοι, το κρύο, ακόμα και ο ορός», λέει η Rose, που έχασε 17 κιλά μέσα σε τρεις μήνες. «Ήμουν σκεπτική, αλλά σκέφτηκα, στη χειρότερη περίπτωση, μπορεί και να δουλέψει».
«Κερδίζεις τα οφέλη χωρίς τον κίνδυνο»
Ο Yuval Wollhandler, 45 ετών, νοσηλευτής και στρατιωτικός διασώστης, μπήκε στη μελέτη αντί να προχωρήσει σε πραγματική βαριατρική επέμβαση. «Γνωρίζω τους κινδύνους και τα ποσοστά επανάκτησης βάρους», λέει. «Εδώ, κερδίζεις τα οφέλη χωρίς τον κίνδυνο».
Αφού κάποτε ζύγιζε 145 κιλά, είχε χάσει 30 μέσω δίαιτας – αλλά αργότερα ξαναπήρε τα περισσότερα. «Η υπνωτική εγχείρηση μοιάζει αληθινή», λέει. «Πιστεύεις πραγματικά ότι υποβλήθηκες σε επέμβαση, οπότε ακολουθείς τη σκληρή δίαιτα μετά». Έχασε 25 κιλά μέσα σε πέντε μήνες και συνεχίζει να οργανώνει καθημερινά τα γεύματά του. «Δεν ένιωσα ότι είναι κάτι δύσκολο».
Ένα πεδίο χωρίς αποδείξεις
«Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι η αποσύνδεση – οι άνθρωποι τρώνε στον αυτόματο πιλότο», εξηγεί η Mizrahi. «Αποσυνδέουν το συναίσθημα από τη λογική και συνειδητοποιούν την αύξηση βάρους όταν είναι αργά. Η παρέμβασή μας βοηθά να ξαναχτιστεί η σύνδεση νου-σώματος και να αποκατασταθεί η επιλογή και ο έλεγχος».
Η ιδέα της ξεκίνησε από ασθενείς που, μετά από πραγματική επέμβαση, της έλεγαν ότι ήθελαν «να την ξανακάνουν κάθε δύο χρόνια». Μελέτες δείχνουν ότι το 40%–70% των παχύσακων ασθενών ξαναπαίρνουν βάρος μέσα σε πέντε χρόνια. Η Mizrahi σημειώνει ότι η ύπνωση για απώλεια βάρους υπάρχει και αλλού, αλλά παραμένει ανεπαρκώς τεκμηριωμένη – και η δική της μελέτη προσθέτει φυσική προσομοίωση για να ενισχύσει το φαινόμενο placebo.
Μέχρι στιγμής έχουν συμμετάσχει 41 άτομα: 19 με προηγούμενη επέμβαση και 22 χωρίς. Μετά από τρεις μήνες, οι 35 (δηλαδή το 86% των συμμετεχόντων) έχαναν βάρος. Από αυτούς που είχαν κάνει χειρουργείο στο παρελθόν, το 66% έχασε πάνω από 20% του υπερβάλλοντος βάρους τους, το 55% των «πρωτάρηδων» είχε παρόμοια αποτελέσματα. Τα τελικά ευρήματα αναμένονται αργότερα φέτος.
Η ώρα που είναι καλύτερα να φάτε βραδινό για να μην παχύνετε, σύμφωνα με την επιστήμη
«Ελπίζω αυτή η έρευνα να φέρει πραγματική κλινική αλλαγή», λέει η Mizrahi, «και κάποια μέρα τα νοσοκομεία να χρησιμοποιούν την ύπνωση για να αποτρέπουν την επανάκτηση βάρους». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει μία διεπιστημονική ομάδα, μεταξύ των οποίων οι Dr. Tamar Elram, Prof. Haggi Mazeh, Dr. Ronit Greenbaum, Dr. Yorai Tal Ron, Prof. Danny Ben-Zvi και Dr. Eitan Abramowitz.
Πηγές: Ynet Global, PubMed, PMC, medRχiv, Frontiers, Frontiers