Επιστήμονες ανακάλυψαν ότι τα γκρίζα μαλλιά μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελούν ένδειξη ότι το σώμα σας προστατεύει τον εαυτό του. Νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο αποκαλύπτει πώς τα ίδια βλαστοκύτταρα που δίνουν χρώμα στα μαλλιά μας μπορούν είτε να αποτρέψουν τον καρκίνο είτε να συμβάλουν και στην ανάπτυξή του. Ποια τα συμπεράσματά της;
Τι σχέση μπορεί να έχουν τα γκρίζα μαλλιά με τον καρκίνο – Πώς μπορούν να γίνουν φυσική άμυνα του οργανισμού
Τα μελανοκυτταρικά βλαστοκύτταρα (McSCs) είναι κύτταρα που διατηρούν το φυσικό χρώμα των μαλλιών μας. Βρίσκονται στη βάση των θυλάκων της τρίχας και λειτουργούν ως «εργοστάσια χρωστικής», παράγοντας μελανοκύτταρα — τα κύτταρα που δίνουν χρώμα στα μαλλιά και το δέρμα μας. Νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, υπό την καθοδήγηση της Ιαπωνίδας βιολόγου και καθηγήτριας Emi Nishimura και του επίκουρου καθηγητή Yasuaki Mohri, αποκάλυψε το πώς αυτά τα βλαστοκύτταρα αντιδρούν όταν εκτίθενται σε βλάβες DNA από πηγές όπως η ακτινοβολία ή τα χημικά.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν μια απρόσμενη διαδικασία που ονομάζεται «σένο-διαφοροποίηση», κατά την οποία τα κατεστραμμένα βλαστοκύτταρα σταματούν να ανανεώνονται και μετατρέπονται σε ώριμα κύτταρα. Αυτή η διαδικασία, που καθοδηγείται από την οδό απόκρισης στο στρες, εξαντλεί το απόθεμα των κυττάρων παραγωγής χρωστικής — οδηγώντας στο γκριζάρισμα των μαλλιών. Σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα, ο ίδιος μηχανισμός που συμβάλλει στην ορατή γήρανση μπορεί επίσης να εξηγήσει πώς η βλάβη του DNA μπορεί να ενεργοποιήσει το μελάνωμα — τη σοβαρότερη μορφή καρκίνου του δέρματος.
Έχουν τα μελανοκύτταρα προστατευτικές επιδράσεις στην υγεία;
Σύμφωνα με μελέτη του 2025 με τίτλο «Natural protection against oxidative stress in human skin melanocytes», οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα μελανοκύτταρα είναι ευαίσθητα στο οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τον ήλιο και τη ρύπανση. Η μελέτη έδειξε ότι φυσικές ουσίες όπως οι βιταμίνες E, A, C, οι πολυφαινόλες, η μελατονίνη και τα φυτικά κανναβινοειδή μπορούν να προστατεύσουν αυτά τα κύτταρα και να διατηρήσουν την υγεία τους.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι τα μελανοκύτταρα — τα κύτταρα που παράγουν τη μελανίνη — παίζουν σημαντικό προστατευτικό ρόλο στην υγεία του δέρματος, κυρίως προστατεύοντας από την υπεριώδη ακτινοβολία και το οξειδωτικό στρες. Ωστόσο, οι ειδικοί σημειώνουν ότι οι επιδράσεις τους μπορεί να είναι τόσο ωφέλιμες όσο και επιβλαβείς, ανάλογα με τις συνθήκες.
Οι προστατευτικές επιδράσεις των μελανοκκυτάρων περιλαμβάνουν:
- Προστασία από UV ακτινοβολία: Η μελανίνη που παράγεται από τα μελανοκύτταρα απορροφά και διαχέει τις επιβλαβείς UV ακτίνες, μειώνοντας τη βλάβη στο DNA των κυττάρων του δέρματος.
- Αντιοξειδωτική άμυνα: Τα μελανοκύτταρα βοηθούν στην εξουδετέρωση των ελευθέρων ριζών και του οξειδωτικού στρες στο δέρμα.
- Επιδιόρθωση και ισορροπία του δέρματος: Υποστηρίζουν την επιδιόρθωση των ιστών και τη συνολική ομοιόσταση του δέρματος.
- Ρόλος στην υγειονομική ισότητα: Οι διαφορές στη δραστηριότητα των μελανοκυττάρων και στον τύπο της μελανίνης μπορεί να εξηγούν τις διαφοροποιήσεις στη γήρανση του δέρματος και την ευαισθησία στην UV ακτινοβολία μεταξύ των ανθρώπων.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι, παρότι τα μελανοκύτταρα προστατεύουν από πολλούς επιβλαβείς παράγοντες, η δυσλειτουργία ή η υπερδραστηριότητά τους μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα, όπως διαταραχές χρωστικής και μελάνωμα. Συνολικά, είναι βασικοί προστάτες της υγείας του δέρματος — αλλά με εύθραυστη ισορροπία.
Τα κατεστραμμένα μελανοκυτταρικά βλαστοκύτταρα μπορεί να μετατρέψουν την προστατευτική γήρανση σε κίνδυνο για καρκίνο
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι όταν τα μελανοκυτταρικά βλαστοκύτταρα (McSCs) εκτίθενται σε καρκινογόνους παράγοντες όπως η ακτινοβολία UVB ή η χημική ουσία 7,12-dimethylbenz(a)anthracene, συμπεριφέρονται πολύ διαφορετικά. Αντί να εισέλθουν στη διαδικασία προστατευτικής «σένο-διαφοροποίησης», τα κύτταρα αυτά την αποφεύγουν και συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, ακόμη και ενώ φέρουν βλάβες στο DNA. Αυτό συμβαίνει επειδή τα γειτονικά κύτταρα του δέρματος απελευθερώνουν ένα σήμα που ονομάζεται KIT ligand, το οποίο ενεργοποιεί την οδό KIT και μπλοκάρει τη διαφοροποίηση.
Ως αποτέλεσμα, τα κατεστραμμένα κύτταρα επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται — δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση μελανώματος. Η ανακάλυψη αυτή δείχνει ότι το γκριζάρισμα των μαλλιών και το μελάνωμα είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος – και τα δύο προκύπτουν από το πώς τα βλαστοκύτταρα ανταποκρίνονται στη βλάβη του DNA. Όταν η προστατευτική οδός λειτουργεί σωστά, απομακρύνει τα ασταθή κύτταρα και αποτρέπει τον καρκίνο. Όταν, όμως, αποτυγχάνει, τα ίδια κύτταρα μπορεί να γίνουν κακοήθη.
Η μελέτη υπογραμμίζει πόσο λεπτή είναι η ισορροπία μεταξύ γήρανσης και καρκίνου – και πώς η κατανόηση των σημάτων των βλαστοκυττάρων θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέους τρόπους προστασίας της υγείας των ιστών και της μακροζωίας.
Γκρίζα μαλλιά, καρκίνος και κυτταρικός μεταβολισμός
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο τα βλαστοκύτταρα επεξεργάζονται τα λιπαρά — ειδικά στον μεταβολισμό του αραχιδονικού οξέος — μπορεί να επηρεάσουν το αν τα κύτταρα γερνούν φυσιολογικά ή γίνονται καρκινικά. Αυτή η σύνδεση μεταξύ μεταβολισμού, περιβάλλοντος και κυτταρικής σηματοδότησης προσθέτει ένα ακόμη επίπεδο στο ποια πορεία μπορεί να αποφασίσουν να πάρουν τα βλαστοκύτταρα.
Με επικεφαλής επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο του Τόκιο, το RIKEN και το Πανεπιστήμιο Yamagata, η έρευνα συνδύασε τεχνογνωσία από τη βιολογία βλαστοκυττάρων, τη δερματολογία και τη γενετική του καρκίνου για να αποκαλύψει αυτές τις πολύπλοκες διαδικασίες. Η ομάδα τόνισε ότι το ίδιο το γκριζάρισμα των μαλλιών δεν είναι προστατευτικό, αλλά είναι ένα ορατό σημάδι ενός βαθύτερου αμυντικού μηχανισμού που ονομάζεται «σένο-διαφοροποίηση», ο οποίος αποτρέπει τα κατεστραμμένα κύτταρα από το να γίνουν καρκινικά.
Αλκοόλ και καρκίνος: Νέα δεδομένα ανατρέπουν όσα πιστεύαμε
Κοιτάζοντας προς το μέλλον, η στόχευση οδών όπως η σηματοδότηση KIT θα μπορούσε να βοηθήσει στον έλεγχο της συμπεριφοράς των βλαστοκυττάρων — ενδεχομένως επιβραδύνοντας τόσο τη γήρανση των μαλλιών όσο και τη δημιουργία μελανώματος. Όπως εξηγεί η καθηγήτρια Emi Nishimura, αυτή η ισορροπία μεταξύ εξάντλησης και επέκτασης των βλαστοκυττάρων δείχνει πώς το σώμα ισορροπεί ανάμεσα στη διατήρηση της υγιούς λειτουργίας των ιστών και την πρόληψη του καρκίνου. Συνολικά, τα ευρήματα αποκαλύπτουν το πώς ο μεταβολισμός, η βλάβη του DNA και το κυτταρικό περιβάλλον συνεργάζονται για να διαμορφώσουν τόσο τη γήρανση όσο και τον κίνδυνο καρκίνου — ανοίγοντας τον δρόμο για νέες, εξατομικευμένες θεραπείες.
Πηγές: Bioengineer, Nature Cell Biology, Nature Scientific Reports, BMC Journal of Translational Medicine, ScienceDirect, PMC