Επιστήμονες αποκαλύπτουν νέα στοιχεία για το γιατί ορισμένοι καρκίνοι επανεμφανίζονται μετά από χρόνια λανθάνουσας κατάστασης. Πρόσφατη μελέτη δημοσιευμένη στο περιοδικό Nature δείχνει ότι κοινοί ιοί όπως ο SARS-CoV-2 και η γρίπη μπορεί να «ξυπνούν» κοιμισμένα καρκινικά κύτταρα, πιθανώς τροφοδοτώντας μεταστατική νόσο στον καρκίνο του μαστού.
Καρκίνος του μαστού: Πότε είναι απαραίτητος ο γενετικός έλεγχος;
Νέα μελέτη συσχετίζει κορωνοϊό, γρίπη και μεταστατικό καρκίνο
Το γιατί ορισμένοι καρκίνοι υποτροπιάζουν μετά από χρόνια λανθάνουσας κατάστασης έχει απασχολήσει τους επιστήμονες εδώ και καιρό. Προηγούμενες έρευνες καταλόγιζαν ως πιθανές αιτίες παράγοντες όπως το στρες, η χρόνια φλεγμονή και οι ορμονικές αλλαγές, αλλά τώρα νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature δείχνει ότι κοινοί ιοί του αναπνευστικού όπως η γρίπη και ο κορωνοϊός μπορεί να παίζουν επίσης κάποιο ρόλο.
Στον καρκίνο του μαστού, αυτές οι λοιμώξεις φαίνεται να είναι ικανές να επανενεργοποιούν καρκινικά κύτταρα στους πνεύμονες που βρίσκονταν σε υπό λανθάνουσα κατάσταση και να οδηγούν σε μεταστατική νόσο μέσα σε εβδομάδες – όχι απαραίτητα λόγω των ίδιων των ιών, αλλά εξαιτίας της αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού.
«Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία του εμβολιασμού και των στρατηγικών πρόληψης σε ασθενείς με καρκίνο, ιδιαίτερα σε εκείνους με ιστορικό μεταστατικής νόσου», εξήγησε η Αμερικανή χειρουργός μαστού Dr. Karishma Kollipara από το Staten Island University Hospital του Northwell, σύμφωνα με το HuffPost.
Αίτια μετάστασης στον καρκίνο του μαστού
Σύμφωνα με δημοσίευση του 2022 με τίτλο «Breast Cancer Metastasis: Mechanisms and Therapeutic Implications», ο καρκίνος του μαστού μπορεί να εξαπλωθεί επειδή τα καρκινικά κύτταρα αλλάζουν τη συμπεριφορά τους και προσαρμόζονται στα σήματα από το περιβάλλον τους, γεγονός που τα καθιστά πιο επιθετικά. Η μελέτη εξηγεί επίσης το πώς αυτές οι αλλαγές διευκολύνουν τη μετάσταση του καρκίνου και εξετάζει νέες θεραπείες που έχουν σχεδιαστεί για να μπλοκάρουν αυτή τη διαδικασία και να βελτιώσουν την έκβαση των ασθενών.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο καρκίνος του μαστού μπορεί να επανεμφανιστεί και να εξαπλωθεί (να κάνει μετάσταση) χρόνια μετά τη θεραπεία, επειδή ορισμένα καρκινικά κύτταρα παραμένουν σε λανθάνουσα κατάσταση στο σώμα και «ξυπνούν» αργότερα λόγω συγκεκριμένων παραγόντων. Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει αρκετούς παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν την επανενεργοποίηση αυτών των κρυμμένων κυττάρων:
- Οι ιογενείς λοιμώξεις (όπως ο COVID-19 ή η γρίπη) μπορεί να διεγείρουν τα λανθάνοντα καρκινικά κύτταρα.
- Η χρόνια φλεγμονή δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την ανάπτυξη καρκίνου.
- Οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να ενεργοποιήσουν συγκεκριμένες καρκινικές οδούς.
- Το στρες και η αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να μειώσουν την ικανότητα του οργανισμού να ελέγχει τα καρκινικά κύτταρα.
Καρκινικά κύτταρα ενεργοποιήθηκαν ως απόκριση σε ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού
Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι άνθρωποι με ιστορικό καρκίνου του μαστού που νόσησαν με COVID-19 διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για κακή πρόγνωση. Μελέτη ανέφερε ότι οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού και COVID είχαν διπλάσιο κίνδυνο θανάτου, ενώ άλλη βρήκε ότι ήταν σχεδόν 50% πιο πιθανό να αναπτύξουν μεταστατική νόσο στους πνεύμονες.
Προηγούμενα στοιχεία δείχνουν ότι η φλεγμονή από ασθένεια, γήρανση ή τραύμα μπορεί να επανενεργοποιήσει καρκινικά κύτταρα που βρίσκονταν υπό λανθάνουσα κατάσταση, σημείωσε η Dr. Jennifer Wall Forrester από το UC Health, σύμφωνα με την ίδια πηγή. Βάσει αυτών, νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature δοκίμασε αυτή τη θεωρία σε ποντίκια: η έκθεση σε SARS-CoV-2 ή γρίπη επανενεργοποίησε λανθάνοντα διεσπαρμένα καρκινικά κύτταρα (DDCs) στους πνεύμονες, οδηγώντας σε μεταστατικές βλάβες μέσα σε δύο εβδομάδες.
«Οι αναπνευστικοί ιοί είναι σαν έναν δυνατό άνεμο που ανάβει ξανά τη φλόγα», δήλωσε ο Αμερικανός και κύριος ερευνητής Julio Aguirre-Ghiso, Ph.D., διευθυντής του Cancer Dormancy Institute.
Αν και τα αφυπνισμένα κύτταρα επανήλθαν σε λανθάνουσα κατάσταση μετά τη λοίμωξη, παρέμειναν πιο επιρρεπή σε μελλοντική επανενεργοποίηση – κάτι που σημαίνει ότι επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο μετάστασης. Οι ειδικοί τονίζουν ότι τα ευρήματα βασίζονται μόνο σε τρωκτικά και πνευμονικό ιστό, και απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να επιβεβαιωθεί αν το ίδιο ισχύει στους ανθρώπους, τόνισε η Dr. Kollipara του Staten Island University Hospital του Northwell.
Πιθανές αιτίες της επίδρασης COVID και γρίπης στα καρκινικά κύτταρα
Όταν προσβάλλεστε από τη γρίπη ή τον COVID, το σώμα σας απελευθερώνει φλεγμονώδεις κυτοκίνες που βοηθούν στην καταπολέμηση του παθογόνου και στην επούλωση των κατεστραμμένων ιστών. Σύμφωνα με την Cleveland Clinic, οι κυτοκίνες δείχνουν επίσης στα ανοσοκύτταρα πού να πάνε ώστε να επιτεθούν και να εξαλείψουν τη λοίμωξη.
Αν και οι φλεγμονώδεις κυτοκίνες είναι απαραίτητες για την καταπολέμηση των λοιμώξεων, είναι επίσης γνωστό ότι «προάγουν την κακοήθεια και τις μεταστάσεις του καρκίνου», όπως αναφέρει η μελέτη. Ένα συγκεκριμένο είδος φλεγμονώδους κυτοκίνης, η ιντερλευκίνη-6 (IL-6), φάνηκε να ενεργοποιεί τα διασκορπισμένα αδρανή καρκινικά κύτταρα (DCCs) και να τους επιτρέπει να πολλαπλασιάζονται.
Ταυτόχρονα, άλλα στοιχεία του ανοσοποιητικού, συμπεριλαμβανομένου ενός τύπου λευκών αιμοσφαιρίων που ονομάζεται Τ κύτταρα, επίσης επηρεάστηκαν. Τα CD4, ένας τύπος Τ κυττάρων, επηρέασαν τη λειτουργία των CD8, των Τ κυττάρων που συνήθως καταστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Ως αποτέλεσμα, τα καρκινικά κύτταρα κατάφεραν να επιμείνουν στο σώμα, εξήγησε η Kollipara.
Για να κατανοήσουν καλύτερα αυτή την επίδραση, οι ερευνητές απενεργοποίησαν την IL-6 στα ποντίκια και διαπίστωσαν ότι επανενεργοποιήθηκαν πολύ λιγότερα καρκινικά κύτταρα. Για την ερευνητική ομάδα, αυτό δείχνει ότι η απότομη αύξηση της IL-6 που ακολουθεί μια λοίμωξη παίζει καθοριστικό ρόλο στην «επαγρύπνηση» των κοιμισμένων καρκινικών κυττάρων.
Η Forrester υποψιάζεται ότι η σύνδεση μεταξύ ιογενών λοιμώξεων και υποτροπής του καρκίνου είναι πολυπαραγοντική. Περισσότερη έρευνα είναι απαραίτητη για να κατανοηθεί το πώς οι ιογενείς λοιμώξεις επηρεάζουν την υποτροπή του καρκίνου, αλλά αυτή η αναφορά προσφέρει μερικά σημαντικά στοιχεία για το γιατί έχουν αυξηθεί οι υποτροπές καρκίνου του μαστού από την πανδημία COVID και μετά.
«Αυτή η μελέτη μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη έρευνα για να διαπιστωθεί αν αυτού του είδους η ανοσολογική απόκριση στους ανθρώπους έχει συμβάλει σε αυτό το εύρημα», δήλωσε η Forrester.
Πώς επηρεάζονται οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού
Σύμφωνα με τη Forrester, τα νέα ευρήματα ενισχύουν τη σημασία του να λαμβάνουν επιπλέον προφυλάξεις όσοι έχουν επιβιώσει από καρκίνο ή ζουν με καρκίνο, ώστε να αποφύγουν τη γρίπη ή τον COVID.
Συστήνει να είστε ενημερωμένοι με τους εμβολιασμούς σας και να πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας όταν κυκλοφορείτε σε δημόσιους χώρους. Αν εμφανίσετε αναπνευστικά συμπτώματα, κλείστε ραντεβού με τον γιατρό σας. Υπάρχουν συνταγογραφούμενες θεραπείες τόσο για τον COVID όσο και για τη γρίπη που μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια της νόσου και την ένταση των συμπτωμάτων.
Η Kollipara είπε ότι όλοι θα πρέπει να σκέφτονται να φορούν μάσκα δημοσίως όταν έχουν συμπτώματα του αναπνευστικού για να αποτρέψουν τη μετάδοση σε επιζώσες του καρκίνου. «Απλά μέτρα όπως ο εμβολιασμός, οι μάσκες και η έγκαιρη θεραπεία ήδη προσφέρουν γνωστό όφελος με ελάχιστο ρίσκο και, επομένως, πρέπει να ενθαρρύνονται», δήλωσε.
Πηγές: HuffPost, Nature Medicine, NIH, BMC Military Medical Research, PMC, MDPI, BMC Breast Cancer Research, PMC