Μπορεί ένα λάθος στον ύπνο να αποτελεί αιτία για… 90 ασθένειες; Μια μεγάλη μελέτη αποκαλύπτει ένα λάθος στον ύπνο που μπορεί να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο δεκάδων σοβαρών προβλημάτων υγείας, ξεκινώντας πριν ακόμα κοιμηθείτε. Πώς συμβαίνει αυτό και τι δείχνουν οι επιστημονικές μελέτες;
Από τι κινδυνεύετε εάν σας παίρνει εύκολα ο ύπνος – Τι πρέπει να προσέχετε
Το πρόγραμμα ύπνου σας μπορεί να σας αρρωσταίνει, σύμφωνα με νέα μελέτη
Σύμφωνα με το National Institutes of Health (NIH) των ΗΠΑ, ο καλός ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στη σωματική και ψυχική υγεία. Βελτιώνει τη μνήμη, τη συγκέντρωση και τη διάθεση, ενώ ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνει τον κίνδυνο ασθενειών όπως καρδιοπάθειες, εγκεφαλικό και άνοια. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο εγκέφαλος απομακρύνει τοξίνες που συσσωρεύονται μέσα στη μέρα, συμβάλλοντας στην προστασία από νευροεκφυλιστικές νόσους.
Μια παγκόσμια μελέτη σε περισσότερους από 88.000 ενήλικες αποκαλύπτει ότι οι κακές συνήθειες ύπνου, όπως το να κοιμόμαστε σε διαφορετικές ώρες ή να έχουμε διαταραγμένο κιρκάδιο ρυθμό, συνδέονται με δραματικά υψηλότερο κίνδυνο για δεκάδες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της κίρρωσης του ήπατος και της γάγγραινας.
Αντίθετα με την κοινή πεποίθηση, ο ύπνος άνω των 9 ωρών δεν βρέθηκε να είναι επιβλαβής όταν μετρήθηκε αντικειμενικά, αποκαλύπτοντας αδυναμίες σε προηγούμενες έρευνες. Οι επιστήμονες λένε τώρα ότι είναι ώρα να επαναπροσδιορίσουμε τον «καλό ύπνο» ώστε να περιλαμβάνει και τη σταθερότητα, όχι μόνο τη διάρκεια, καθώς βιολογικοί μηχανισμοί όπως η φλεγμονή μπορεί να υποκρύπτονται πίσω από αυτούς τους ισχυρούς δεσμούς ύπνου-ασθενειών.
Η κακή σταθερότητα στον ύπνο και όχι μόνο η διάρκεια, συνδέεται με τον κίνδυνο εμφάνισης περισσότερων από 90 ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων ηπατικών και κυκλοφορικών διαταραχών, σύμφωνα με νέα αντικειμενικά δεδομένα.
Ύπνος: 5 hacks για να κοιμηθείτε γρήγορα και ξεκούραστα, σύμφωνα με νευροεπιστήμονα
Η μελέτη αμφισβητεί ότι ο πολύς ύπνος μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον εγκέφαλο
Η πρωτοποριακή διεθνής μελέτη, που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες στο Health Data Science, ανέλυσε αντικειμενικά δεδομένα ύπνου από 88.461 ενήλικες στην UK Biobank και βρήκε σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ χαρακτηριστικών του ύπνου και 172 ασθενειών. Η έρευνα, με επικεφαλής ομάδες από το Peking University και το Army Medical University, αναδεικνύει τη σταθερότητα του ύπνου, όπως η συνέπεια στην ώρα κατάκλισης και η σταθερότητα του κιρκάδιου ρυθμού, ως έναν παραγνωρισμένο αλλά κρίσιμο παράγοντα κινδύνου ασθενειών.
Χρησιμοποιώντας δεδομένα σε διάστημα κατά μέσο όρο 6,8 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι 92 ασθένειες είχαν πάνω από 20% του κινδύνου τους να αποδίδεται σε κακή ρουτίνα ύπνου. Αξιοσημείωτα, το ακανόνιστο ωράριο ύπνου (μετά τις 00:30) συνδέθηκε με 2,57 φορές υψηλότερο κίνδυνο για κίρρωση του ήπατος, ενώ η χαμηλή σταθερότητα μεταξύ ημερών αύξησε τον κίνδυνο για γάγγραινα κατά 2,61 φορές.
Σημαντικό είναι ότι η μελέτη αμφισβητεί τις προηγούμενες αναφορές ότι ο «πολύς ύπνος» (≥9 ώρες) είναι επιβλαβής. Παρότι υποκειμενικές αναφοβρές έχουν συνδέσει τον παρατεταμένο ύπνο με εγκεφαλικά και καρδιοπάθειες, τα αντικειμενικά δεδομένα έδειξαν αυτή τη συσχέτιση μόνο σε μία ασθένεια. Η λανθασμένη ταξινόμηση μπορεί να είναι η αιτία: το 21,67% όσων ξαπλώνουν πολύ στην πραγματικότητα κοιμόταν λιγότερο από 6 ώρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο χρόνος στο κρεβάτι συχνά συγχέεται με τον πραγματικό χρόνο ύπνου.
«Τα ευρήματά μας υπογραμμίζουν τη συχνά αγνοημένη σημασία της σταθερότητας του ύπνου», δήλωσε ο καθηγητής Shengfeng Wang, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης. «Ήρθε η ώρα να διευρύνουμε τον ορισμό του καλού ύπνου πέρα από τη διάρκεια».
Η ομάδα επιβεβαίωσε αρκετές συσχετίσεις σε πληθυσμούς των Η.Π.Α. και εντόπισε τις φλεγμονώδεις οδούς ως πιθανό βιολογικό σύνδεσμο. Η μελλοντική έρευνα θα διερευνήσει την αιτιότητα και θα αξιολογήσει τον αντίκτυπο παρεμβάσεων στον ύπνο στα αποτελέσματα των χρόνιων ασθενειών.
Ύπνος: Η κακή συνήθεια που αυξάνει τη φλεγμονή και αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό
Η σημασία της συνέπειας στον ύπνο
Η μελέτη τονίζει τη σημασία της συνέπειας στον ύπνο, πέρα από την απλή διάρκεια. Ένα ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου μπορεί να διαταράξει τον κιρκάδιο ρυθμό, με αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία. Η διατήρηση ενός σταθερού ωραρίου ύπνου και αφύπνισης βοηθάει στην καλύτερη ρύθμιση του οργανισμού και στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
Η έλλειψη ύπνου επηρεάζει άμεσα την παραγωγή ορμονών όπως η κορτιζόλη και η μελατονίνη, οι οποίες ρυθμίζουν σημαντικές λειτουργίες του οργανισμού. Η διαταραχή αυτής της ισορροπίας μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά προβλημάτων υγείας, από την αύξηση βάρους έως την αύξηση του κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ύπνος: Ξυπνάτε συνεχώς κουρασμένοι; Ποια μπορεί να είναι η αιτία και τι να κάνετε
Η υιοθέτηση καλών συνηθειών ύπνου, συμπεριλαμβανομένου ενός σταθερού ωραρίου, ενός ήρεμου περιβάλλοντος και της αποφυγής καφεΐνης πριν τον ύπνο, είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας.
Πλήρης αναφορά της μελέτης
Yimeng Wang, Qiaorui Wen, Siwen Luo, Lijuan Tang, Siyan Zhan, Jia Cao, Shengfeng Wang, Qing Chen. Phenome-wide Analysis of Diseases in Relation to Objectively Measured Sleep Traits and Comparison with Subjective Sleep Traits in 88,461 Adults. Health Data Science, 2025; 5 DOI: 10.34133/hds.0161