Αυτό το πρωτοποριακό τεστ αίματος μπορεί να μας δώσει εικόνα για το πόσο γρήγορα γερνάει πραγματικά ο οργανισμός – και το πώς μπορεί να επηρεαστεί η μελλοντική μας υγεία. Εντοπίζοντας πρώιμα σημάδια γήρανσης και φθοράς σε διάφορα όργανα, μπορεί να βοηθήσει στην πρόβλεψη του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών και ακόμη και το προσδόκιμο ζωής.
Τεστ αίματος μπορεί να εντοπίσει τη γήρανση των οργάνων και να προβλέψει τον κίνδυνο για ασθένειες και το προσδόκιμο ζωής
Το συκώτι σας μπορεί να λειτουργεί μια χαρά, αλλά ο εγκέφαλός σας μπορεί να είναι 20 χρόνια γηραιότερος. Αυτή είναι η βάση μιας νέας μελέτης από επιστήμονες του Stanford, οι οποίοι ανέπτυξαν ένα τεστ αίματος που μπορεί να εκτιμήσει την πραγματική ηλικία των οργάνων σας – και να υπολογίσει ενδεχομένως το προσδόκιμο ζωής βάσει της βιολογικής γήρανσης.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δείγματα αίματος από σχεδόν 45.000 ενήλικες και παρακολούθησαν τα επίπεδα πρωτεϊνών που σχετίζονται με 11 κύρια όργανα. Όργανα που εμφάνιζαν περισσότερη «διαρροή» πρωτεϊνών απ’ ό,τι αναμενόταν για την ηλικία ενός ατόμου θεωρήθηκαν ότι γερνούν πιο γρήγορα, ενώ άλλα φάνηκαν πιο ανθεκτικά.
Η επίδραση ήταν εντυπωσιακή. «Περισσότερο από το 60% των ατόμων με 8 ή περισσότερα υπερβολικά γηρασμένα όργανα κατά τη λήψη του δείγματος αίματος πέθαναν μέσα σε 15 χρόνια», έγραψαν οι ερευνητές. Ακόμα και εκείνοι με μόλις δύο έως τέσσερα γηρασμένα όργανα είχαν πάνω από διπλάσιο κίνδυνο θανάτου σε σχέση με άτομα με πιο νεανικά προφίλ.
Πιθανοί βιοδείκτες και τεστ αίματος ως προβλεπτικοί παράγοντες για τη μακροζωία
Σύμφωνα με εργασία του 2023 με τίτλο «Biomarkers of aging for the identification and evaluation of longevity interventions», οι επιστήμονες δημιούργησαν ένα σαφές πλαίσιο για να ορίσουν και να οργανώσουν τους βιοδείκτες γήρανσης, δείχνοντας πώς πρέπει να ταξινομούνται, να ελέγχονται και να χρησιμοποιούνται στην πράξη. Η μελέτη εξηγεί ότι χωρίς τέτοιες κατευθυντήριες γραμμές είναι δύσκολη η εφαρμογή αυτών των βιοδεικτών στην κλινική πράξη ή σε δοκιμές, και το πλαίσιο αποσκοπεί στο να επιταχύνει την ασφαλή και αξιόπιστη χρήση τους στην πραγματική υγειονομική περίθαλψη.
Άλλες έρευνες δημοσιευμένες εντός των δύο τελευταίων ετών δείχνουν ότι οι βιοδείκτες που βασίζονται στο αίμα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη της βιολογικής ηλικίας, της υγείας των οργάνων και της μακροζωίας, ξεπερνώντας τη χρονολογική ηλικία. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν προηγμένα εργαλεία όπως η πρωτεομική, τα επιγενετικά ρολόγια και τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης για να εντοπίσουν έγκαιρα σημάδια γήρανσης και κινδύνου ασθενειών.
Οι πιο κοινές προσεγγίσεις είναι:
- Πρωτεομικά τεστ αίματος: Μετρούν χιλιάδες πρωτεΐνες για να αποκαλύψουν αν ορισμένα όργανα (όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά) γερνούν πιο γρήγορα, προβλέποντας υψηλότερους κινδύνους ασθενειών και θανάτου.
- Εργαλεία με πολλούς δείκτες του τύπου «ρολόι του σώματος»: Συνδυάζουν βασικές αιματολογικές εξετάσεις και κλινικά δεδομένα για να εκτιμήσουν τη βιολογική ηλικία και τον κίνδυνο αναπηρίας ή θνησιμότητας.
- Επιγενετικά ρολόγια: Χρησιμοποιούν μεταβολές της μεθυλίωσης του DNA και των ιστονών για να εκτιμήσουν τη βιολογική ηλικία – συχνά με μεγαλύτερη ακρίβεια από τη χρονολογική ηλικία.
- Μηχανική μάθηση σε βιοδείκτες: Παρακολουθεί τις αλλαγές στους δείκτες αίματος με την πάροδο του χρόνου, δίνοντας πιο ακριβείς προβλέψεις για την επιδείνωση της υγείας.
- Μοντέλα ηλικίας του ανοσοποιητικού: Χρησιμοποιούν κοινούς αριθμούς ανοσοκυττάρων από εξετάσεις αίματος για να εκτιμήσουν τη γήρανση του ανοσοποιητικού συστήματος.
- Μελέτες βιοδεικτών υπεραιωνόβιων: Δείχνουν μοτίβα που μοιράζονται άτομα που ζουν πάνω από 100 χρόνια, αναδεικνύοντας τους δεσμούς ανάμεσα στον τρόπο ζωής, την υγεία και τη μακροζωία.
Μπορεί ένα τεστ αίματος να αποκαλύψει το πόσο μπορεί να ζήσει κανείς;
Όταν τα όργανα φθείρονται, αφήνουν βιολογικά ίχνη στο αίμα. Οι ερευνητές εκπαίδευσαν τεχνητή νοημοσύνη να ερμηνεύει αυτά τα μοτίβα και να εντοπίζει ποια όργανα αντέχουν και ποια γερνούν πιο γρήγορα.
Ορισμένες από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις αφορούσαν το ποια όργανα έχουν τη μεγαλύτερη σημασία. «Περίμενα πολύ περισσότερα όργανα να σχετίζονται με τη μακροζωία, αλλά τα δεδομένα μας δείχνουν ότι το ανοσοποιητικό σύστημα και ο εγκέφαλος είναι το κλειδί», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Hamilton Oh, PhD, από το Stanford, σύμφωνα με το StudyFinds. «Αυτά τα συστήματα μπορεί να είναι οι φύλακες ολόκληρου του σώματος».
Ένας νεανικός εγκέφαλος μειώνει τον κίνδυνο θανάτου κατά 40%. Ένα νεανικό ανοσοποιητικό σύστημα; Κατά 42%. Ο συνδυασμός και των δύο προσφέρει τις ισχυρότερες πιθανότητες για μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Αντιθέτως, η νεανική κατάσταση των νεφρών, των πνευμόνων ή του δέρματος δεν παρείχε το ίδιο όφελος – ενώ η νεανική κατάσταση των αρτηριών συνδέθηκε περίεργα με υψηλότερο κίνδυνο θανάτου.
Τα καλά νέα είναι πως η «τύχη» που έχει το κάθε σας όργανο δεν είναι προκαθορισμένη. Η μελέτη διαπίστωσε ότι παράγοντες όπως το κάπνισμα, η κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος και ο κακός ύπνος γερνούν πολλά όργανα παράλληλα. Αντίθετα, η άσκηση, η κατανάλωση θαλασσινών και ακόμη και το μουρουνέλαιο βοήθησαν μερικά όργανα να παραμείνουν νεανικά.
Μερικά μη συνταγογραφούμενα συμπληρώματα, όπως η ιβουπροφαίνη και η βιταμίνη C, σχετίστηκαν με βραδύτερη γήρανση στον εγκέφαλο, το πάγκρεας και τα νεφρά. Με λίγα λόγια, η γήρανση δεν είναι μια ομοιόμορφη κατάρρευση.
Πηγές: Vice, Nature Medicine, PMC, ScienceDirect, ARXIV, ARXIV, ARXIV, Nature Communications Biology, ScienceDirect