Για τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα για την αντιμετώπιση του Καρκίνου του Παγκρέατος, μας μιλά ο Γρηγόρης Τσιώτος, Καθηγητής Χειρουργικής Mayo Clinic και Πρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Παγκρέατος.
Η συχνότητα του καρκίνου του παγκρέατος αυξάνεται σταθερά τα τελευταία χρόνια και αναμένεται να γίνει η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο έως το 2030.
Η 13η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί ως Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος, στοχεύοντας στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για την νόσο.
Το oloygeia.gr, με αφορμή τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Παγκρέατος απευθύνθηκε στον Επικ. Καθηγητή Χειρουργικής, Mayo Clinic και Πρόεδρο του Ελληνικού Ινστιτούτου Παγκρέατος, κ. Γρηγόρη Τσιώτο. Ο Καθηγητής ανέλυσε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η επιστημονική κοινότητα στη μάχη με τη νόσο, αλλά και τα νεότερα «όπλα» που υπάρχουν στην ιατρική φαρέτρα για την αντιμετώπιση του καρκίνου του παγκρέατος.
Κύριε Τσιώτο, κατά την επιστημονική σας άποψη, ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ειδικοί στη μάχη ενάντια στον καρκίνο του παγκρέατος;
Η πρώτη πρόκληση είναι ότι η συχνότητα του ΚΠ αυξάνεται και το 2030 θα είναι η δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο. Τον συναντάμε όλο και περισσότερο μπροστά μας. Η δεύτερη είναι η ανάγκη αυτοί οι ασθενείς να ζητούν βοήθεια άμεσα, από την αρχή, από πραγματικά ειδικούς στο πάγκρεας διότι παγκοσμίως τονίζεται ότι πολλοί ασθενείς χάνουν την ευκαιρία να σώσουν, ή να παρατείνουν την ζωή τους επειδή χρονοτριβούν στην διαδικασία διάγνωσης, ορθής επιλογής θεραπείας και έναρξης θεραπείας. Η τρίτη πρόκληση είναι αυτή καθ’ εαυτή η φύση του ΚΠ διότι η διάγνωση γίνεται συνήθως σε προχωρημένο στάδιο όταν έχει ήδη εμπλέξει μεγάλες αρτηρίες και φλέβες, οπότε θεωρείται συμβατικά ανεγχείρητος. Σε ό,τι αφορά την δεύτερη και την τρίτη πρόκληση, είναι πάρα πολλά αυτά που θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε.
Υπάρχουν νέα «όπλα» στην ιατρική φαρέτρα για τη θεραπεία των ασθενών που έχουν καρκίνο του παγκρέατος;
Σε ό,τι αφορά τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα όχι προς το παρόν. Επίσης, η ανοσοθεραπεία, η οποία έχει δείξει τόσο καλά αποτελέσματα σε άλλους καρκίνους (μελάνωμα, πνεύμονας), δυστυχώς στον ΚΠ βοηθάει μόνο το 1-2% των ασθενών. Αυτό όμως που μπορεί να θεωρηθεί νέο «όπλο» είναι η μετατροπή καρκίνων που θεωρούνται ανεγχείρητοι σε εγχειρήσιμους. Αυτό επιτυγχάνεται περίπου στο 30% των ανεγχείρητων όγκων με την σωστή χημειοθεραπεία και μετά με την αφαίρεση των όγκων αυτών μαζί με τα εμπλεκόμενα αγγεία. Οι εγχειρήσεις αυτές είναι οι πλέον απαιτητικές και δύσκολες εγχειρήσεις, γίνονται σε πολύ λίγα κέντρα παγκοσμίως (είμαστε ένα από αυτά εδώ κα 12 χρόνια) και θεωρούνται το «μέτωπο» (forefront) της μάχης κατά του ΚΠ.
Εδώ και χρόνια με την ομάδα σας πρωτοπορείτε επί ελληνικού εδάφους στην αφαίρεση τοπικά προχωρημένων όγκων παγκρέατος, συμβατικά θεωρούμενων ως «ανεγχείρητων», προβαίνοντας σε τεχνικά πολύπλοκες επεμβάσεις που προϋποθέτουν τη συν-αφαίρεση και των εμπλεκόμενων μεγάλων φλεβών και αρτηριών. Θα ήθελα να ανοίξουμε λοιπόν το «κεφάλαιο» επιλέξιμοι ασθενείς. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι ασθενείς, προκειμένου να μπορείτε με ασφάλεια να προχωρήσετε σε αυτές τις επεμβάσεις;
Κατ’ αρχήν να μην έχουν μεταστάσεις σε άλλες περιοχές. Να είναι δηλαδή ο όγκος τοπικά προχωρημένος (να διηθεί τις γειτονικές αρτηρίες και φλέβες) αλλά να μην είναι μεταστατικός.
Δεύτερη προϋπόθεση είναι να έχει ολοκληρωθεί το χημειοθεραπευτικό πρωτόκολλο. Μερικές φορές προχωρούμε και σε ακτινοθεραπεία πριν την εγχείρηση.
Τρίτη ιδιαιτέρως απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει συγκεκριμένη χειρουργική ομάδα με αποδεδειγμένη και προφανή εμπειρία σε τέτοιες εγχειρήσεις.
Η ομάδα μας είναι η μόνη στην Ελλάδα μέχρι στιγμής που όχι μόνο διενεργεί συχνά τέτοιες εγχειρήσεις, αλλά και σταθερά, εδώ και χρόνια, δημοσιεύει τα αποτελέσματά της σε έγκριτα χειρουργικά περιοδικά της Αμερικής και της Ευρώπης, πράγμα που αποδεικνύει ότι η εγκυρότητα των αποτελεσμάτων μας έχει σχολαστικά διερευνηθεί και έχει γίνει αποδεκτή διεθνώς.
Πρόσφατα μάλιστα, δημοσιεύσατε και μια εργασία σας που φανερώνει ότι η ηλικία από μόνη της δεν καθιστά αποτρεπτικό παράγοντα για τη χειρουργική θεραπεία του παγκρεατικού καρκίνου, η οποία βασίστηκε στην ανάλυση δεδομένων ασθενών άνω των 80 ετών. Πείτε μας λίγα λόγια για τη σημασία των ευρημάτων της εργασίας σας.
Είναι αλήθεια ότι ασθενείς με ΚΠ ηλικίας άνω των 80 ετών αντιμετωπίζονται με «μοιρολατρεία».
Τόσο η οικογένειά τους, όσο και οι θεράποντες ιατροί τους θεωρούν ότι θα έχουν επιπλοκές, ότι δεν μπορούν «να βγάλουν πέρα» μια τέτοια εγχείρηση, αλλά και ότι δεν θα υπάρξει και όφελος επιβίωσης μετά την εγχείρηση. Εμείς ανακοινώσαμε την εμπειρία μας με 21 ασθενείς άνω των 80 ετών που υπεβλήθησαν σε παγκρεατεκτομή για ΚΠ στο πανευρωπαϊκό συνέδριο χειρουργικής παγκρέατος που έγινε στην Γαλλία τον Ιούλιο και αποδείξαμε το ακριβώς αντίθετο. Οι μόνοι ασθενείς άνω των 80 ετών που εμφάνισαν σημαντικές επιπλοκές ήταν αυτοί που είχαν πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας ανεξάρτητα της ηλικίας (έμφραγμα, νοσογόνο παχυσαρκία, κτλ.). Αντιθέτως, όλοι εκείνοι που ήταν μεν άνω των 80, αλλά είχαν συνήθη τρέχοντα ζητήματα (φάρμακα για υπέρταση, για χοληστερίνη, για θυρεοειδή, για διαβήτη, κτλ.) είχαν εξαιρετική μετεγχειρητική πορεία, χωρίς επιπλοκές και επιβίωση ίδια με αυτή που έχουν ασθενείς πολύ μικρότερης ηλικίας που χειρουργήθηκαν για ΚΠ.
Η ηλικία δηλαδή από μόνη της δεν αποτελεί λόγο για αποφυγή μιας εγχείρησης. Άλλωστε, αυτή ακριβώς η προσέγγιση εφαρμόζεται και στα αναγνωρισμένα παγκρεατικά κέντρα της Αμερικής
Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση, θα ήθελα να απευθύνετε ένα μήνυμα στους ασθενείς που αυτή τη στιγμή δίνουν τη δική τους μάχη με τον καρκίνο του παγκρέατος;
Είναι μια δύσκολη μάχη που πρέπει να δοθεί με πίστη στα μέσα που υπάρχουν και με σωστή επιλογή θεραπόντων ιατρών. Πάντα είναι καλό οι ασθενείς και η οικογένειά τους να ζητούν και μια δεύτερη γνώμη για επιβεβαίωση της ορθότητας του θεραπευτικού προγράμματος. Αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό και κρίσιμο όταν έχουν την πληροφόρηση ότι έχουν όγκο που θεωρείται ανεγχείρητος, διότι σε κάποιες περιπτώσεις (όχι σε όλες) μπορεί στην πραγματικότητα να μπορεί να αφαιρεθεί. Έχουμε πολλούς τέτοιους ασθενείς που τώρα ζουν 3, 4, 5, 6, 7 χρόνια.