Θέλετε να ζήσετε πολλά χρόνια; Μπορείτε, αρκεί να παραμείνετε πνευματικά σε εγρήγορση καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Πώς μπορεί να γίνει αυτό; Ποια είναι τα μυστικά των «σούπερ ηλικιωμένων» για έναν νεότερο εγκέφαλο.
Μερικοί άνθρωποι φθάνουν στην ηλικία των 90 χρόνων χωρίς σημάδια γνωστικής παρακμής. Τα άτομα αυτά είναι γνωστά ως «σούπερ ηλικιωμένοι» και μας δείχνουν ότι η ηλικία είναι πραγματικά μόνο ένας αριθμός.
«Είναι γνωστό ότι οι σούπερ-αγρότες διατηρούν την κορυφαία νοητική τους ικανότητα μέχρι και τα 90 τους χρόνια και αποφεύγουν τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες μορφές άνοιας» λέει ο Δρ Daniel Danashvar, επικεφαλής του τμήματος αποκατάστασης εγκεφαλικών κακώσεων στο νοσοκομείο αποκατάστασης Spaulding που ανήκει στο Χάρβαρντ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «ενώ η γενική σκέψη είναι ότι η μνήμη μειώνεται και οι εγκεφαλικές λειτουργίες επιβραδύνονται καθώς γερνάμε, οι μελέτες σε υπεραιωνόβιους δείχνουν ότι αυτό δεν είναι αναπόφευκτο και ότι μπορεί να υπάρχουν τρόποι να διατηρήσουμε υψηλά επίπεδα γνωστικής λειτουργίας για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στη ζωή μας».
Super Agers
Με τον όρο «super agers» οι ερευνητές αναφέρονται σε άτομα ηλικίας 80 ετών ή και άνω που έχουν γνωστική υγεία παρόμοια με εκείνη των ατόμων 20 έως 30 χρόνια νεότερων.
Οι εγκέφαλοι των super agers προσφέρουν κάποιες ενδείξεις για το πώς αυτοί οι άνθρωποι παραμένουν σε εγρήγορση, ενώ τόσοι πολλοί από την ηλικιακή τους ομάδα υποφέρουν από διάφορες μορφές γνωστικής έκπτωσης.
Ο ενδορινικός φλοιός του εγκεφάλου
Ο ενδορινικός φλοιός είναι ένας βασικός κόμβος του εγκεφαλικού δικτύου που εμπλέκεται στη μνήμη, την αντίληψη του χρόνου και την πλοήγηση. Αν είχατε ποτέ ένα αγαπημένο σας πρόσωπο με Αλτσχάιμερ, δεν χρειάζεται να σας πούμε ότι αυτές είναι οι περιοχές που καταστρέφονται πρώτες από τη νόσο.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι νευρώνες στον ενδορινικό φλοιό των υπεραιωνόβιων ήταν σημαντικά μεγαλύτεροι από εκείνους των ατόμων με νόσο Αλτσχάιμερ και μεγαλύτεροι από εκείνους των γνωστικά υγιών ατόμων της ίδιας ηλικίας. Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ότι οι ενδορινικοί νευρώνες των υπεραιωνόβιων ήταν μεγαλύτεροι από εκείνους των ατόμων 20 ή 30 χρόνια νεότερων.
Ποια είναι τα μυστικά για έναν νεότερο εγκέφαλο
Εκτός από το μεγαλύτερο μέγεθος των νευρώνων των υπεραιωνόβιων, ήταν και πιο υγιείς. Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι οι εγκέφαλοι των υπεραιωνόβιων εμφάνιζαν ελάχιστες ενδείξεις των νευροϊνιδιακών συμφύσεων που αποτελούν ένα από τα χαρακτηριστικά της νόσου Αλτσχάιμερ, παρόλο που τα ενδορινικά κύτταρα είναι ιδιαίτερα επιρρεπή στο σχηματισμό αυτών των συμφύσεων.
Σύμφωνα με την Emily Rogalski, επικεφαλής του προγράμματος SuperAging του Northwestern, στους super agers ένα τμήμα του εγκεφάλου που είναι σημαντικό για τη μνήμη και την προσοχή, είναι παχύτερο. Επίσης, οι εγκέφαλοι των υπεραιωνόβιων συρρικνώνονται πιο αργά καθώς γερνούν από ό,τι οι εγκέφαλοι των περισσότερων ανθρώπων.
Φυσικά, αυτό δεν μας λέει γιατί οι υπεραιωνόβιοι έχουν μεγαλύτερους, υγιείς ενδορινικούς νευρώνες και ανθεκτικούς στη συρρίκνωση εγκεφάλους. Σύμφωνα με τους ερευνητές, σημαντικό ρόλο παίζουν σ’ αυτό οι υγιεινές συνήθειες των υπεραιωνόβιων.
Υγιεινές συνήθειες των υπεραιωνόβιων
Οι μεγαλύτεροι και πιο ανθεκτικοί νευρώνες θα μπορούσαν να οφείλονται στη γενετική. Αλλά πιθανότατα, δεν είναι μόνο αυτό. Οι υπεραιωνόβιοι, όπως φαίνεται, προσπαθούν περισσότερο. Ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών υποδεικνύει ότι τουλάχιστον ένα από τα κλειδιά για την καλή γήρανση είναι η διατήρηση της δραστηριότητας – τόσο διανοητικά όσο και σωματικά.
Η σωματική δραστηριότητα κάνει καλό στον εγκέφαλο. Και σύμφωνα με το CDC, δεν χρειάζεται να είστε γυμναστής για να επωφεληθείτε από τα οφέλη της. Βγάλτε βόλτα το σκύλο σας, ανεβείτε τις σκάλες αντί να πάρετε το ασανσέρ ή απλά κάντε βόλτες στο σπίτι με την αγαπημένη σας μουσική – όλα αυτά θα δώσουν στον εγκέφαλό σας την ώθηση άσκησης που χρειάζεται.
Το τι περιλαμβάνει η δραστηριότητα μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Οι περισσότεροι, ωστόσο, είναι σωματικά δραστήριοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
Η σωματική υγεία δεν είναι απαραίτητα απαραίτητη για να είναι κάποιος super ager. Πολλοί άνθρωποι που τα πάνε εξαιρετικά καλά γνωστικά μπορεί να χρειάζονται μπαστούνι ή αμαξίδιο για να μετακινηθούν.
Η διατήρηση της διανοητικής ενασχόλησης είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Το να μαθαίνετε κάτι καινούριο ή να αναλαμβάνετε μια πνευματική πρόκληση είναι κλασικοί τρόποι για να παραμείνετε πνευματικά νέοι. Δραστηριότητες όπως η ανάγνωση βιβλίων, το σκάκι και η εκμάθηση μιας γλώσσας έχουν συσχετιστεί με βελτιωμένη γνωστική απόδοση.
Πώς να γίνετε super ager
Για τους επίδοξους super ager, το να παραμένετε κοινωνικά συνδεδεμένοι είναι μια καλή ιδέα. Τα στοιχεία έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που παραμένουν σε εγρήγορση μέχρι την προχωρημένη ηλικία έχουν υψηλότερη πυκνότητα ενός τύπου νευρώνων που ονομάζονται νευρώνες von Economo, οι οποίοι πιθανότατα εμπλέκονται στην επεξεργασία των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Ακριβώς όπως και με την άσκηση, το τι μετράει ως κοινωνική σύνδεση διαφέρει από άτομο σε άτομο. Το να παραμένετε συνδεδεμένοι με την οικογένειά σας και τους στενούς σας φίλους είναι αρκετά καλό.
Ένα πράγμα που γίνεται όλο και πιο σαφές είναι ότι όποια και αν είναι η δραστηριότητα, είτε πρόκειται για παζλ είτε για τρέξιμο, για να σας βοηθήσει να γεράσετε καλά, πρέπει να είναι προκλητική.
Στον εγκέφαλό μας αρέσει να μας προκαλούν, λένε οι ειδικοί. Δεν πρόλαβες ποτέ να διαβάσεις Προυστ; Ακόμα δεν είστε ευχαριστημένοι με το σερβίς σας στο τένις; Τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή. Δεν είναι πολύ αργά για να το παλέψετε και να γίνετε κι εσείς super ager!