Οι στατίνες έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της ιατρικής φροντίδας εδώ και δεκαετίες, αλλά το ενδιαφέρον γύρω από αυτές δεν περιορίζεται μόνο στη μείωση της χοληστερίνης. Καθώς η έρευνα προχωρά, νέα στοιχεία αναδεικνύουν δράσεις των στατινών που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν λάβει την προσοχή που τους αξίζει. Τι άλλο μπορεί να προσφέρουν τα φάρμακα για τη διαχείριση της χοληστερίνης; Και γιατί το ενδιαφέρον για τις στατίνες αναζωπυρώνεται ξανά και ξανά;
Χοληστερίνη: Ποιοι πρέπει να παίρνουν στατίνες – Ανατρεπτική νέα μελέτη
Στατίνες: Ποια τα οφέλη και ποιες οι παρενέργειες – Τι σχέση έχουν με Αλτσχάιμερ, καρκίνο, ανοσοποιητικό και φλεγμονή
Τα φάρμακα για τη μείωση της χοληστερίνης έχουν υπάρξει αντικείμενο έντονου επιστημονικού ενδιαφέροντος και δημόσιου διαλόγου τις τελευταίες δεκαετίες. Ανάμεσά τους, οι στατίνες κατέχουν κεντρική θέση, τόσο για την αποτελεσματικότητά τους όσο και για τις συζητήσεις που έχουν προκαλέσει σχετικά με τις παρενέργειες και τη μακροχρόνια χρήση τους.
Νέες μελέτες, όμως, φαίνεται να ενισχύουν το προφίλ τους – όχι μόνο στην καρδιολογική πρόληψη, αλλά και σε άλλες, λιγότερο αναμενόμενες, πτυχές της υγείας. Ποια είναι λοιπόν τα επιπλέον οφέλη που αναδεικνύονται; Και πότε έχει νόημα να ξεκινήσει κάποιος αγωγή με στατίνες;
Τι είναι οι στατίνες;
Μια ομάδα φαρμάκων που συμβάλλουν στη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης – της «κακής χοληστερίνης» – στο αίμα, οι στατίνες έχουν σχεδιαστεί για να μειώνουν την παραγωγή της μέσα στο ήπαρ. Τα φάρμακα συνταγογραφούνται συνήθως σε όσους έχουν δυνητικά επικίνδυνα επίπεδα LDL-C, τα οποία, με τη σειρά τους, μπορούν να οδηγήσουν στη σκλήρυνση και στένωση των αρτηριών και να οδηγήσουν σε καρδιαγγειακή νόσο και αθηροσκλήρωση.
Έρχονται σε μορφή δισκίων, οι στατίνες λαμβάνονται μία φορά ημερησίως, αλλά η δόση εξαρτάται από τις ανάγκες σας. Αυτή η δοσολογία μπορεί επίσης να αλλάξει με την πάροδο του χρόνου, ανάλογα με το τι κρίνει απαραίτητο ο γιατρός σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να συνεχίσουν να παίρνουν στατίνες καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους από τη στιγμή που τους έχουν συνταγογραφηθεί.
Ποιοι παίρνουν στατίνες – Βασικές ομάδες σύμφωνα με έρευνες
Οι στατίνες χρησιμοποιούνται κυρίως για τη μείωση της LDL («κακής») χοληστερόλης και τη μείωση του κινδύνου καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Η έρευνα και οι κλινικές κατευθυντήριες γραμμές συνιστούν στατίνες για τις ακόλουθες ομάδες:
- Άτομα με υπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο (π.χ. καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο, περιφερική αρτηριακή νόσο): Οι στατίνες είναι απαραίτητες για την πρόληψη περαιτέρω συμβάντων.
- Ενήλικες ηλικίας 40-75 ετών με αυξημένο 10ετή καρδιαγγειακό κίνδυνο (≥10%): Ειδικά όσοι έχουν παράγοντες κινδύνου όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, κάπνισμα ή υψηλή χοληστερίνη.
- Άτομα με χοληστερόλη LDL ≥190 mg/dL: Τα επίπεδα αυτά συνιστούν υψηλό κίνδυνο, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες. Συνήθως συνιστώνται στατίνες υψηλής έντασης.
- Άτομα με διαβήτη ηλικίας 40-75 ετών: Συνιστώνται στατίνες μέτριας έως υψηλής έντασης, ανάλογα με άλλους παράγοντες κινδύνου.
- Ασθενείς μετά από καρδιακή προσβολή: Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η έναρξη μιας στατίνης (με ή χωρίς εζετιμίμπη) αμέσως μετά από καρδιακή προσβολή μειώνει την πιθανότητα μελλοντικών συμβάντων και βελτιώνει την επιβίωση.
Άλλες παράγοντες:
- Οικογενειακό ιστορικό πρώιμης καρδιακής νόσου
- Υψηλά επίπεδα CRP
- Βαθμολογία στεφανιαίου ασβεστίου
- Βραχιόνιος δείκτης αστραγάλου
Σε ενήλικες άνω των 75 ετών χωρίς γνωστή καρδιακή νόσο, τα οφέλη είναι λιγότερο σαφή, οπότε η θεραπεία θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη.
Χοληστερίνη και μνήμη: Μπορεί η φαρμακευτική αγωγή να προστατεύσει τον εγκέφαλο;
Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, η «χοληστερίνη» έγινε λίγο σαν σύνθημα, με καμπάνιες και διαφημίσεις που μας έλεγαν ότι πρέπει να νοιαζόμαστε γι’ αυτήν – και να προσπαθούμε να διατηρούμε υγιή επίπεδα.
Και παρόλο που οι συζητήσεις περί χοληστερίνης έχουν κάπως μειωθεί τα τελευταία χρόνια, η σημασία της δεν είναι λιγότερο πραγματική, με το 52,4% των Ελλήνων να έχουν αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης. Όσο για το 59% των ενηλίκων στο Ηνωμένο Βασίλειο με χοληστερίνη, τα υψηλά επίπεδα χοληστερίνης ήταν πιο εμφανή σε άτομα ηλικίας 45 και 64 ετών (72%) και μεταξύ των ενηλίκων ηλικίας 16 έως 33 ετών, οι άνδρες (53%) ήταν πιο πιθανό να έχουν αυξημένα επίπεδα από ό,τι οι γυναίκες (46%).
Χοληστερίνη: Το φάρμακο που πρέπει να παίρνετε μαζί με τις στατίνες για 19% μειωμένο κίνδυνο θανάτου
Τώρα, νέα μελέτη έχει συνδέσει επίσης τα μειωμένα επίπεδα κακής χοληστερίνης με τον περιορισμό του κινδύνου άνοιας, διαπιστώνοντας ότι τα άτομα των οποίων τα επίπεδα λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL-C) ήταν κάτω από 1,8 mmol/L στο αίμα τους είχαν 26% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν άνοια και νόσο Αλτσχάιμερ.
Εξετάστηκε επίσης η χρήση στατινών – φαρμάκων που μειώνουν τη χοληστερίνη- και διαπιστώθηκε ότι παρέχουν «πρόσθετη προστασία» κατά της πάθησης. Εδώ, ρίχνουμε μια ματιά στο τι είναι οι στατίνες, πώς λειτουργούν – και τις πιθανές παρενέργειες και τα οφέλη αυτής της κατηγορίας φαρμάκων.
Ποια άλλα πιθανά οφέλη των στατινών υπάρχουν;
1. Χαμηλότερος ο κίνδυνος για Αλτσχάιμερ
Εκτός από τη μελέτη του 2025 που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry (που περιγράφεται παραπάνω), μελέτη του 2016 που δημοσιεύθηκε από το ίδιο περιοδικό συνέδεσε επίσης τις στατίνες με χαμηλότερο κίνδυνο άνοιας και Αλτσχάιμερ. Εξετάζοντας 400.000 δικαιούχους του Medicare που χρησιμοποιούσαν τα φάρμακα, η έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνδρες της ομάδας που έπαιρναν το φάρμακο τακτικά για δύο χρόνια είχαν 12% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης Αλτσχάιμερ.
2. Χαμηλότερος ο κίνδυνος για καρκίνο
Διάφορες μελέτες έχουν εξετάσει επίσης τον αντίκτυπο που έχουν οι στατίνες στους κινδύνους καρκίνου, αλλά τα αποτελέσματα ήταν αντιφατικά και δεν υπάρχει πειστική απάντηση αυτή τη στιγμή. Πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες για να εκτιμηθεί αν οι στατίνες μπορούν, πράγματι, να μειώσουν τον κίνδυνο ορισμένων μορφών καρκίνου.
3. Αντιφλεγμονώδης επίδραση
Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι τα φάρμακα μειώνουν τη φλεγμονή και τον ερεθισμό, καθώς και την επιδείνωση της αθηροσκλήρωσης, η οποία αποτελεί κύρια αιτία της στεφανιαίας νόσου (ΣΝ).
4. Ρύθμιση των αντιδράσεων του ανοσοποιητικού συστήματος
Έρευνα που δημοσιεύθηκε από το Nature Communications το 2019 ανακάλυψε μια νέα σύνδεση μεταξύ των στατινών και του ανοσοποιητικού συστήματος. Διαπίστωσε ότι με τη χρήση φαρμάκων όπως οι στατίνες, θα μπορούσαν να αλλάξουν τις κυτταρικές αντιδράσεις στο εργαστήριο.
Ο Βρετανός καθηγητής Andrew Cope, επικεφαλής ερευνητής της μελέτης, δήλωσε «Πιστεύουμε ότι τα ευρήματά μας θα μπορούσαν να εξηγήσουν γιατί οι άνθρωποι που λαμβάνουν στατίνες καταπολεμούν καλύτερα τη γρίπη και γιατί οι ασθενείς έχουν καλύτερα αποτελέσματα για ορισμένους τύπους καρκίνου», σύμφωνα με το Yahoo Life.
Ποιες είναι οι παρενέργειες που έχουν οι στατίνες;
Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Πονοκέφαλοι
- Ζάλη
- Ναυτία
- Πεπτικά προβλήματα, όπως δυσπεψία, διάρροια ή δυσκοιλιότητα
- Μυϊκός πόνος
- Προβλήματα ύπνου
- Χαμηλός αριθμός αιμοπεταλίων
- Αίσθημα κόπωσης ή σωματικής αδυναμίας
- Αύξηση σακχάρου αίματος
Ποιες στατίνες μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου του ήπατος κατά 57%
Πιο σπάνιες παρενέργειες περιλαμβάνουν:
- Μυϊκή βλάβη – Αυτό συμβαίνει συνήθως μόνο όταν οι στατίνες λαμβάνονται σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα
- Απώλεια της αίσθησης ή μυρμήγκιασμα στις νευρικές απολήξεις
- Προβλήματα στους τένοντες
- Απώλεια μαλλιών
- Προβλήματα μνήμης
- Ερεθισμός του δέρματος
- Απώλεια της σεξουαλικής ορμής
- Στυτική δυσλειτουργία
- Αδιαθεσία
- Ηπατική βλάβη
Πηγές: YahooLife, AAFP, NHS, NIH, US Preventive Services, ACC, NIH (2)