Φανταστείτε να μπορούν να εντοπίζονται τα σημάδια αυτισμού μέσα σε μόλις δύο λεπτά — χωρίς εκτενή ερωτηματολόγια, μόνο με μία απλή κίνηση. Ερευνητές ανακάλυψαν ότι μια απλή κίνηση που κάνουμε κάθε μέρα κρύβει λεπτές ενδείξεις για τη δομή του εγκεφάλου μας. Με τη χρήση μικροσκοπικών αισθητήρων και με ανάλυση με τη χρήση μηχανικής μάθησης, εντόπισαν πρότυπα που διαφέρουν μεταξύ ανθρώπων που δεν ανήκουν στο φάσμα και εκείνων με αυτισμό. Αυτή η ανακάλυψη μπορεί να οδηγήσει σε ένα μέλλον όπου η διάγνωση θα μπορεί να γίνεται πιο γρήγορα και πιο εύκολα.
Αυτισμός στα κορίτσια: Τα 5 σημάδια για να αναγνωρίσετε το καμουφλάζ
Αυτισμός: Τεστ με τεχνολογία μηχανικής μάθησης κάνει τη διάγνωση εύκολη και γρήγορη, χωρίς ερωτηματολόγια
Φανταστείτε ένα απλό τεστ δύο λεπτών που θα μπορούσε να εντοπίσει αυτισμό παρακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο κάποιος κάνει μια απλή κίνηση — χωρίς μακροσκελή ερωτηματολόγια και χρονοβόρες επισκέψεις σε ιατρεία. Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε πώς οι ερευνητές αξιοποίησαν τη μηχανική μάθηση για να μετατρέψουν μία συνηθισμένη κίνηση σε ένα ισχυρό διαγνωστικό σήμα, εντοπίζοντας λεπτές διαφοροποιήσεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν ριζικά τον δρόμο για την πρώιμη διάγνωση.
Αυτισμός: Ποια τα συμπτώματα στα παιδιά
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος (ASD) εμφανίζεται συνήθως πριν την ηλικία των τριών ετών με δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση καθώς και περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Τα βασικά συμπτώματα καλύπτουν πολλούς τομείς και μπορεί να περιλαμβάνουν πρώιμα κινητικά και φωνητικά σημάδια που η έρευνα εντοπίζει όλο και περισσότερο.
- Δυσκολίες στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση: Περιορισμένη βλεμματική επαφή, μειωμένη κοινή προσοχή (π.χ. δεν δείχνουν ή δεν ακολουθούν το βλέμμα), δυσκολίες στην αμφίδρομη συζήτηση και στις μη λεκτικές ενδείξεις (χειρονομίες, εκφράσεις προσώπου).
- Περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και ενδιαφέροντα: Στερεοτυπικές κινήσεις (κίνηση χεριών, λίκνισμα), επιμονή στην ομοιομορφία και άκαμπτες ρουτίνες, έντονα εστιασμένα ή ασυνήθιστα περιορισμένα ενδιαφέροντα.
- Διαφορές στην αισθητηριακή επεξεργασία: Υπέρ- ή υπο-αντίδραση σε αισθητηριακά ερεθίσματα — υπερφόρτωση ή μειωμένη ανταπόκριση σε ήχους, φώτα, υφές ή μυρωδιές.
- Καθυστερήσεις στη γλώσσα και ελλείμματα στο παιχνίδι: Καθυστέρηση στην ομιλία ή απώλεια προϋπάρχουσας γλώσσας, περιορισμένο συμβολικό ή μιμητικό παιχνίδι.
- Αναδυόμενοι κινητικοί και φωνητικοί βιοδείκτες: Άτυπα χαρακτηριστικά λεπτής κινητικότητας κατά την αρπαγή και διακριτά ακουστικά χαρακτηριστικά στο κλάμα βρεφών μελετώνται ως πρώιμα εργαλεία ελέγχου.
Βασικά εργαλεία και μέθοδοι για τη διάγνωση του αυτισμού σε παιδιά
Σήμερα, οι ειδικοί χρησιμοποιούν διάφορα εργαλεία για να διαγνώσουν αυτισμό. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Κλινικές παρατηρήσεις, όπου το παιδί αλληλεπιδρά με έναν ειδικό
- Συνεντεύξεις με τους γονείς για το ιστορικό και τη συμπεριφορά του παιδιού
- Ερωτηματολόγια και κλίμακες αξιολόγησης όπως οι «CARS-2» και «SRS-2» για να εξεταστούν κοινωνικές δεξιότητες και ανάπτυξη.
- Για μικρά παιδιά χρησιμοποιείται και το «M-CHAT-R/F», ένα σύντομο τεστ δύο σταδίων.
Πρόσφατα, οι επιστήμονες δοκιμάζουν και πιο σύγχρονες μεθόδους, όπως:
- Έλεγχοι μέσω βιντεοκλήσεων (τηλεϊατρική)
- Ανάλυση λεπτών κινήσεων των χεριών με τη βοήθεια υπολογιστών
- Αλγόριθμοι που εξετάζουν τον τρόπο ομιλίας
Αυτές οι νέες τεχνολογίες στοχεύουν στο να κάνουν τη διάγνωση γρηγορότερη, ευκολότερη και διαθέσιμη σε περισσότερα παιδιά και οικογένειες.
Το τεστ των δύο λεπτών με την κίνηση των δαχτύλων και τη χρήση μηχανικής μάθησης για τη διάγνωση του αυτισμού
Το πώς εσείς —και ενδεχομένως το παιδί σας— πιάνετε αντικείμενα θα μπορούσε να αποκαλύψει αν έχετε αυτισμό, υποστηρίζει νέα μελέτη. Οι επιστήμονες βάσισαν το τεστ σε λεπτές διαφορές που εντόπισαν στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα με αυτισμό εκτελούν μία φυσική δραστηριότητα, σε σύγκριση με άτομα που δεν ανήκουν στο φάσμα. Το τεστ, που διαρκεί μόλις δύο λεπτά, περιλαμβάνει ανάλυση κινήσεων των δαχτύλων ενώ κάποιος πάει να πιάσει κάτι και να το σηκώσει και αναφέρεται ότι είναι ακριβές κατά 85%.
Για να δημιουργήσουν το τεστ, άτομα με και χωρίς αυτισμό κλήθηκαν να χρησιμοποιήσουν τους αντίχειρες και τους δείκτες τους —στους οποίους είχαν προσαρτηθεί αισθητήρες παρακολούθησης— για να πιάσουν διαφορετικά τουβλάκια διαφόρων μεγεθών. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να σηκώσουν κάθε τουβλάκι και να το τοποθετήσουν πίσω στο ίδιο σημείο, πριν επιστρέψουν το χέρι στην αρχική θέση.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μηχανική μάθηση για να μελετήσουν με ακρίβεια τις κινήσεις των δαχτύλων των συμμετεχόντων καθώς έκαναν αυτές τις κινήσεις «αρπαγής». Αναλύοντας τα δεδομένα, διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες χωρίς αυτισμό προσαρμόζουν το άνοιγμα της λαβής τους με μεγαλύτερη ακρίβεια ανάλογα με το μέγεθος του αντικειμένου. Αντίθετα, τα άτομα με αυτισμό χρειάζονταν περισσότερο χρόνο για να ολοκληρώσουν αυτή την κίνηση σε σύγκριση με τα άτομα που δεν ανήκουν στο φάσμα.
Αυτισμός: Απλές κινήσεις με τα δάχτυλα θα μπορούσαν να επιταχύνουν τη διάγνωση
Ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Erez Freud, ειδικός στην ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο York στον Καναδά, δήλωσε ότι η ακρίβεια του τεστ ήταν εντυπωσιακή. «Τα μοντέλα μας κατάφεραν να ταξινομήσουν τον αυτισμό με ακρίβεια περίπου 85%, γεγονός που υποδηλώνει ότι αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε ενδεχομένως να προσφέρει απλούστερα, κλιμακούμενα εργαλεία για διάγνωση», είπε, σύμφωνα με το Daily Mail.
Εκτός από τις κοινωνικές και επικοινωνιακές δυσκολίες, τα άτομα με αυτισμό μπορεί επίσης να εμφανίσουν κινητικές ανωμαλίες, προβλήματα στην κίνηση του σώματος όπως ο συντονισμός χεριού-ματιού, τα οποία συχνά εμφανίζονται στην πρώιμη παιδική ηλικία. Οι ερευνητές πίσω από το νέο τεστ, οι οποίοι δημοσίευσαν τα ευρήματά τους στο περιοδικό «Autism Research», δήλωσαν ότι η παρατήρηση αυτών των κινητικών κινήσεων παρείχε μία διαφορετική και δυνητικά ταχύτερη μέθοδο για τη διάγνωση των ασθενών.
«Τα ευρήματά μας προσθέτουν στο αυξανόμενο σώμα έρευνας που υποδηλώνει ότι οι λεπτές κινητικές διαφορές μπορεί να παρέχουν πολύτιμα διαγνωστικά σήματα — κάτι που ακόμα δεν αξιοποιείται ευρέως στην κλινική πρακτική».
Και οι δύο ομάδες που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη, τόσο τα άτομα με αυτισμό όσο και εκείνα χωρίς τη διαταραχή, ταίριαζαν ως προς την ηλικία και τη νοημοσύνη. Χρησιμοποιήθηκαν νεαροί ενήλικες αντί για παιδιά, ώστε να αποκλειστούν τυχόν διαφορές στα ευρήματα λόγω καθυστερημένης ανάπτυξης, αλλά οι συγγραφείς πρότειναν ότι το τεστ θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί και σε παιδιά.
Πλέον προσπαθούμε να κατανοούμε καλύτερα το τι είναι αυτισμός
Ο αυτισμός είναι μία δια βίου φασματική κατάσταση: ενώ κάποια άτομα ευδοκιμούν αυτόνομα, άλλα χρειάζονται σημαντική υποστήριξη, και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αυτό που πολλοί περιγράφουν ως μία «έκρηξη» στις διαγνώσεις αυτισμού σε όλη την Ευρώπη. Οι ειδικοί αποδίδουν σε μεγάλο βαθμό αυτή την αύξηση στην αυξημένη ευαισθητοποίηση και τα διευρυμένα διαγνωστικά κριτήρια, που αποκαλύπτουν ένα απόθεμα παλαιότερα μη αναγνωρισμένων περιπτώσεων — ιδιαίτερα μεταξύ γυναικών και κοριτσιών — και προκαλούν συζήτηση για πιθανώς υπερβολικές πρακτικές ελέγχου. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου ένα στα εκατό παιδιά παγκοσμίως εκτιμάται ότι βρίσκεται πλέον στο φάσμα του αυτισμού.
Αυτισμός: Το πρόβλημα στις σχέσεις που μπορεί να είναι κρυφό σύμπτωμα
Τα ποσοστά αυτισμού στην Ελλάδα έχουν αυξηθεί απότομα τα τελευταία 20 χρόνια
Το 2004–05, μόλις 953 μαθητές στην Ελλάδα — περίπου 0,07 % των μαθητών — είχαν καταγραφεί με αυτισμό, αλλά μέχρι το 2021 ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί σε 15.706 παιδιά (περίπου 0,94 %). Στοχευμένη έρευνα σε παιδιά ηλικίας 10–11 ετών βρήκε ακόμα και ποσοστό 1,15% να ανήκουν στο φάσμα. Αυτή η περισσότερη από δεκαπλάσια αύξηση μέσα σε δύο δεκαετίες αντανακλά κυρίως καλύτερη ευαισθητοποίηση, ευρύτερους διαγνωστικούς ορισμούς και βελτιωμένο έλεγχο και καταγραφή, και όχι ξαφνική αύξηση στον πραγματικό αριθμό περιστατικών.
Πηγές: Daily Mail, WILEY, PubMed, ScienceDirect, Frontiers, JAMA Network, PMC, ScienceDirect (2), ACAMH, WHO, CDC, Mayo Clinic