Εάν το παιδί σας δείχνει κακομαθημένο, ποτέ δεν είναι πολύ αργά να αντιστρέψετε αυτή τη συμπεριφορά με τη εφαρμογή συγκεκριμένων τακτικών, λένε οι ειδικοί.
Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε τι σημαίνει πραγματικά ένα κακομαθημένο παιδί και τι μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε να το μεγαλώσετε έτσι.
Η Χριστίνα Αλί παραδέχεται ότι ο γιος της Ισαάκ, 7 ετών, είναι χαϊδεμένος. Και ξέρει ακριβώς γιατί: Όταν ο Ισαάκ ήταν στο νηπιαγωγείο, η Αλί, η οποία ζει στο Cooperstown της Πενσυλβάνια, πήγαινε στο κολέγιο με πλήρες ωράριο, ενώ φρόντιζε και τα δίδυμα παιδιά της πέμπτης δημοτικού. Λόγω υποχρεώσεων, άρχισε σιγά-σιγά να ικανοποιεί κάθε επιθυμία του Ισαάκ σε μια προσπάθεια να αποφύγει τις αναπόφευκτες εκρήξεις του .
Παρόλα αυτά η συμπεριφορά του μπορεί να ξέφευγε εκτός ελέγχου. “Στα μαγαζιά, πρέπει πάντα να αγοράζει αυτοκινητάκια, διαφορετικά θα γκρινιάζει ή θα ουρλιάζει. Στο σπίτι, πρέπει να του μαγειρέψουμε ένα ξεχωριστό γεύμα, όχι αυτό που τρώνε όλοι οι άλλοι στην οικογένεια”, λέει.
Το αποτέλεσμα: Ο Ισαάκ έγινε εγωκεντρικός και η Αλί αισθάνεται υπεύθυνη. «Συνειδητοποιώ τώρα ότι δεν έπρεπε να ενδίδω τόσο συχνά, αλλά ήμουν εξαντλημένη και απλώς προσπαθούσα να κρατήσω τα λογικά μου», λέει.
Η Αλί δεν είναι η μόνη μητέρα που περνάει όλα αυτά. Σε μια δημοσκόπηση του Parents , το 42% των αναγνωστών παραδέχτηκε ότι το παιδί τους είναι κακομαθημένο και το 80% πιστεύει ότι το να κακομάθουν τα παιδιά τώρα θα τους επηρεάσει μακροπρόθεσμα.
«Κάνετε τρομερή αδικία στα παιδιά σας αν τα αφήσετε να βγουν στον κόσμο νομίζοντας ότι τα πάντα περιστρέφονται γύρω από αυτά», λέει ο ο Λούις Λίτσμαν, PhD, συγγραφέας του A Practical Guide for Raising a Self-Directed and Caring Child .
Εάν το παιδί σας ενεργεί σαν κακομαθημένο, δεν είναι πολύ αργά να αντιστρέψετε αυτή τη συμπεριφορά με τη εφαρμογή συγκεκριμένων τακτικών. Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε τι σημαίνει πραγματικά ένα κακομαθημένο παιδί και τι μπορείτε να κάνετε για να αποφύγετε να το μεγαλώσετε έτσι.
Τι κάνει ένα παιδί κακομαθημένο;
Η κύρια αιτία που συμβάλει στη διαμόρφωση ενός τέτοιου παιδιού είναι όταν ένας γονέας είναι πολύ επιεικής ή εφαρμόζει αυτό που λέγεται επιτρεπτική ανατροφή. Η μη ενστάλαξη πειθαρχίας ή η επιβολή ορίων μπορεί να οδηγήσει ένα παιδί να συμπεριφέρεται με εγωκεντρικό, ανώριμο τρόπο, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP). Και πολλά κακομαθημένα παιδιά περιγράφονται ως «εγωιστικά» και/ή « ναρκισσιστικά».
Αλλά οι γονείς μπορεί να αποφύγουν τους κανόνες για κάθε είδους καλοπροαίρετους λόγους. Μας αρέσει να ευχαριστούμε τα παιδιά μας και να δημιουργούμε χαρούμενες αναμνήσεις για αυτά. Θέλουμε οι βόλτες στα καταστήματα και τα εστιατόρια να είναι ευχάριστες και χωρίς προβλήματα. Επιπλέον, το να υποχωρήσεις είναι πολύ πιο εύκολο από το να πεις όχι.
Πολλοί γονείς αισθάνονται επίσης ένοχοι για τον χρόνο που περνούν μακριά από τα παιδιά τους, είτε λόγω δουλειάς, είτε λόγω ανάγκης να κάνουν δουλειές είτε λόγω της επιθυμίας τους να συναναστραφούν με άλλους ενήλικες. Είναι κατανοητό: «Όταν έχετε μόνο λίγες ώρες την ημέρα για να είστε με τα παιδιά σας, δεν θέλετε να καταστρέψετε τη διασκέδαση», λέει ο Δρ Λίτσμαν.
Αν και δεν υπάρχει τίποτα κακό να αγοράζετε στο παιδί σας περιστασιακά ένα μικρό παιχνίδι κατά τη διάρκεια της επίσκεψής σας σούπερ μάρκετ ή να το πηγαίνετε στο ζωολογικό κήπο, αυξάνετε τον κίνδυνο να διαμορφώσετε ένα κακομαθημένο παιδί εάν κάνετε αυτά τα πράγματα ως απάντηση στην αδιάκοπη γκρίνια του. Η δουλειά σας είναι να ενισχύετε την καλή συμπεριφορά, όχι την κακή.
Σημάδια ενός κακομαθημένου παιδιού
Πολλοί ειδικοί δεν χρησιμοποιούν τον όρο κακομαθημένο παιδί καθώς είναι κακώς ορισμένος και υποτιμητικός. Αλλά η ανεκτική στάση μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να επιδείξουν:
- Χαμηλό αυτοέλεγχο
- Επιθετικότητα
- Εγωκεντρισμό
- Παρορμητικότητα
- Επαναστατική ή αντιδραστική συμπεριφορά
- Μια κυριαρχική φύση
Πόσο διαρκεί η κακή συμπεριφορά;
Τα παιδιά πιθανότατα θα συνεχίσουν αυτή τη συμπεριφορά εάν οι γονείς συνεχίσουν να αποφεύγουν να θέτουν όρια και να τα πειθαρχούν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα παιδιά όταν φτάσουν στη σχολική ηλικία, ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους. Τα κακομαθημένα παιδιά μπορεί να καταλήξουν να έχουν προβλήματα με τα κίνητρα, την επιμονή και τις σχέσεις με τους άλλους. Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν τρόποι πρόληψης ή διόρθωσης αυτής της συμπεριφοράς.
Τα παιδιά πιθανότατα θα συνεχίσουν αυτή τη συμπεριφορά εάν οι γονείς συνεχίσουν να αποφεύγουν να θέτουν όρια και να τα πειθαρχούν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα παιδιά όταν φτάσουν στη σχολική ηλικία, ακόμη και στην ενήλικη ζωή τους.
Πώς δεν θα διαμορφώσετε ένα κακομαθημένο παιδί
Αποφύγετε να ζητάτε συγγνώμη
Το «λυπάμαι» έχει τη θέση του στην οικογενειακή ζωή—όταν χάνετε την ψυχραιμία σας , για παράδειγμα, ή πετάτε κατά λάθος το πολύτιμο έργο τέχνης του παιδιού σας—αλλά δεν χρειάζεται να μετανιώσετε που δεν μπορείτε να αγοράσετε στο παιδί σας ένα φανταχτερό νέο παιχνίδι ή αγαπημένο ζευγάρι επώνυμες μπότες. Είναι ωφέλιμο να συμπάσχεις με την απογοήτευσή τους, καθώς αυτό δείχνει ότι σέβεσαι τα συναισθήματά τους, απλά μην κολλάτε στο τι την προκάλεσε. Πείτε κάτι σαν «Ξέρω ότι είσαι λυπημένος που δεν μπορούμε να πάρουμε αυτές τις μπότες, αλλά δεν τις αντέχει ο προϋπολογισμός μας».
«Το να βοηθάς ένα παιδί να αποδεχθεί ότι δεν θα πάρει όλα όσα θέλει είναι ένα σημαντικό μάθημα ζωής», σημειώνει η Κάρεν Ρούσκιν, PsyD, οικογενειακή θεραπεύτρια στο Sharon της Μασαχουσέτης.
Εάν το 6χρονο παιδί σας παραμένει αποφασισμένο να αποκτήσει κάτι πείτε κάτι όπως, “Ναι, είναι υπέροχες μπότες. Να τι είμαι διατεθειμένος να πληρώσω γι’ αυτές. Αν θες μπορείς να κάνεις οικονομία για το υπόλοιπο πόσο».
Αυτό δίνει στο παιδί σας κάποιο έλεγχο επί της απόφασης και το ενημερώνει ότι θα χρειαστεί να κερδίσει κάποια πράγματα αντί απλώς να του δοθούν.
Διαχειριστείτε τις εκρήξεις του
Σε κανέναν γονιό δεν αρέσει να γίνεται αποδέκτης θυμού, είτε προέρχεται από ένα παιδί που αρνείται να αφήσει το παιχνίδι για να διαβάσει είτε από ένα 8χρονο παιδί που προσκρούει στην άρνησή σας να του αγοράσετε ένα κινητό τηλέφωνο. Αλλά η υποχώρηση είναι πολύ χειρότερη. Ο κύριος λόγος που ένα παιδί θα συνεχίσει να έχει οργή είναι ότι αυτή η τακτική βλέπει ότι έχει αποτελέσματα και την κρίνει επιτυχημένη. Μην εμπλακείτε στη συμπεριφορά αυτή και θα σταματήσει… τελικά.
Αν είστε σπίτι, απλώς αγνοήστε το, εφόσον το παιδί σας δεν κινδυνεύει να βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους, προτείνει η Εϊμυ Μακγκρέιντι, ιδρύτρια του Positive Parenting Solutions και συγγραφέας του If I Have to Tell You One More Time… The Revolutionary πρόγραμμα που κάνει τα παιδιά σας να ακούν χωρίς γκρίνια ή φωνές.
Ενώ πρέπει να παρακολουθείτε το παιδί σας που θυμώνει σε δημόσιο χώρο, το να δίνετε υπερβολική προσοχή στη συμπεριφορά εγγυάται ουσιαστικά μια επανάληψη της. Αντίθετα, πάρτε το παιδί σας ήρεμα στο αυτοκίνητο όπου μπορεί να τελειώσει. Όταν τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι δεν θα σε χειραγωγήσουν, όταν κάνουν μια σκηνή, είναι λιγότερο πιθανό να δοκιμάσουν αυτήν την τακτική στο μέλλον.
Διδάξτε στα παιδιά σας τη χαμένη τέχνη της υπομονής
Τα κακομαθημένα παιδιά αισθάνονται ότι δικαιούνται όχι μόνο να αποκτήσουν τα πράγματα που θέλουν αλλά να τα αποκτήσουν αμέσως. Ζούμε σε έναν κόσμο με οθόνες αφής που προσφέρουν στιγμιαία ικανοποίηση. Μπορείτε να προσεγγίσετε κάποιον μέσω μηνύματος σε δευτερόλεπτα. Σχεδόν κάθε ερώτηση που κάνουν τα παιδιά μπορεί να απαντηθεί με μια γρήγορη αναζήτηση στη Google. Χάρη στο Zoom και το FaceTime, το παιδί σας μπορεί να «βλέπει» τη γιαγιά όποτε θέλει.
Αυτές οι τεχνολογίες κάνουν τα παιδιά να αναπτύξουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για να πάρουν αυτό που θέλουν όταν το θέλουν, λέει ο Δρ Ράσκιν. Και επειδή πολλά αιτήματα τους αποτελούν εύκολους τρόπους για να τους χαρίσετε ένα χαμόγελο, τείνουμε να λέμε ναι πιο συχνά από όσο θα έπρεπε. Αλλά αυτό δεν θα βοηθήσει το παιδί σας να μάθει να είναι υπομονετικό.
Η άρνηση ή τουλάχιστον η αποχή από τις εφήμερες τέρψεις θα βοηθήσει το παιδί σας να αναπτύξει αυτοπειθαρχία και θα του επιτρέψει να αποδώσει μεγαλύτερη αξία στα πράγματα που λαμβάνει.
Είναι σημαντικό να διδάξετε στα παιδιά σας την αυτοσυγκράτηση με το παράδειγμα σας. Αναζητήστε ευκαιρίες για να σας δουν να περιμένετε τα πράγματα που θέλετε. Εάν δείτε ένα τζιν στο εμπορικό κέντρο που αποφασίσατε να μην αγοράσετε, για παράδειγμα, ενημερώστε το παιδί σας γιατί. Πείτε, “Είναι υπέροχο, αλλά τα παλιά μου τζιν εξακολουθούν να είναι σε καλή κατάσταση” ή “Θα περιμένω μέχρι να βγουν άλλα στην αγορά”.
Δώστε ενθάρρυνση αντί για δώρα
«Ένα παιδί που λαμβάνει “αποζημίωση” για κάθε μικρό επίτευγμα θα αρχίσει να χάνει τη φυσική του ώθηση να υπερέχει σε πράγματα», λέει η Μακγκρέιντι. Αντίθετα, ο συγκεκριμένος έπαινος (π.χ. διάβασες σκληρά και αξίζεις το χαρτζιλίκι) θα βοηθήσει το παιδί σας να συνεχίσει την προσπάθεια πολύ περισσότερο και θα τονώσει το κίνητρό του.
Είναι υπέροχο για την αυτοεκτίμησή τους και δεν υπάρχει τίποτα κακό με το να αναγνωρίζετε το επίτευγμα του παιδιού σας, είτε πρόκειται για μια μεγάλη προσπάθεια του είτε για μια θετική συμπεριφορά, αρκεί να χαρακτηρίσετε το δώρο σας ως έπαινο και όχι ως ανταμοιβή π.χ. με το να τους αφήσετε να διαλέξουν το αγαπημένο τους μέρος για δείπνο.