Η ψυχολογική έννοια της αυτορρύθμισης εξηγεί γιατί κάποιοι επιλέγουν να φάνε αργά το βράδυ. Όταν η ημέρα είναι γεμάτη απαιτήσεις, το να φάει κανείς αργά δεν είναι απαραίτητα ένδειξη αδυναμίας ή αποτυχίας αυτοελέγχου, αλλά διαφορετική διαχείριση ενέργειας και προτεραιοτήτων. Ποια είναι τα 7 χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά, όσων τρώνε μετά τις 9 το βράδυ;
3 σημάδια ότι ο σύντροφός σας σάς αγαπάει άνευ όρων
Όσοι τρώνε βραδυνό μετά τις 11 συνήθως έχουν αυτά τα 7 χαρακτηριστικά
Το να τρώει κανείς μετά τις 9 το βράδυ δεν είναι πάντα σημάδι έλλειψης οργάνωσης και αυτοελέγχου. Πολλοί που τρώνε αργά, ακολουθούν απλώς διαφορετικούς βιολογικούς και κοινωνικούς ρυθμούς. Η ψυχολογία το εξηγεί μέσα από όρους όπως «χρονότυποι», «κοινωνικό jetlag» και «αυτορρύθμιση». Ποια είναι τα επτά κοινά χαρακτηριστικά που έχουν όσοι επιλέγουν να φάνε αργά το βράδυ;
Υπάρχει σχέση ανάμεσα στο να τρώει κανείς αργά και σε άλλα στοιχεία της συμπεριφοράς τους;
Σύμφωνα με επιστημονική δημοσίευση του 2024 με τίτλο «Night eating in timing, frequency, and food quality and risks of all-cause, cancer, and diabetes mortality», εκείνου που έτρωγαν αργά τη νύχτα – ειδικά μεταξύ 11 μ.μ. και 1 π.μ. – είχαν αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου και εμφάνισης διαβήτη. Ο κίνδυνος ήταν πιο έντονος όταν τα βραδινά γεύματα ήταν συχνά ή πολυθερμιδικά.
Άλλες πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το να τρώει κανείς αργά συνδέεται με αλλαγές στη διάθεση, τη συμπεριφορά και τα πρότυπα ύπνου. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι όταν τα γεύματα – ιδιαίτερα το βραδινό – γίνονται αργά, τα άτομα συχνά νιώθουν πιο κουρασμένα, έχουν χειρότερη ποιότητα ύπνου και παρουσιάζουν αυξημένη παρορμητικότητα ή συναισθηματική υπερφαγία. Αυτά τα αποτελέσματα ενδέχεται να συνδέονται με διαταραγμένους κιρκάδιους ρυθμούς και μεταβολισμό.
7 χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά που έχουν όσοι τρώνε μετά τις 9 το βράδυ
1. Έχουν βραδινό χρονότυπο
Ορισμένοι φτάνουν στο πνευματικό και σωματικό τους απόγειο πιο αργά μέσα στην ημέρα. Αν το εσωτερικό σας ρολόι (χρονότυπος) είναι βραδινό, η καμπύλη εγρήγορσης κορυφώνεται την ώρα που οι πρωινοί τύποι χαλαρώνουν – και η πείνα μετατοπίζεται φυσικά προς το βράδυ. Αυτό δεν είναι τεμπελιά – είναι βιολογικό ζήτημα.
Έρευνες για τον πρωινό και τον βραδινό χρονότυπο δείχνουν σταθερές, εν μέρει γενετικές, διαφορές στο πότε οι άνθρωποι προτιμούν να κοιμούνται, να εργάζονται και να τρώνε. Οι άνθρωποι που τρώνε αργά ευθυγραμμίζουν συχνά το δείπνο με την πραγματική ώρα που νιώθουν σε εγρήγορση.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τι να φάει κανείς στις 9:30 μ.μ. μπορεί να μοιάζει σαν να είναι 6:30 μ.μ. για κάποιον άλλον – κοινωνικά αργά, αλλά βιολογικά την κατάλληλη ώρα. Αν έχετε προσπαθήσει (και αποτύχει) να γίνετε ο τύπος που τρώει βραδινό στις 6 μ.μ., σκεφτείτε ότι μπορεί να λειτουργείτε ενάντια στον κιρκάδιο ρυθμό σας και όχι ενάντια στη δύναμη της θέλησής σας. Η καλύτερη επιλογή πιθανώς να είναι να χτίσετε ρουτίνες που σας ταιριάζουν σε προσωπικό επίπεδο.
2. Είναι χρονικά πιεσμένοι το πρωί και τρώνε όταν το μυαλό χαλαρώσει
Ένα ακόμη κοινό μοτίβο είναι πως οι άνθρωποι που τρώνε αργά συχνά προστατεύουν το χρονικό παράθυρο 6–9 μ.μ. για κάτι που έχει πραγματική αξία για εκείνους. Με άλλα λόγια, το δείπνο είναι η ανταμοιβή στο τέλος, όχι μια υποχρέωση που πρέπει να γίνει ανάμεσα σε όλες τις άλλες. Αυτή η σειρά δεν είναι μόνο πρακτικό ζήτημα – είναι και ψυχολογικό. Όταν συγκεντρώνεστε καλύτερα πιο αργά μέσα στην ημέρα, δίνετε προτεραιότητα στις υποχρεώσεις σας μέσα σε αυτό το παράθυρο και αφήνετε το φαγητό για μετά. Από έξω μπορεί να μοιάζει περίεργο, αλλά αυτή η σειρά μπορεί να βοηθήσει τους πολυάσχολους να μην χάσουν τη ροή τους μέσα στην ημέρα.
Αν αυτό ισχύει και για εσάς, σκεφτείτε ένα μικρό σνακ πλούσιο σε πρωτεΐνη γύρω στις 5–6 μ.μ. για να διατηρηθεί σταθερό το σάκχαρο ενώ τρέχετε να ολοκληρώσετε τις υποχρεώσεις σας που χρειάζονται την απόλυτη συγκέντρωσή σας. Το κυρίως γεύμα σας στις 9:30 μ.μ. θα μοιάζει με μια ήρεμη και ικανοποιητική δραστηριότητα μέσα στη ρουτίνα σας αντί για έναν αγώνα δρόμου.
7 πράγματα που κάνουν όσοι μαγνητίζουν τους άλλους με την πρώτη ματιά
3. Προσαρμόζουν το πρόγραμμά τους ανάλογα με το κοινωνικό τους περιβάλλον (και αντιμετωπίζουν «κοινωνικό jetlag»)
Πολλοί που τρώνε αργά δεν είναι απαραίτητα βραδινοί τύποι – προσαρμόζονται στο πρόγραμμα της παρέας ή της οικογένειας. Η βάρδια του συντρόφου τελειώνει στις εννιά, ο έφηβος γυρίζει από την προπόνηση στις οκτώμισι – οι φίλοι συναντιούνται μετά από τον καφέ. Επιλέγετε να δώσετε προτεραιότητα στις κοινωνικές σας επαφές – και το δείπνο σας πάει για πιο μετά. Η ψυχολογία ονομάζει τη δυσαρμονία ανάμεσα στον βιολογικό χρόνο και τον κοινωνικό χρόνο «κοινωνικό jetlag» – και είναι πιο έντονο στους βραδινούς τύπους που ζουν σε ρυθμούς πρωινών χρονοτύπων.
Αυτό το τράβηγμα φαίνεται και στις ώρες φαγητού. Το θετικό είναι πως όσοι τρώνε αργά δίνουν προτεραιότητα στις σχέσεις – επιλέγουν τη σύνδεση έναντι της τελειότητας στο χρονοδιάγραμμα. Το σημείο προσοχής είναι η χρόνια δυσαρμονία (όταν τρώτε μόνιμα στα «βιολογικά τους μεσάνυχτα»), που μπορεί να σας κάνει να νιώθετε πιο θολωμένοι το επόμενο πρωί. Αν καθορίζετε την ώρα του βραδινού σας βάσει των άλλων, μικρές αλλαγές μπορεί να σας βοηθήσουν. Εκτεθείτε στο πρωινό φως, ξυπνήστε σταθερή ώρα κάθε μέρα και κρατήστε τα πολύ αργά δείπνα για τις πραγματικά κοινωνικές βραδιές, όχι για κάθε μέρα.
4. Τείνουν να είναι δημιουργικοί και να κυνηγούν το οτιδήποτε καινούργιο (και η δημιουργικότητά τους φτάνει στο ζενίθ το σούρουπο)
Ένα διασκεδαστικό – και συχνά παραμελημένο – μοτίβο: οι βραδινοί τύποι είναι συχνά πιο δημιουργικοί και νιώθουν μεγαλύτερη άνεση με οτιδήποτε καινούργιο. Πολλές μελέτες συνδέουν τους βραδινούς χρονότυπους με τη διάχυτη σκέψη και τη δημιουργία ιδεών, αλλά και με προσωπικότητες που κλίνουν περισσότερο προς την ανοιχτότητα και λιγότερο προς την άκαμπτη ευσυνειδησία.
Αν η σπίθα σας ανάβει στις 8:45 μ.μ., το δείπνο μετατοπίζεται φυσικά γιατί το μυαλό είναι απασχολημένο με το να δημιουργεί. Αυτό δεν σας κάνει αναξιόπιστους, απλά σας κάνει πιο δημιουργικούς όταν οι υπόλοιποι ξεκουράζονται. Το κλειδί είναι να οργανώσετε την ώρα του φαγητού σας γύρω από αυτή την ιδιαιτερότητα. Κάντε την προετοιμασία του γεύματος νωρίτερα, επιλέξτε γρήγορα γεύματα ή κάντε meal prepping, έτσι ώστε να ολοκληρώσετε το γεύμα χωρίς να διακόψετε την έμπνευσή σας.
5. Ο ρυθμός με τον οποίο αυτορρυθμίζονται είναι διαφορετικός – όχι απαραίτητα χειρότερος
Μέχρι τις 7 μ.μ., πολλοί έχουν εξαντλήσει τη δύναμη λήψης αποφάσεων. Όσοι τρώνε αργά συχνά διαχειρίζονται τη θέλησή τους διαφορετικά: δαπανούν ενέργεια για το πρότζεκτ, το μάθημα, την πρόβα, την επιπλέον βάρδια – και πάνε το βραδινό τους αργότερα μέσα στην ημέρα. Σε έναν πρωινό τύπο, αυτό μοιάζει με «έλλειψη πειθαρχίας». Για έναν ψυχολόγο, φαίνεται ως εναλλακτική κατανομή της αυτορρύθμισης: λένε «ναι» στην αναβολή της ικανοποίησης (ολοκλήρωση του στόχου) και μετά «ναι» στο φαγητό.
Αυτό που βοηθά είναι να προσέξετε να μην εξελιχθεί η πείνα σας σε «βιαστική επίθεση», του τύπου «τρώω ό,τι βρίσκεται μπροστά μου». Σκεφτείτε πώς μπορείτε να οργανωθείτε. Προετοιμάστε ένα σετ γευμάτων από τρία εύκολα βραδινά, ένα τάπερ με έτοιμα ψιλοκομμένα λαχανικά ή μια πηγή υδατανθράκων που μαγειρεύεται γρήγορα, όσο κάνετε ντους (τύπου μακαρόνια, ρύζι, πατάτες). Δεν αλλάζετε τις συνήθειές σας – απλώς διευκολύνετε την καθημερινότητά σας, ώστε το δείπνο στις 9:30 μ.μ. να μην είναι πατατάκια, αλλά κάτι ουσιαστικό και θρεπτικό.
6. Τα σήματα πείνας και μεταβολισμού τους πάνε πιο αργά
Ο χρόνος επηρεάζει τη φυσιολογία. Σε μελέτη που ήλεγχε θερμίδες, ύπνο και δραστηριότητα, το να γευμάτιζε κανείς πιο αργά (ίδιο φαγητό, πιο αργά μέσα στην ημέρα) αύξησε την πείνα, μείωσε τη δαπάνη ενέργειας και μετέβαλε την έκφραση γονιδίων στον λιπώδη ιστό προς την αποθήκευση και όχι την καύση. Με απλά λόγια: όταν τρώτε αργά – ειδικά όταν γίνεται συστηματικά – μπορεί να νιώθετε πιο πεινασμένοι και να καίτε ελαφρώς λιγότερες θερμίδες μέσα στη μέρα, ανεξαρτήτως του τι φάγατε.
Αυτό δεν σημαίνει ότι το να δειπνείτε αργά είναι «κακό», αλλά εξηγεί γιατί κάποιοι νιώθουν έτοιμοι για σνακ αργά τη νύχτα ή είναι νυσταγμένοι το πρωί. Δοκιμάστε να φέρετε την πρωτεΐνη και τις φυτικές ίνες νωρίτερα μέσα στη μέρα, να κρατήσετε τα βραδινά πιάτα πιο ελαφριά και κοντά δύο ώρες πριν τον ύπνο, και να εκτεθείτε σε έντονο φως μόλις ξυπνήσετε για να ενισχύσετε το βιολογικό ρολόι σας. Μικρές αλλαγές μπορούν να προστατεύσουν τον ύπνο και τη διάθεση, χωρίς να σας αναγκάσουν να φάτε δείπνο στις 6 μ.μ., κάτι που ίσως δεν τηρήσετε ποτέ.
8 σημάδια ότι γερνάτε καλύτερα από ό,τι οι συνομήλικοί σας
7. Προσαρμόζονται στους ρυθμούς της πόλης, συνειδητά
Τέλος, το περιβάλλον παίζει ρόλο. Σε πολλές κουλτούρες, το να τρώει κανείς αργά είναι ο κανόνας – η κοινωνική ζωή ανθίζει μετά τη δύση του ήλιου και η πλατεία γεμίζει την ώρα που γειτονιές σε άλλες χώρες ησυχάζουν. Όσοι τρώνε αργά είναι συχνά συντονισμένοι με τα συμφραζόμενα: τρώνε όταν τρώει ο κόσμος γύρω τους. Αυτή η προσαρμογή μπορεί να είναι θέμα προτίμησης, ακόμη κι αν έρχεται σε σύγκρουση με τα «ιδανικά» του κιρκάδιου ρυθμού σας.
Πηγές: VegOut, JAMA Network, PLOS One, BMC Journal of Eating Disorders, Frontiers, Nature Nutrition & Diabetes, PMC