Δεν είστε οι μόνοι που σας πιάνει ταραχή όταν ακούτε το κινητό σας να χτυπάει. Ειδικοί προειδοποιούν ότι οι συνεχείς ειδοποιήσεις μπορούν να ενεργοποιήσουν τις ορμόνες του στρες, να προκαλέσουν αισθήματα άγχους και εξάντλησης και να μας στερήσουν τη δυνατότητα να χαλαρώσουμε. Γιατί συμβαίνει;
Γιατί μια απλή ειδοποίηση του κινητού μπορεί να μας προκαλέσει πανικό – Πώς να παραμείνουμε ψύχραιμοι
Ο Βρετανός Mike Kocsis, ειδικός στις ορμόνες, εξηγεί γιατί κάτι τόσο μικρό όσο μια ειδοποίηση στο κινητό μπορεί να προκαλέσει στρες, ειδικά για τους millennials (δηλαδή τους γεννηθείς το 1980-1999) και τους baby boomers (δηλαδή τους γεννηθείς το 1946-1964). Όταν εμφανίζεται απροσδόκητα ένα μήνυμα — ιδίως από τη δουλειά ή από κάποιο κοντινό πρόσωπο — το σώμα μπορεί να απελευθερώσει κορτιζόλη και αδρεναλίνη, προκαλώντας αντίδραση «μάχης ή φυγής» και δημιουργώντας αίσθηση επείγουσας ανάγκης να απαντήσουμε.
Αν και τα μηνύματα από αγαπημένα πρόσωπα μπορούν να αυξήσουν την ωκυτοκίνη και το αίσθημα σύνδεσης, τα απαιτητικά ή επαγγελματικά μηνύματα μπορεί να εκληφθούν ως απειλή, να διακόψουν στιγμές ξεκούρασης και να οδηγήσουν σε συναισθηματική εξάντληση. Ποιος είναι ο μηχανισμός πίσω από αυτή τη φαινομενικά ακραία αντίδραση του οργανισμού;
Πανικός και στρες που συνδέονται με τον ήχο κλήσης του κινητού – Τι λένε μελέτες
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «The fear of smartphone notifications and calls among medical students: The phone ring phobia syndrome or telephobia», περίπου το 42% από τους 300 φοιτητές εμφάνιζαν κάποιο βαθμό άγχους για τις τηλεφωνικές κλήσεις — 33% ήπια, 7,7% μέτρια και 1,3% σοβαρά συμπτώματα.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης πως το άγχος ήταν πιο συχνό στους άνδρες, σε φοιτητές που χρησιμοποιούσαν πολλές ώρες το διαδίκτυο και σε όσους έβλεπαν πορνογραφικό περιεχόμενο.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν πως πολλοί νιώθουν άγχος ή στρες όταν χτυπάει το τηλέφωνό τους — μια αντίδραση γνωστή ως «ringxiety» ή άγχος για τηλεφωνικές κλήσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα συνηθισμένο σε νεότερους χρήστες και σε όσους ελέγχουν το κινητό τους συχνά.
Οι μελέτες συνδέουν αυτό το στρες με τη συνεχή χρήση κινητού, τον φόβο απουσίας από γεγονότα και την κοινωνική ανησυχία. Ο ήχος του κινητού μπορεί να πυροδοτήσει ξαφνική αντίδραση στρες, παρόμοια με μίνι κρίση πανικού.
Αίτια
- Νιώθουν ότι ακούν τον ήχο κλήσης και είναι σε εγρήγορση
- Φοβούνται την κοινωνική αλληλεπίδραση ή την κριτική
- Κάνουν υπερβολική χρήση ή είναι εξαρτημένοι από τα smartphones
Τι βοηθά
- Περιορίστε τις ειδοποιήσεις και κάντε διαλείμματα από το κινητό
- Σταδιακή έκθεση σε τηλεφωνικές κλήσεις (απευαισθητοποίηση)
- Τεχνικές ενσυνειδητότητας και μείωσης στρες
- Θέστε όρια στη χρήση του κινητού
Απλές αλλαγές στον τρόπο που χρησιμοποιούμε τα κινητά μας μπορούν να κάνουν σημαντική διαφορά στη μείωση αυτού του είδους του στρες.
Τι συμβαίνει στις ορμόνες σας κάθε φορά που χτυπάει το κινητό σας
Με τον καιρό, αυτές οι αιχμές στρες μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος, εξουθένωση και κακό ύπνο — το 76% των millennials και το 40% των baby boomers δηλώνουν ότι νιώθουν άγχος όταν λαμβάνουν ειδοποίηση στο κινητό.
Ο Βρετανός ειδικός, Mike Kocsis, προειδοποιεί ότι οι συχνές ειδοποιήσεις μπορεί να μειώσουν τη μελατονίνη, την ορμόνη που βοηθά στη ρύθμιση του ύπνου, αυξάνοντας τον κίνδυνο για αϋπνία, αύξηση βάρους και χρόνιο στρες.
Για να αποφύγουμε την «τρομοκρατία των μηνυμάτων», προτείνει πέντε απλές συμβουλές:
- θέστε όρια στη χρήση κινητού
- δώστε προτεραιότητα στις πραγματικές συζητήσεις
- απενεργοποιήστε μη απαραίτητες ειδοποιήσεις
- απαντήστε με ενσυνειδητότητα
- περιορίστε τις συζητήσεις για δουλειά εκτός ωραρίου.
Ας δούμε, πρώτα, τι ακριβώς συμβαίνει στις ορμόνες σας όταν λαμβάνετε μια ειδοποίηση.
Αυχενικό σύνδρομο από την πολύωρη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών: Πρόληψη και αντιμετώπιση
Αιχμές κορτιζόλης
«Το σώμα μπορεί αυτόματα να ενεργοποιήσει αντίδραση μάχης ή φυγής τη στιγμή που παίρνετε μια ειδοποίηση, καθώς μια δόση κορτιζόλης κυκλοφορεί στο σώμα. Αυτή η απροσδόκητη αιχμή προκαλείται όταν το μήνυμα προέρχεται από τη δουλειά ή από κάποιον που νιώθετε πως πρέπει να του απαντήσετε άμεσα. Με τον καιρό, οι συνεχείς αιχμές κορτιζόλης μπορούν να οδηγήσουν σε άγχος, χρόνιο στρες και εξουθένωση», δήλωσε σύμφωνα με το Express.
Δόσεις ντοπαμίνης
«Ορισμένες ειδοποιήσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν την απελευθέρωση ντοπαμίνης – του νευροδιαβιβαστή της αναζήτησης της ευχαρίστησης. Κάθε φορά που παίρνετε ειδοποίηση και απαντάτε, ο εγκέφαλός σας σας ανταμείβει με μια μικρή έκρηξη χαράς. Γι’ αυτό νιώθουμε την ανάγκη να απαντήσουμε αμέσως, ακόμη κι όταν το μήνυμα δεν είναι επείγον. Ο συνεχής έλεγχος του κινητού μπορεί να προκαλέσει εθιστική συμπεριφορά, από την αναζήτηση αυτής της δόσης ντοπαμίνης», συνέχισε.
Έκρηξη αδρεναλίνης
«Παράλληλα με την κορτιζόλη, το σώμα απελευθερώνει και αδρεναλίνη όταν έρχεται μια απρόσμενη ειδοποίηση. Μπορεί να νιώσετε υπερεπαγρύπνηση από μια ξαφνική ενεργειακή έκρηξη, που δυσκολεύει τη χαλάρωση. Αυτή η έκρηξη αδρεναλίνης είναι ο τρόπος του σώματός σας να σας προετοιμάσει για δράση, προκαλώντας αίσθηση επείγουσας ανάγκης. Είναι συνηθισμένο να νιώθετε κούραση όταν δεν απαντάτε στα μηνύματα και να δυσκολεύεστε να χαλαρώσετε τη νύχτα», επεσήμανε.
Διαταραχή της ωκυτοκίνης
«Αν και το να παίρνετε μηνύματα από φίλους και οικογένεια προκαλεί την απελευθέρωση της ορμόνης σύνδεσης, της ωκυτοκίνης, όταν τα μηνύματα σχετίζονται με τη δουλειά ή είναι απαιτητικά, ο εγκέφαλος τα αντιλαμβάνεται ως απειλή. Η πίεση να απαντήσετε γρήγορα σε επαγγελματικά emails ή μηνύματα φίλων μπορεί να σας αποτρέψει από το να εμπλακείτε πλήρως σε στιγμές σύνδεσης και ηρεμίας, οδηγώντας σε συναισθηματική εξάντληση», είπε.
Καταστολή μελατονίνης και η επίδρασή της στον ύπνο
«Ένα από τα πιο παραμελημένα αποτελέσματα των συνεχών ειδοποιήσεων είναι η επίδραση στον ύπνο. Ο έλεγχος ή η απάντηση σε μηνύματα λίγο πριν τον ύπνο μπορεί να μειώσει την απελευθέρωση της μελατονίνης, της ορμόνης ύπνου, που παίζει καθοριστικό ρόλο στη ρύθμιση του κύκλου ύπνου-εγρήγορσης. Αυτό δυσκολεύει το να αποκοιμηθείτε και να παραμείνετε σε βαθύ ύπνο. Με τον καιρό, ο διακεκομμένος ύπνος λόγω της απόσπασης από τα μηνύματα μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνια προβλήματα υγείας, όπως γνωστική έκπτωση, αύξηση βάρους, αϋπνία και χρόνιο στρες», κατέληξε.
Το έξυπνο κόλπο για να μειώσετε τον χρόνο που περνάτε στο κινητό
5 τρόποι για να μην τρομάζετε πια από τους ήχους του κινητού
- Θέστε όρια στις ειδοποιήσεις: Περιορίστε πόσο συχνά ελέγχετε τα μηνύματα — δοκιμάστε κάθε 2 ώρες — και απενεργοποιήστε τις ειδοποιήσεις μετά από κάποια ώρα (π.χ. 19:00). Χρησιμοποιήστε τη λειτουργία «Do Not Disturb» για να παραμείνετε συγκεντρωμένοι και να κόψετε τη συνήθεια να απαντάτε άμεσα.
- Απενεργοποιήστε τις μη απαραίτητες ειδοποιήσεις: Σιγάστε ομαδικές συνομιλίες και περιττές ειδοποιήσεις από εφαρμογές για να αποφύγετε τους συνεχείς ήχους που ενεργοποιούν ορμόνες του στρες όπως η κορτιζόλη.
- Δώστε προτεραιότητα στις δια ζώσης συζητήσεις: Επιλέξτε τις συνομιλίες από κοντά όποτε είναι δυνατό. Μειώνουν τις παρερμηνείες και ενισχύουν πιο δυνατές συνδέσεις, με χαμηλότερα επίπεδα στρες.
- Απαντήστε με ενσυνειδητότητα: Σταματήστε για μια στιγμή πριν απαντήσετε — μετρήστε μέχρι το πέντε ή πάρτε μια ανάσα. Αυτό ηρεμεί τις εξάρσεις αδρεναλίνης και σας βοηθά να απαντάτε με ενσυναίσθηση, όχι παρορμητικά.
- Περιορίστε τα επαγγελματικά μηνύματα εκτός ωραρίου: Τηρήστε καθορισμένες ώρες για συνομιλίες που σχετίζονται με τη δουλειά. Αν χρειαστεί, μιλήστε ανοιχτά για να σέβονται οι συνεργάτες σας τον προσωπικό σας χρόνο, έτσι ώστε να προστατεύσετε την ψυχική σας ηρεμία.
Πηγές: Express, PMC, Nature, CPP, BMC, T&F, VeryWell Health, PMC