Ψυχολόγος του Columbia αποκαλύπτει ποιο είναι το καλύτερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε και μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερη ευτυχία και επιτυχίες. Πώς μπορούμε να πετύχουμε τους στόχους μας και να βρούμε την ευημερία που μας αξίζει;
Νιώθετε στάσιμοι; Οι 7 κυριακάτικες συνήθειες που σαμποτάρουν την πρόοδό σας
Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε για την επιτυχία και την ευτυχία σας
Σύμφωνα με τον Αμερικανό ψυχολόγο Scott Barry Kaufman, το μεγαλύτερο εμπόδιο των ανθρώπων προς την επιτυχία και την ευτυχία είναι συχνά ο ίδιος τους ο εαυτός — ο φόβος της αποτυχίας, της απόρριψης ή της αβεβαιότητας. Αυτός ο φόβος μπορεί να ξεπεραστεί μέσα από μια διαδικασία που ο Kaufman ονομάζει «απομάθηση του φόβου».
Ο Kaufman, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στο Barnard College του Columbia University, εξηγεί πως μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορείτε να αναπτύξετε μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και τελικά να γίνετε πιο επιτυχημένοι, μαθαίνοντας να εντοπίζετε τα εμπόδια που επιβάλλετε οι ίδιοι στον εαυτό σας και να σκέφτεστε αντικειμενικά πώς να τα ξεπεράσετε.
«Ο φόβος μαθαίνεται αυτόματα» από τις προηγούμενες εμπειρίες και τα τραύματα των ανθρώπων, γράφει ο Kaufman σύμφωνα με το CNBC. «Και ο φόβος πρέπει να απομαθηθεί ενεργά. Πρέπει να επιλέξουμε έναν διαφορετικό τρόπο ζωής, και μπορούμε να ξεκινήσουμε αναλαμβάνοντας την ευθύνη πως η απομάθηση του φόβου — ή οποιουδήποτε παλιού μοτίβου — απαιτεί μεγάλη εσωτερική εργασία».
Η αποφυγή αυτού που σας τρομάζει είναι μια φυσιολογική αντίδραση, λέει ο Kaufman. Ίσως φοβάστε να ζητήσετε προαγωγή από τον προϊστάμενό σας ή να υποβάλετε αίτηση για μια νέα δουλειά, επειδή δεν θέλετε να βιώσετε την απογοήτευση της απόρριψης. Ή ίσως φοβάστε την αποτυχία σε τέτοιο βαθμό που δεν τολμάτε να ξεκινήσετε τη δική σας επιχείρηση.
Το πιο εύκολο πράγμα να κάνετε σε αυτές τις καταστάσεις είναι συνήθως… το τίποτα. «Η προεπιλεγμένη μας κατάσταση είναι ένα αίσθημα αδυναμίας όταν κατακλυζόμαστε από κάτι», λέει ο Kaufman.
Οι συνέπειες του ψυχολογικού φόβου στην αυτοβελτίωση
Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «The Relationship between Fear of Making Mistakes and Self-Confidence Level in Language Learning: A Review Article», οι μαθητές που φοβούνται να κάνουν λάθη τείνουν να έχουν χαμηλότερη αυτοπεποίθηση, ειδικά όταν μαθαίνουν μια νέα γλώσσα. Αυτός ο φόβος προέρχεται τόσο από εσωτερικούς παράγοντες (όπως άγχος ή αμφιβολία για τον εαυτό) όσο και από εξωτερικούς (όπως ο φόβος κριτικής από συμμαθητές ή καθηγητές), κάτι που δυσκολεύει τη συμμετοχή.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο φόβος της αποτυχίας ή ο ψυχολογικός φόβος γενικότερα, εμποδίζουν την αυτοβελτίωση αυξάνοντας τις συμπεριφορές αποφυγής, μειώνοντας την ικανοποίηση και δυσκολεύοντας τη ρύθμιση των συναισθημάτων. Για παράδειγμα, οι μαθητές που φοβούνται την αποτυχία έχουν μεγαλύτερη τάση να αναβάλλουν τις υποχρεώσεις τους, να νιώθουν δυσαρεστημένοι με την πρόοδό τους και να δυσκολεύονται στη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων.
Οι 8 συνήθειες που θα σας κάνουν να πετύχετε τους στόχους σας
Ωστόσο, τα προβλήματα στη ρύθμιση των συναισθημάτων φαίνεται να παίζουν ενδιάμεσο ρόλο. Ο φόβος οδηγεί σε κακή ρύθμιση, που στη συνέχεια προκαλεί αρνητικά αποτελέσματα.
- Ο φόβος της αποτυχίας → αυξημένη αναβλητικότητα και χαμηλότερη ικανοποίηση από τις επιδόσεις.
- Οι δυσκολίες στη ρύθμιση συναισθημάτων μεσολαβούν (δηλ. εξηγούν εν μέρει) τη σχέση μεταξύ φόβου και αναβλητικότητας.
- Οι πεποιθήσεις αποφυγής λόγω φόβου (δηλ. η αποφυγή στόχων για να μη βιωθεί αποτυχία ή κριτική) μειώνουν το κίνητρο και δυσκολεύουν την επίτευξη στόχων.
- Η τελειομανία, ειδικά το κομμάτι που σχετίζεται με τον φόβο λαθών, συνδέεται έντονα με τον φόβο αποτυχίας και ενισχύει αρνητικές συνέπειες όπως η αυτοκριτική και το στρες.
- Αντίστροφα, οι πρακτικές της νοοτροπίας ανάπτυξης (όπως η αποδοχή των λαθών και η αντιμετώπιση της αποτυχίας ως ευκαιρία μάθησης) βοηθούν τους ανθρώπους να παραμένουν δραστήριοι, ακόμη κι όταν νιώθουν φόβο ή άγχος.
Από τον φόβο στην ανάπτυξη: Αναπλαισίωση των προκλήσεων ως ευκαιρίες
Το κλειδί για την «απομάθηση του φόβου» είναι να αναπλαισιώσετε ό,τι σας φοβίζει ή σας ανησυχεί ως μια ευκαιρία για μάθηση ή για να δοκιμάσετε κάτι καινούργιο – και πιθανώς να ξεκλειδώσετε ένα επίπεδο επιτυχίας μεγαλύτερο από αυτό που νομίζατε ότι μπορείτε να πετύχετε. Ο Kaufman αποκαλεί αυτή τη διαδικασία «εκμάθηση της ελπιδοφορίας».
«Μπορείτε, ανά πάσα στιγμή, να αποφασίσετε αν θα ζήσετε με βάση τον φόβο ή με βάση την ανάπτυξη. Έχετε περισσότερο έλεγχο απ’ ό,τι νομίζετε», εξηγεί. Δοκιμάστε να κάνετε ερωτήσεις που ξεκινούν με «τι» αντί για «γιατί», προτείνει ο Kaufman.
Δίνει το εξής παράδειγμα: Ο προϊστάμενός σας σάς αναθέτει περισσότερη δουλειά απ’ ό,τι περιμένατε, και αυτό σας κάνει να νιώθετε καταβεβλημένοι και απογοητευμένοι. «Μπορείτε να περάσετε από το “Γιατί νιώθω έτσι;” στο “ΟΚ, τι νιώθω; Τι θα με έκανε να νιώσω καλύτερα;”», λέει ο Kaufman. «Ρωτώντας “τι” — όπως “Τι χρειάζομαι αυτή τη στιγμή;” — ξεκινάτε μια ανοδική πορεία παραγωγικών ερωτήσεων».
Το αποτέλεσμα: Μπορεί να καταλήξετε να μιλήσετε με τον προϊστάμενό σας για τον καθορισμό ρεαλιστικών προσδοκιών σχετικά με το πόση δουλειά μπορείτε να ολοκληρώσετε σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, ώστε να οργανώσετε μαζί τις προτεραιότητές σας.
Το να ρωτάτε «γιατί» μπορεί να σας οδηγήσει σε «αδιέξοδο» όταν προσπαθείτε να βρείτε λύσεις, λέει ο Kaufman. Το να ρωτάτε «τι» σας βοηθά να πάρετε απόσταση και να δείτε τα πράγματα αντικειμενικά, διευκολύνοντας τον εντοπισμό επιβλαβών μοτίβων και την εύρεση λύσεων για να τα σπάσετε — κάτι που τελικά σας βοηθά να χτίσετε την ψυχική δύναμη και ανθεκτικότητα που χρειάζεστε για να ξεπεράσετε εμπόδια και να γίνετε πιο επιτυχημένοι.
«Αν προσεγγίζουμε τη ζωή με ευελιξία και αγκαλιάζουμε όσα έχει να μας προσφέρει, τότε μαθαίνουμε ότι κάθε εμπειρία μπορεί να μας διδάξει κάτι», λέει ο Kaufman. «Το να μπαίνουμε σε κάθε κατάσταση με περιέργεια και διάθεση για μάθηση είναι ένας πολύ καλύτερος τρόπος από το να πορευόμαστε με τον φόβο».
Άλλοι ειδικοί προτείνουν παρόμοιες στρατηγικές για την υπέρβαση των φόβων, ιδιαίτερα του φόβου αποτυχίας. Οι περισσότεροι επιτυχημένοι άνθρωποι μπορούν να επαναπλαισιώσουν τις αποτυχίες τους, βλέποντάς τες περισσότερο ως ευκαιρίες μάθησης, αντί να πέφτουν στην παγίδα μιας «σταθερής νοοτροπίας βασισμένης στον φόβο», όπως έγραψε η ψυχολόγος Jenny Wang σύμφωνα με το CNBC.
Η έξυπνη «ματιά» που σας κάνει να παίρνετε αυτό που θέλετε χωρίς να το ζητήσετε, σύμφωνα με ειδικούς
Η αποτυχία είναι «ένα pit stop όπου ανεφοδιάζεστε και ανακατευθύνετε την πορεία σας», έγραψε η Wang, προσθέτοντας: «Η αποτυχία μπορεί να είναι ένα εργαλείο που σας βοηθά να ακονίσετε τις δεξιότητές σας, να κατανοήσετε τα εμπόδιά σας και να συνειδητοποιήσετε ότι έχετε μέσα σας τη δύναμη να ξανασηκωθείτε και να συνεχίσετε».
Πηγές: CNBC, Springer Nature Link, ScienceDirect, Frontiers, ARXIV, ResearchGate