Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι το να ζείτε με γάτα μπορεί να συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για ψυχικές νόσους όπως η σχιζοφρένεια. Γιατί μπορεί να συμβαίνει; Πόσο αξιόπιστα είναι αυτά τα ευρήματα;
Παιδικό τραύμα: Πώς μπορεί η ψυχοθεραπεία να οδηγήσει στην αποδοχή και την επούλωσή τους
Έρευνα συνδέει την ιδιοκτησία γατών με αυξημένο κίνδυνο για σχιζοφρένεια
Το να ζείτε με γάτα μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για ψυχικές νόσους που συνδέονται με τη σχιζοφρένεια, σύμφωνα με ανασκόπηση 17 μελετών που καλύπτουν 44 χρόνια και 11 χώρες. Στην ανάλυσή τους το 2023, ο ψυχίατρος John McGrath από το Aarhus University και η ομάδα του ανέφεραν, σύμφωνα με το Science Alert, «σημαντική θετική συσχέτιση μεταξύ της ευρέως ορισμένης ιδιοκτησίας γάτας και αυξημένου κινδύνου για διαταραχές σχετιζόμενες με τη σχιζοφρένεια», ενώ ταυτόχρονα σημείωσαν ότι «υπάρχει ανάγκη για περισσότερες ποιοτικές μελέτες σε αυτόν τον τομέα», καθώς προηγούμενες έρευνες για το Toxoplasma gondii, την έκθεση σε γάτες στην παιδική ηλικία και τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την ψύχωση έχουν δείξει μικτά αποτελέσματα.
Toxoplasma gondii – Τι είναι, πώς μεταδίδεται, πώς επηρεάζει τον άνθρωπο
Το Toxoplasma gondii είναι ένας μικροσκοπικός παρασιτικός οργανισμός που εντοπίζεται παγκοσμίως και πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να μολύνει τους ανθρώπους κυρίως μέσω μολυσμένης τροφής, εδάφους ή επαφής με γάτες. Οι περισσότεροι υγιείς άνθρωποι δεν εμφανίζουν συμπτώματα, αλλά η μόλυνση μπορεί να είναι σοβαρή για έγκυες ή για άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς το παράσιτο μπορεί να παραμείνει «κρυμμένο» στους ιστούς και να επανενεργοποιηθεί αργότερα.
Σύμφωνα με άρθρο του 2025 με τίτλο «How does the brain respond to different infectious agents?», οι συγγραφείς σημειώνουν ότι το Toxoplasma gondii προκαλεί χρόνια λοίμωξη περίπου στο 30% του παγκόσμιου πληθυσμού και μπορεί να επιμένει στον εγκέφαλο για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το παράσιτο επιβιώνει μακροπρόθεσμα στο σώμα, αλλάζει τις ανοσολογικές αντιδράσεις και ότι η περιβαλλοντική μόλυνση (νερό, έδαφος, λαχανικά) παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοσή του.
- Τι είναι: Ένα ενδοκυτταρικό παράσιτο που δημιουργεί μακροχρόνιες κύστεις στους ιστούς.
- Πώς μεταδίδεται: Μη καλά ψημένο κρέας, μολυσμένο έδαφος/τροφή/νερό, κόπρανα γάτας και μετάδοση από μητέρα σε έμβρυο.
- Επιπτώσεις στον άνθρωπο: Συνήθως ήπιες ή ασυμπτωματικές, αλλά μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο σε εγκυμοσύνη ή ανοσοκαταστολή.
- Νεότερα ευρήματα: Το παράσιτο χειραγωγεί το ανοσοποιητικό σύστημα και επιμένει σε εγκέφαλο και μυς για χρόνια.
- Περιβαλλοντικός ρόλος: Το κλίμα, η υγρασία και η μόλυνση εδάφους/νερού επηρεάζουν έντονα την επιβίωση και τη μετάδοση.
Τα ευρήματα δεν αποδεικνύουν ότι οι γάτες –ή το Toxoplasma gondii– προκαλούν πράγματι σχιζοφρένεια
Ωστόσο, η ύπαρξη συσχέτισης δεν αποδεικνύει ότι το T. gondii προκαλεί αυτές τις αλλαγές ή ότι το παράσιτο μεταδόθηκε στον άνθρωπο από γάτα. «Μετά την προσαρμογή για συν-μεταβλητές, διαπιστώσαμε ότι τα άτομα που είχαν εκτεθεί σε γάτες είχαν περίπου διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν σχιζοφρένεια», γράφει η αυστραλιανή ομάδα. Υπάρχουν όμως ορισμένα σημαντικά σημεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως το γεγονός ότι 15 από τις 17 μελέτες ήταν μελέτες περίπτωσης-μάρτυρα.
Αυτός ο τύπος έρευνας δεν μπορεί να δείξει σχέση αιτίας-αποτελέσματος και συχνά δεν λαμβάνει υπόψη παράγοντες που ενδέχεται να έχουν επηρεάσει τόσο την έκθεση όσο και το αποτέλεσμα. Οι ερευνητές επισημαίνουν επίσης τη χαμηλή ποιότητα αρκετών από τις μελέτες που εξετάστηκαν. Τα αποτελέσματα ήταν ασυνεπή μεταξύ των μελετών, αλλά εκείνες με υψηλότερη ποιότητα υπέδειξαν ότι οι συσχετίσεις σε μη προσαρμοσμένα μοντέλα μπορεί να οφείλονταν σε παράγοντες που επηρέασαν τα αποτελέσματα.
Μία μελέτη δεν βρήκε σημαντική συσχέτιση μεταξύ της κατοχής γάτας πριν την ηλικία των 13 ετών και της εμφάνισης σχιζοφρένειας αργότερα, αλλά εντόπισε σημαντική σχέση όταν περιόρισε την έκθεση σε συγκεκριμένο διάστημα (ηλικίες 9 έως 12). Αυτή η ασυνέπεια δείχνει ότι το κρίσιμο χρονικό παράθυρο για την έκθεση στις γάτες δεν είναι σαφώς καθορισμένο. Μελέτη στις ΗΠΑ, που περιλάμβανε 354 φοιτητές ψυχολογίας, δεν εντόπισε σύνδεση μεταξύ της ιδιοκτησίας γάτας και των σκορ σχιζοτυπικών συμπεριφορών. Ωστόσο, εκείνοι που είχαν δεχτεί δάγκωμα γάτας είχαν υψηλότερα σκορ σε σχέση με όσους δεν είχαν.
Άλλη μελέτη, η οποία περιλάμβανε άτομα με και χωρίς ψυχικές διαταραχές, εντόπισε σύνδεση ανάμεσα στα δαγκώματα γάτας και τα υψηλότερα σκορ σε τεστ που μετρούν συγκεκριμένες ψυχολογικές εμπειρίες. Ωστόσο, οι ερευνητές πρότειναν ότι άλλοι παθογόνοι οργανισμοί, όπως η Pasteurella multocida, ενδέχεται να είναι υπεύθυνοι.
Κοινό αντιβιοτικό μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για σχιζοφρένεια έως και 30%, σύμφωνα με μελέτη
Πριν εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα, οι ερευνητές επαναλαμβάνουν την ανάγκη για καλύτερη και πιο ευρεία έρευνα. «Η ανασκόπησή μας υποστηρίζει την ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ της ιδιοκτησίας γάτας και διαταραχών που σχετίζονται με τη σχιζοφρένεια», καταλήγουν οι συγγραφείς. «Υπάρχει ανάγκη για περισσότερες ποιοτικές μελέτες, βασισμένες σε μεγάλα, αντιπροσωπευτικά δείγματα, ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η ιδιοκτησία γάτας ως πιθανός τροποποιητικός παράγοντας κινδύνου για ψυχικές διαταραχές».
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο Schizophrenia Bulletin.
Πηγές: ScienceAlert, Oxford Academic, MDPI, Springer Nature Link, Parasite Journal, MDPI, PMC