Το να έχει μεγαλώσει κανείς με έναν ναρκισσιστή πατέρα ή μια ναρκισσίστρια μητέρα μπορεί να αλλάζει το πώς σκέφτεται, το πώς νιώθει αλλά και τις σχέσεις του, ακόμη και μετά την ενηλικίωση. Ειδικοί αποκαλύπτουν ποια είναι τα διακριτικά σημάδια του να έχετε μεγαλώσει με ναρκισσιστή γονιό και πώς μπορεί να έχει επηρεάσει τη ζωή σας.
Πώς να καταλάβετε ότι μιλάτε με έναν ναρκισσιστή – Τα 9 σημάδια
Το να έχει μεγαλώσει κανείς με ναρκισσιστές γονείς μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά του στην ενήλικη ζωή
Ειδικοί προειδοποιούν ότι άτομα με έντονα ανταγωνιστική διάθεση ή με χρόνια ανάγκη να ευχαριστούν τους άλλους, ίσως μεγάλωσαν με γονείς που παρουσίαζαν τοξικά χαρακτηριστικά συμβατά με ναρκισσισμό. Οι Αμερικανοί ειδικοί Professor Wendy Behary και Dr Craig Malkin επισημαίνουν έξι ξεκάθαρα σημάδια αυτού του τύπου «ανατροφής» και εξηγούν πώς οι ενήλικες μπορούν να «σπάσουν τον κύκλο». Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (NPD) περιγράφεται ως ένα «διαρκές μοτίβο μεγαλομανίας, ανάγκης για θαυμασμό και έλλειψης ενσυναίσθησης», σύμφωνα με το Daily Mail.
Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει η συμπεριφορά των ναρκισσιστών γονιών στα παιδιά
Σύμφωνα με άρθρο του 2025 με τίτλο «Mirror, Mirror on the Wall: Impact of Narcissistic Parenting on their Children», οι γονείς με μεγαλομανή ναρκισσισμό τείνουν να είναι ελεγκτικοί και προσανατολισμένοι στην επίδοση, κάτι που μπορεί να κάνει τα παιδιά πιο απόμακρα και εγωκεντρικά. Οι γονείς με ευάλωτο ναρκισσισμό συχνά χρησιμοποιούν την υπερπροστασία και την ενοχή, οδηγώντας τα παιδιά να γίνονται πιο εξαρτημένα, ευαίσθητα και αβέβαια για τον εαυτό τους.
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι όταν οι γονείς παρουσιάζουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να δυσκολευτούν συναισθηματικά και κοινωνικά. Αυτό δεν συμβαίνει μόνο λόγω αυστηρής ή ψυχρής ανατροφής, αλλά και επειδή οι ναρκισσιστικοί γονείς συχνά παρερμηνεύουν τη συμπεριφορά του παιδιού, προβάλλουν τα δικά τους τραύματα ή δημιουργούν σχέσεις χωρίς συναισθηματική ασφάλεια.
Τα τοξικά χαρακτηριστικά μαθαίνονται και η οικογενειακή δυναμική μπορεί να επηρεαστεί
Η Prof Behary ανέφερε πως το πρώτο προειδοποιητικό σημάδι στα ενήλικα παιδιά είναι η αδυναμία να πουν όχι. «Δεν μπορούν να πουν “έχω σημασία και εγώ, έχω ανάγκες”», πρόσθεσε. Ο Dr Malkin εξήγησε ότι αυτά τα άτομα έμαθαν ότι είναι «άρρωστα, τρελά ή εγωιστικά επειδή εκφράζουν τις πιο βασικές τους ανάγκες», κάτι που συχνά τα οδηγεί στο να γίνονται θύματα εκμετάλλευσης στη μετέπειτα ζωή τους.
Ένα βασικό σημάδι ότι κάποιος μεγάλωσε με ναρκισσιστικό γονέα είναι ότι αναπτύσσει τοξικές συμπεριφορές ο ίδιος. Σύμφωνα με τον Dr Malkin, αυτά τα χαρακτηριστικά – όπως το να κάνει κανείς τους άλλους να νιώθουν κατώτεροι, η διαστρέβλωση της πραγματικότητας και η επίκληση ενοχών – είναι συχνά επίκτητες συμπεριφορές. Πρόσθεσε ότι «τα παιδιά με ισχυρή θέληση, που είναι πιο εξωστρεφή από την πρώιμη παιδική ηλικία, μπορεί να γίνουν ναρκισσιστές και οι ίδιοι».
4 τύποι ναρκισσιστικής προσωπικότητας και πώς να τους αναγνωρίσετε – Νέα μελέτη
Οι ειδικοί αναφέρουν επίσης ότι αυτά τα παιδιά τείνουν να έχουν έντονο ανταγωνισμό με τα αδέρφια τους. Όπως εξήγησε ο Dr Malkin, «άνθρωποι με έντονα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά αρέσκονται στο να βάζουν τους άλλους σε βάθρο – σχεδόν όσο απολαμβάνουν να τους ρίχνουν και από αυτό». Ένα ακόμη σημάδι είναι ότι το παιδί περνά την παιδική του ηλικία «σβήνοντας φωτιές και διατηρώντας την ειρήνη».
Η Prof Behary σημείωσε ότι τα παιδιά συχνά κουβαλούν το συναισθηματικό βάρος για την οικογένεια, νιώθοντας περισσότερο σαν σύντροφοι παρά σαν παιδιά. «Είναι το αίσθημα του δράματος που το παιδί νιώθει ότι πρέπει να διαχειριστεί. Για να το καταφέρει αυτό, πρέπει πραγματικά να θυσιάσει πολλές από τις έμφυτες παιδικές του ανάγκες», είπε.
Οι ειδικοί λένε ότι άτομα που εξαρτώνται υπερβολικά από την εξωτερική επιβεβαίωση, μπορεί να μεγάλωσαν με ναρκισσιστές γονείς. «Το παιδί του ναρκισσιστή μαθαίνει ότι το μόνο που έχει σημασία είναι αυτό που μπορεί να προσφέρει στον κόσμο», ανέφερε ο Dr Malkin, επειδή οι ναρκισσιστές γονείς λαχταρούν υψηλές επιδόσεις και επαίνους. Τα παιδιά δυσκολεύονται επίσης να διαμορφώσουν τη δική τους ταυτότητα. Οι γονείς με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά μπορεί να τα πιέσουν σε καριέρες που οι ίδιοι ήθελαν για τον εαυτό τους. «Πολλά παιδιά ναρκισσιστών λένε “πάντα ένιωθα ότι ήμουν φτιαγμένος να είμαι περισσότερο αντανάκλαση του γονιού μου παρά ο δικός μου άνθρωπος”», εξήγησε η εξήγησε η Prof Behary.
Σπάστε τον κύκλο και θέστε όρια
Μελέτες δείχνουν ότι αυτά τα επίκτητα χαρακτηριστικά αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων ψυχικής υγείας, δυσκολιών στις σχέσεις και εθισμών. Τα αδέρφια μπορεί επίσης να απομακρυνθούν μεταξύ τους, να ανταγωνίζονται για αποδοχή, ενώ το ένα επαινείται και το άλλο κατηγορείται. Αυτή η απόρριψη μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά να υιοθετήσουν τα ίδια τοξικά χαρακτηριστικά, από φόβο ότι θα χλευαστούν από τους άλλους.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι ο κύκλος μπορεί να σπάσει. «Τα παιδιά ναρκισσιστών που φτάνουν στο σημείο να προσβάλλουν τους άλλους πρέπει να δουλέψουν σκληρά συναισθηματικά». Το πρώτο βήμα, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι να αναγνωρίσει κανείς τις ανεκπλήρωτες ανάγκες της παιδικής του ηλικίας και να τις αποδεχθεί. «Τα παιδιά ναρκισσιστικών γονιών χρειάζεται να αρχίσουν να νιώθουν – και να εκφράζουν – ευάλωτα συναισθήματα όπως η λύπη, η μοναξιά, ο φόβος και η υπερφόρτωση, με τους ανθρώπους που αγαπούν», πρόσθεσε ο Dr Malkin.
6 φράσεις-παγίδες που χρησιμοποιούν οι ναρκισσιστές για να σας ελέγξουν
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χρειαστεί να περιοριστεί η επαφή με τον ναρκισσιστικό γονέα. Τα πιο επικίνδυνα χαρακτηριστικά σε έναν γονέα είναι η κακοποίηση, η άρνηση και η ψυχοπάθεια. Η ψυχοπάθεια – «ένα κράμα από ψέματα και χειραγώγηση» – δείχνει βαθιά έλλειψη ενσυναίσθησης. «Κανείς δεν πρέπει να ανέχεται συναισθηματική και σωματική κακοποίηση, και αν οι γονείς δεν μπορούν καν να αναγνωρίσουν ότι υπάρχει πρόβλημα, τότε είναι ελάχιστες οι πιθανότητες να αλλάξει κάτι. Οι κακοποιητές φέρουν 100% την ευθύνη για την κακοποίηση, και μόνο εκείνοι μπορούν να τη σταματήσουν. Μέχρι να το κάνουν, οι αλληλεπιδράσεις δεν θα είναι ασφαλείς», κατέληξε.
Πηγές: Daily Mail, Springer Nature Link, ScienceDirect, PrePrints, Atlantis Press