Λίγοι ήχοι τραβούν την προσοχή μας τόσο άμεσα όσο το κλάμα ενός μωρού – και η επιστήμη δείχνει ότι τα σώματά μας αντιδρούν με τρόπους που μπορούν να μετρηθούν. Ερευνητές αποκαλύπτουν το πώς μπορεί να διεγείρει το σώμα και τα συναισθήματά μας. Ποια είναι η παράξενη αντίδραση που αποκάλυψε η νέα μελέτη;
Γιατί μπορεί το κλάμα των μωρών να ταράξει τους ενήλικες – Ποια σωματική αντίδραση προκαλεί, σύμφωνα με τη μελέτη
Αν ο ήχος ενός μωρού που κλαίει σάς κάνει να κοκκινίζετε, δεν είναι τυχαίο. Νέα μελέτη δείχνει ότι το κλάμα ενός βρέφους – ειδικά όταν εκφράζει πόνο – προκαλεί ένα ορατό θερμικό κύμα στους ενήλικες, ίσως ως τρόπος ενεργοποίησης των φροντιστών. Το κλάμα των μωρών είναι, κατά μία έννοια, «αφόρητο» επίτηδες, αφού χωρίς ομιλία είναι το καλύτερο εργαλείο τους για να ζητήσουν βοήθεια.
Το κλάμα που οφείλεται σε πόνο διαφέρει από τους συνηθισμένους ήχους, επειδή τα βρέφη συσπούν έντονα τον θώρακά τους, στέλνοντας κύματα αέρα υψηλής πίεσης μέσα από τις φωνητικές χορδές, παράγοντας χαοτικές συχνότητες και ακανόνιστους ήχους γνωστούς ως μη γραμμικά φαινόμενα (nonlinear phenomena – NLPs).
«Έχει τεκμηριωθεί ότι τα NLP αποτελούν αξιόπιστους δείκτες του επιπέδου δυσφορίας και/ή πόνου που εκφράζει το μωρό», εξηγεί ο Lény Lego από το Jean Monnet University, σύμφωνα με το Science Alert. «Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι το επίπεδο των NLP σε ένα κλάμα επηρεάζει τη χρονική δυναμική της θερμικής αντίδρασης του προσώπου στους ακροατές, ανεξάρτητα από το φύλο τους».
Αν και οι φροντιστές μπορούν συνήθως να ξεχωρίσουν το κλάμα ελαφριάς δυσφορίας από τα αιχμηρά NLPs, οι ερευνητές σημειώνουν ότι παραμένει ασαφές το πώς το σώμα μας μετατρέπει αυτούς τους ήχους σε τόσο ισχυρές γνωστικές και σωματικές αντιδράσεις.
Η σωματική, ψυχολογική και συναισθηματική αντίδραση των ενηλίκων στο κλάμα ενός μωρού
Σύμφωνα με μελέτη του 2018 με τίτλο «The neurobiology of human crying», τα άτομα που κλαίνε εμφανίζουν πιο μακροχρόνια ηρεμιστική αντίδραση στο νευρικό τους σύστημα συγκριτικά με όσους δεν κλαίνε. Την ίδια στιγμή, η απόκριση στρες (συμπαθητική δραστηριότητα) αυξάνεται πιο αργά όταν ξεκινούν να κλαίνε.
Άλλες πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι όταν οι ενήλικες ακούν το κλάμα ενός μωρού, το σώμα και το μυαλό τους αντιδρούν έντονα. Η αντίδραση δεν είναι μόνο συναισθηματική, είναι και σωματική και νευρολογική, και επηρεάζεται από χαρακτηριστικά προσωπικότητας και παλαιότερες εμπειρίες.
- Σωματική αντίδραση: Αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό, την αγωγιμότητα του δέρματος και ακόμη και τη θερμοκρασία του προσώπου, δείχνοντας ενεργοποίηση του στρες.
- Συναισθηματική επίδραση: Οι ενήλικες μπορεί να νιώσουν στρες, άγχος ή ενσυναίσθηση – άτομα με έντονα χαρακτηριστικά θυμού αναφέρουν περισσότερες αρνητικές παρεμβατικές σκέψεις.
- Εγκέφαλος και ορμόνες: Ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη φροντίδα, με την απόκριση να διαμορφώνεται από την παιδική φροντίδα του ατόμου και τα επίπεδα ωκυτοκίνης.
- Αντίστροφα αποτελέσματα: Το χαμόγελο ή τα θετικά σήματα του μωρού μπορούν να βοηθήσουν στην «αντιστροφή» του στρες από το κλάμα.
- Ατομικές διαφορές: Οι αντιδράσεις διαφέρουν ανάλογα με την εμπειρία ως γονέας, το στυλ προσκόλλησης και τις δεξιότητες συναισθηματικής ρύθμισης.
Πώς ενεργοποιείται το νευρικό σύστημα
Η ομάδα των ερευνητών από το Jean Monnet University και το University of Saint-Etienne, και τα δύο στη Γαλλία, ήθελαν να εξετάσουν το πώς αυτοί οι ήχοι επηρεάζουν το νευρικό σύστημα των ενηλίκων σε υποσυνείδητο επίπεδο και ποια είναι τα σωματικά αποτελέσματα που προκαλούν.
Οι ερευνητές εξέτασαν τις αντιδράσεις 41 συμμετεχόντων (21 άνδρες, 20 γυναίκες, μέση ηλικία 35 ετών) στους ήχους από το κλάμα μωρών. Οι ενήλικες άκουσαν μια επιλογή από 23 ηχητικά αποσπάσματα, ηχογραφημένα από 16 διαφορετικά βρέφη, είτε καθώς ένιωθαν ήπια δυσφορία κατά τη διάρκεια μπάνιου, είτε πόνο από εμβολιασμό στον γιατρό.
Καθώς οι συμμετέχοντες άκουγαν, μια θερμική κάμερα κατέγραφε αλλαγές στη θερμοκρασία του προσώπου τους. Η αύξηση της θερμότητας σε αυτό το σημείο του σώματος είναι απόκριση του αυτόνομου νευρικού συστήματος, δηλαδή του τμήματος του νευρικού μας συστήματος που ελέγχει, χωρίς συνείδηση, βασικές λειτουργίες όπως ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνοή και η πέψη.
Μετά την ακρόαση, οι συμμετέχοντες ανέφεραν αν πίστευαν ότι άκουσαν ήχους δυσφορίας ή πόνου. «Οι αλαλγές της θερμοκρασίας του προσώπου του ακροατή, ένας δείκτης της αυτόνομης συναισθηματικής απόκρισης, αντανακλούν τον πόνο που εκφράζει το κλάμα του μωρού», γράφουν οι συγγραφείς.
Ένα κλάμα με υψηλότερο επίπεδο NLP προκάλεσε πιο έντονο θερμικό κύμα στο πρόσωπο των ακροατών, υποδηλώνοντας ότι αυτοί οι χαοτικοί ήχοι είναι πολύ πιο αποτελεσματικοί στο να τραβούν την προσοχή των ενηλίκων – σε φυσιολογικό επίπεδο – σε σύγκριση με τους ήχους χωρίς NLP ή με χαμηλό NLP.
Η αντίδραση στους ήχους με υψηλό NLP ήταν παρόμοια σε άνδρες και γυναίκες συμμετέχοντες, ενισχύοντας τα προηγούμενα ευρήματα των ερευνητών ότι και τα δύο φύλα μπορούν να εντοπίσουν αξιόπιστα τον πόνο στο κλάμα ενός μωρού. «Αν και τα αποτελέσματά μας είναι ενδιαφέροντα και νέα, η μελέτη παραμένει προκαταρκτική και εγείρει ερωτήματα τόσο ως προς την ερμηνεία των αποτελεσμάτων όσο και από μεθοδολογική άποψη», σημειώνουν οι συγγραφείς.
Για παράδειγμα, οι συμμετέχοντες είχαν μικρή ή καθόλου εμπειρία με βρέφη, οπότε τα αποτελέσματα δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη φυσιολογική απόκριση έμπειρων γονέων. Μελλοντικές μελέτες θα μπορούσαν να αποκαλύψουν το πώς διαφέρουν οι αντιδράσεις στο NLP ανάλογα με την εμπειρία.
Οι συγγραφείς σημειώνουν επίσης ότι οι ηχογραφήσεις που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη ήταν φυσικοί ήχοι – ένα χαοτικό μείγμα ακουστικών φαινομένων. Απομένει να καθοριστεί ποια συγκεκριμένα NLP προκαλούν τη θερμική απόκριση, ή αν, ίσως, είναι ο ανησυχητικός συνδυασμός τους που εκπέμπει τόσο ισχυρό σήμα SOS.
Πηγές: ScienceAlert, The Royal Society Publishing, PMC, WILEY Online Library, Oxford Academic, PMC, PLOS One, PMC