Το βότανο της αθανασίας κερδίζει δημοτικότητα για τις πιθανές του ιδιότητες που αυξάνουν τον μεταβολισμό, μειώνουν τη χοληστερίνη και προάγουν τη μακροζωία. Ποιο είναι και ποια τα οφέλη του για την υγεία;
Ποιο είναι το βότανο της αθανασίας και ποια τα οφέλη του για την υγεία
Έχετε πιθανώς ακούσει για το ginseng και το ginkgo biloba — δύο γνωστά κινέζικα βότανα που επαινούνται για την ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας, την αύξηση της ενέργειας και τη μείωση του στρες. Ωστόσο, το βότανο της αθανασίας παραμένει σχετικά άγνωστο, παρά τη διαρκώς αυξανόμενη φήμη του. Αυτό το μοναδικό φυτό κερδίζει την προσοχή για την ικανότητά του να αυξάνει τον μεταβολισμό, να μειώνει τη χοληστερίνη, να περιορίζει τη φλεγμονή και να προάγει τη μακροζωία.
«Λίγοι άνθρωποι το γνωρίζουν», δηλώνει ο Αμερικανός Dr. Michael Aziz, παθολόγος και ειδικός στην αναγεννητική ιατρική στη Νέα Υόρκη, που καταναλώνει προσωπικά 900 χιλιοστόγραμμα ημερησίως. Ο Dr. Aziz μοιράζεται τις γνώσεις του για την επιστήμη πίσω από αυτό το αναρριχώμενο φυτό και τα οφέλη του για την υγεία.
Τι είναι;
Το γυνόστεμμα (jiaogulan), το οποίο ευδοκιμεί σε ορεινές και δασικές περιοχές της Ασίας, είναι επιστημονικά γνωστό ως Gynostemma pentaphyllum και ανεπίσημα αποκαλείται «νότιο ginseng» ή «βότανο-θαύμα». Αν και έχει χρησιμοποιηθεί στη βοτανοθεραπεία για αιώνες, το γυνόστεμμα έχει ξεκινήσει να γίνεται πιο δημοφιλές την τελευταία δεκαετία.
Συχνά το βρίσκουμε σε μορφή αφεψήματος και σε συμπληρώματα διατροφής. «Το τσάι από γυνόστεμμα έχει πολύ υψηλή τιμή ORAC (αντιοξειδωτική ικανότητα). Είναι οκτώ φορές υψηλότερη από αυτήν που βρίσκεται στο πράσινο τσάι», δήλωσε ο Aziz. Προτείνει να βράζετε ένα με δύο κουταλάκια του γλυκού αποξηραμένα φύλλα τσαγιού από γυνόστεμμα σε 250 χιλιοστόλιτρα νερού, να το σουρώνετε και να το σερβίρετε.
Περιγράφει τη γεύση του ως πικρή αλλά ελαφρώς γλυκιά, ενώ άλλοι την χαρακτηρίζουν «γήινη». Η πικρή γεύση οφείλεται στις σαπωνίνες του γυνόστεμματος – οργανικές ενώσεις που μπορεί να είναι το «κλειδί» για τα οφέλη του φυτού στην υγεία.
«Η πικρή γεύση και η ψυχρή φύση του γυνόστεμματος είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στην απομάκρυνση της θερμότητας και την αποτοξίνωση του σώματος, γεγονός που το καθιστά ωφέλιμο για παθήσεις όπως η ιογενής ηπατίτιδα, η χρόνια γαστρεντερίτιδα και η χρόνια βρογχίτιδα», έγραψαν ερευνητές στην έκδοση Ιανουαρίου του περιοδικού Journal of Functional Foods.
«Η γλυκιά γεύση του γυνόστεμματος θρέφει την καρδιά και προστατεύει το ήπαρ, ωφελεί καλύτερα το αίμα, και είναι πιο αποτελεσματικό κατά της υπερλιπιδαιμίας, της υπέρτασης, του λιπώδους ήπατος, της αϋπνίας και των πονοκεφάλων».
Οφέλη για την υγεία
Το γυνόστεμμα περιέχει γυπενοσίδες – έναν τύπο σαπωνινών. Οι γυπενοσίδες έχουν παρόμοια δομή με τα ginsenosides που βρίσκονται στο ginseng. Οι γυπενοσίδες «διεγείρουν την AMP-ενεργοποιούμενη πρωτεϊνική κινάση, ένα ένζυμο που παίζει κεντρικό ρόλο στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας των κυττάρων. Έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες», εξήγησε ο Aziz.
«Επίσης βελτιώνουν τη σηματοδότηση της ινσουλίνης και τη λειτουργία των μιτοχονδρίων, που είναι οι “μπαταρίες” των κυττάρων μας», πρόσθεσε. «Αυτά είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά της γήρανσης που επηρεάζουν τη μακροζωία». Ο Aziz ανέφερε ότι το γυνόστεμμα έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζει αντικαρκινικές ιδιότητες και συμβάλλει επίσης στη μείωση της αρτηριακής πίεσης.
1. Προάγει την υγεία του εντέρου
Σύμφωνα με άρθρο του 2022 με τίτλο Prebiotic properties of jiaogulan in the context of gut microbiome, το γυνόστεμμα (Gynostemma pentaphyllum) είναι πλούσιο σε σαπωνίνες και πολυσακχαρίτες – με πάνω από 200 βιοδραστικές ενώσεις – που θεωρείται ότι βοηθούν στην καταπολέμηση του καρκίνου, της φλεγμονής, της παχυσαρκίας και του οξειδωτικού στρες.
Η επισκόπηση δείχνει επίσης ότι αυτές οι ενώσεις δρουν ως πρεβιοτικά ενισχύοντας την ανάπτυξη ωφέλιμων βακτηρίων στο έντερο (όπως τα Bifidobacterium και Lactobacillus), τα οποία παράγουν ευεργετικά λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας, υποστηρίζοντας τα παραπάνω οφέλη.
2. Ανακουφίζει από το στρες
Το γυνόστεμμα είναι ένα από τα πολλά φαρμακευτικά βότανα που θεωρείται ότι ανακουφίζουν από το στρες. Μελέτη στη Νότια Κορέα εξέτασε 72 άτομα με ιστορικό χρόνιου στρες και άγχους. Οι μισοί έλαβαν εκχύλισμα από φύλλα γυνόστεμματος και οι άλλοι μισοί έλαβαν εικονικό φάρμακο. Οι συμμετέχοντες συνέχισαν τη λήψη του συμπληρώματος για οκτώ εβδομάδες και αξιολογήθηκαν για τα επίπεδα στρες.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν χαμηλότερα αυτοαναφερόμενα επίπεδα στρες στην ομάδα που έλαβε γυνόστεμμα, αλλά δεν βρέθηκαν διαφορές στα επίπεδα ορμονών του στρες όπως η νορεπινεφρίνη και η κορτιζόλη μεταξύ των δύο ομάδων.
3. Συμβάλλει στη διαχείριση του διαβήτη
Σε μικρής κλίμακας μελέτη, 16 άτομα που είχαν πρόσφατα διαγνωστεί με διαβήτη τύπου 2 έλαβαν είτε 6 γραμμάρια την ημέρα τσαγιού από γυνόστεμμα είτε πράσινο τσάι για τέσσερις εβδομάδες. Διαπιστώθηκε ότι το γυνόστεμμα βελτίωσε την απόκριση του οργανισμού στην ινσουλίνη.
Σε άλλη μικρή μελέτη, 25 άτομα με διαβήτη τύπου 2 έλαβαν για τέσσερις εβδομάδες φάρμακο μείωσης της γλυκόζης και έπειτα χωρίστηκαν τυχαία για να λάβουν είτε 6 γραμμάρια την ημέρα τσαγιού από γυνόστεμμα είτε εικονικό πράσινο τσάι για επιπλέον οκτώ εβδομάδες. Η ομάδα που χρησιμοποίησε το γυνόστεμμα παράλληλα με τη φαρμακευτική αγωγή πέτυχε καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο, όπως αποδείχθηκε από τη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης A1C και της γλυκόζης νηστείας στο πλάσμα.
4. Συμβάλλει στην απώλεια λίπους
Το γυνόστεμμα μπορεί να επηρεάσει τη σύσταση του σώματος. Σε μελέτη, ερευνητές χορήγησαν είτε 450 χιλιοστόγραμμα ενός εμπορικού εκχυλίσματος γυνόστεμματος είτε εικονικό φάρμακο καθημερινά σε 117 άτομα που είχαν καταγραφεί ως άνδρες ή γυναίκες κατά τη γέννηση και ήταν υπέρβαρα. Στο τέλος των 16 εβδομάδων, η ομάδα που έλαβε το γυνόστεμμα παρουσίασε σημαντική μείωση στον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), στη συνολική λιπώδη μάζα και στο συνολικό σωματικό βάρος, σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου.
Όσον αφορά την παχυσαρκία, η έρευνα υποδεικνύει ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα άτομα που είχαν καταγραφεί ως άνδρες ή γυναίκες κατά τη γέννηση. Τα άτομα που είχαν καταγραφεί ως άνδρες και έλαβαν γυνόστεμμα παρουσίασαν σημαντικές μειώσεις στο σπλαχνικό λίπος (γύρω από τα εσωτερικά όργανα), ενώ τα άτομα που είχαν καταγραφεί ως γυναίκες παρουσίασαν μειώσεις στο γυναικοειδές λίπος (γύρω από τους γοφούς, τους μηρούς και το στήθος). Οι ερευνητές ανέφεραν ότι η μελέτη επιβεβαιώνει προηγούμενα ευρήματα με παρόμοια αποτελέσματα.
Άλλες χρήσεις
Εκτός από τα πιθανά οφέλη για την υγεία που αναφέρονται παραπάνω, προκαταρκτικές μελέτες σε δοκιμαστικούς σωλήνες ή σε ζωικά μοντέλα έχουν εξετάσει το γυνόστεμμα για τις εξής καταστάσεις:
- Καρκίνος
- Υψηλή χοληστερίνη
- Αλτσχάιμερ
- Αγγειακή άνοια
- Πάρκινσον
- Ηπατική βλάβη
- Γήρανση
- Αντοχή στην άσκηση
Ωστόσο, το γυνόστεμμα δεν συνιστάται για τις παραπάνω χρήσεις, καθώς δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα από μελέτες σε ανθρώπους που να αποδεικνύουν την ασφάλεια ή την αποτελεσματικότητά του.
Πιθανές παρενέργειες
Το γυνόστεμμα θεωρείται ασφαλές για κατανάλωση, σύμφωνα με τον Aziz. Οι πιο συχνά αναφερόμενες παρενέργειες είναι η ναυτία και η διάρροια – και λιγότερο συχνά, ο έμετος, η ζάλη, η θολή όραση ή οι εμβοές. Άτομα που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν εντάξουν το γυνόστεμμα στη ρουτίνα τους, καθώς μπορεί να αλληλεπιδράσει με φάρμακα.
Το βότανο της σελήνης που ηρεμεί από το άγχος, αντιμετωπίζει την αϋπνία και υποστηρίζει το πεπτικό
«Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να είναι προσεκτικά και να μειώσουν τη δοσολογία των φαρμάκων τους με τη βοήθεια των γιατρών τους, αν καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες» τσαγιού από γυνόστεμμα, επειδή μπορεί να μειώσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, προειδοποίησε ο Aziz.
Πηγές: New York Post, VeryWell Health, ScienceDirect, WILEY, WILEY, PMC