Πώς μπορείτε να επιβραδύνετε τη γήρανση του DNA σας; Νέα έρευνα δείχνει ότι το γενετικό μας υλικό επηρεάζει το πόσο ζούμε αλλά διαμορφώνεται και από την ίδια τη διαδικασία της γήρανσης, με αλλαγές σε κυτταρικό επίπεδο να επηρεάζουν υγεία και μακροζωία.
Μακροζωία: Πρωτοποριακό τεστ αίματος μπορεί να προβλέψει πόσο θα ζήσουμε
Κοινό συμπλήρωμα μπορεί να προάγει τη μακροζωία – Τι συμπεραίνει η έρευνα του Harvard
Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, αναζητούν τρόπους για να διατηρήσουν την υγεία και την ενέργειά τους, με ιδιαίτερη έμφαση στην επιβράδυνση των βιολογικών διαδικασιών της γήρανσης. Ενώ οι βιταμίνες και τα συμπληρώματα διατροφής έχουν μελετηθεί για χρόνια με μικτά αποτελέσματα, νέα δεδομένα δείχνουν έναν πολλά υποσχόμενο ρόλο για τη βιταμίνη D – ένα θρεπτικό στοιχείο που είναι ήδη γνωστό ότι ενισχύει την υγεία των οστών και την άμυνα του ανοσοποιητικού.
Πρόσφατη έρευνα από το Harvard University και το Brigham and Women’s Hospital, που δημοσιεύθηκε στο The American Journal of Clinical Nutrition, διαπίστωσε ότι η λήψη συμπληρωμάτων με βιταμίνη D μπορεί να βοηθήσει στην προστασία του DNA διατηρώντας τα τελομερή – τα προστατευτικά καλύμματα στα χρωμοσώματα που φυσιολογικά μικραίνουν με την ηλικία – και με αυτόν τον τρόπο να επιβραδύνει πιθανόν τη γήρανση των κυττάρων και να προάγει τη μακροχρόνια υγεία.
Πώς μπορεί να επηρεάσει το DNA τη μακροζωία – Πώς μπορεί η γήρανση να επηρεάσει το DNA;
Το DNA μας επηρεάζει το πόσο ζούμε και επηρεάζεται από τη διαδικασία της γήρανσης. Τα γονίδια και τα επιγενετικά πρότυπα μπορούν να επηρεάσουν τη μακροζωία, ενώ με την πάροδο του χρόνου το DNA συσσωρεύει βλάβες και ρυθμιστικές «εκτροπές» που οδηγούν στη γήρανση.
Σύμφωνα με έρευνα του 2018 με τίτλο «Mitochondrial DNA keeps you young», η μείωση του μιτοχονδριακού DNA σε ποντίκια προκάλεσε ταχύτερη γήρανση, με σημάδια όπως απώλεια μαλλιών, ρυτιδωμένο δέρμα, προβλήματα στη σπονδυλική στήλη και φλεγμονή. Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η απώλεια μιτοχονδριακού DNA στα κύτταρα διέκοπτε την ενεργειακή ισορροπία, μείωνε την κυτταρική ανάπτυξη και άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια ενεργοποιούνται και απενεργοποιούνται.
Πώς επηρεάζει το DNA τη μακροζωία
- Ορισμένα γονίδια (π.χ. αναπαραγωγικά όπως το FSHB) συνδέονται με τη διάρκεια ζωής και τα αποτελέσματα στην υγεία.
- Τα είδη με πιο αργές αλλαγές στη μεθυλίωση του DNA τείνουν να ζουν περισσότερο.
- Η σταθερότητα και η δυναμική του μιτοχονδριακού DNA (mtDNA) επηρεάζουν τη γήρανση.
- Η χαρτογράφηση των γονιδίων της μακροζωίας βοηθά στον εντοπισμό φαρμάκων που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τη γήρανση.
Πώς η γήρανση επηρεάζει το DNA
- Οι βλάβες στο DNA συσσωρεύονται, μειώνοντας τη γονιδιωματική σταθερότητα και προάγοντας τη γήρανση.
- Η επιγενετική εκτροπή (απώλεια προτύπων μεθυλίωσης, «ουλές DNA») αλλάζει τη ρύθμιση των γονιδίων.
- Η γήρανση ενεργοποιεί τη γήρανση των κυττάρων μέσω της παρατεταμένης βλάβης στο DNA.
- Τα πρότυπα γήρανσης διαφέρουν ανά ιστό, με ορισμένα όργανα να αυξάνουν τη μεθυλίωση και άλλα να τη χάνουν.
- Η επιγενετική επαναπρογραμματισμός δείχνει προοπτική να αναστρέψει τη γήρανση σε επίπεδο DNA.
Τα ευρήματα της μελέτης για βιταμίνη D και αντιγήρανση
Η έρευνα περιέλαβε πάνω από 1.000 ενήλικες ηλικίας 50 ετών και άνω, οι οποίοι συμμετείχαν στη τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή VITAL. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε δύο ομάδες:
- η μία ομάδα λάμβανε καθημερινά 2.000 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης D3, ενώ
- η άλλη λάμβανε εικονικό φάρμακο (placebo).
Σε διάστημα τεσσάρων ετών, εκείνοι που λάμβαναν βιταμίνη D παρουσίασαν σημαντικά μικρότερη μείωση στο μήκος των τελομερών σε σύγκριση με την ομάδα του placebo – γεγονός που ουσιαστικά μείωσε σχεδόν τρία χρόνια από τη βιολογική γήρανση.
Τα τελομερή λειτουργούν όπως οι προστατευτικές άκρες στα χρωμοσώματα, παρόμοιες με τα πλαστικά άκρα των κορδονιών των παπουτσιών, και σχετίζονται στενά με τη μακροζωία. Τα πιο κοντά τελομερή έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο χρόνιων νοσημάτων, όπως ορισμένοι καρκίνοι και αυτοάνοσες διαταραχές. Οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης μειωμένη φλεγμονή και χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης αυτοάνοσων καταστάσεων στην ομάδα της βιταμίνης D.
Η Αμερικανή γιατρός και καθηγήτρια ιατρικής στο Harvard, Dr. JoAnn Manson, τόνισε ότι τα ευρήματα στηρίζουν τη δυναμική της βιταμίνης D στην επιβράδυνση της βιολογικής γήρανσης και των χρόνιων παθήσεων που σχετίζονται με την ηλικία. Ο κύριος συγγραφέας Dr. Haidong Zhu, μοριακός γενετιστής στο Medical College of Georgia, δήλωσε ότι η στοχευμένη χορήγηση βιταμίνης D θα μπορούσε να αποτελέσει μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για την καταπολέμηση των διαδικασιών γήρανσης, αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Ασφάλεια και συστάσεις δοσολογίας
Ειδικοί προειδοποιούν κατά της υπερβολικής πρόσληψης βιταμίνης D. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη για ενήλικες είναι 600 έως 800 IU, ενώ η δοκιμή VITAL χρησιμοποίησε 2.000 IU – δόση που παραμένει κάτω από το ανώτατο ασφαλές όριο των 4.000 IU. Η υπέρβαση αυτού του ορίου μπορεί να προκαλέσει υπερασβεστιαιμία – μια κατάσταση που οδηγεί σε ναυτία, προβλήματα στα νεφρά και άλλα ζητήματα υγείας.
Η βιταμίνη D μπορεί να προσληφθεί μέσω της έκθεσης στον ήλιο, της διατροφής και των συμπληρωμάτων διατροφής. Τα λιπαρά ψάρια, το μουρουνέλαιο, τα εμπλουτισμένα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα μανιτάρια και οι κρόκοι αυγών είναι φυσικές πηγές. Οι ειδικοί αναφέρουν ότι η λήψη συμπληρωμάτων θα πρέπει να προσαρμόζεται στις ατομικές ανάγκες, βάσει των επιπέδων της βιταμίνης D, της έκθεσης στον ήλιο, της ηλικίας και των ιατρικών παθήσεων.
Περιορισμοί και μελλοντική έρευνα
Η μελέτη παρουσίασε ορισμένους περιορισμούς, όπως με το σχετικά μικρό δείγμα συμμετεχόντων και με την εστίαση στα τελομερή των λευκών αιμοσφαιρίων. Οι ερευνητές τόνισαν ότι απαιτούνται μακροχρόνιες και πιο ποικιλόμορφες μελέτες για να κατανοηθεί πώς η βιταμίνη D επηρεάζει τη βιολογική γήρανση σε διαφορετικούς πληθυσμούς.
Ενώ οι αλλαγές στον τρόπο ζωής – όπως η ισορροπημένη διατροφή, η τακτική άσκηση, η διαχείριση του στρες και ο επαρκής ύπνος – παραμένουν οι πιο τεκμηριωμένες στρατηγικές για υγιή γήρανση, η συμπλήρωση με βιταμίνη D φαίνεται να προσφέρει μια επιπλέον, ασφαλή προσέγγιση για πολλούς ενήλικες που επιθυμούν να διατηρήσουν την κυτταρική τους υγεία.
Πηγές: The Economic Times, Nature Aging, Nature Communications, ARXIV, ARXIV, Frontiers, BMC Cell Communication and Signaling, ScienceDirect, Nature Cell Death & Disease