Ειδικός προειδοποιεί σχετικά με ένα εξαιρετικά κοινή συμπεριφορά που μπορεί να είναι ένδειξη οριακής διαταραχή προσωπικότητας. Λέει ότι πολλοί μπερδεύουν την ερωτική εμμονή με πραγματικό ενδιαφέρον και αγάπη — αλλά τις περισσότερες φορές δεν είναι. Τι συμβαίνει;
Οριακή διαταραχή προσωπικότητας: Πότε μπορεί να είναι η συναισθηματική εμμονή με κάποιον άλλον σημάδι της διαταραχής
Γνωστός ψυχίατρος προειδοποιεί για ένα διακριτικό αλλά ισχυρό σημάδι που μπορεί να είναι ένδειξη οριακής διαταραχής προσωπικότητας – και όλα επικεντρώνονται σε μία συμπεριφορά. Ο Βρετανός καθηγητής Ahmed Hankir, ψυχίατρος που δημοσιεύει τακτικά εκπαιδευτικά βίντεο στο TikTok, λέει ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή σε ένα σύμπτωμα που ονομάζεται limerence (ελλ. «συναισθηματική εμμονή»).
«Έχετε ποτέ εμμονή με κάποιο άτομο σε τέτοιο βαθμό που ολόκληρος ο κόσμος σας να περιστρέφεται γύρω από αυτό – ακόμα και όταν σας αγνοεί ή σας πληγώνει; Αυτό μπορεί να μην είναι απλώς αγάπη. Μπορεί να είναι limerence, ένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά πιο επώδυνα συμπτώματα της οριακής διαταραχής προσωπικότητας», λέει, σύμφωνα με το Daily Mail.
Ο Dr Hankir εξηγεί ότι η συναισθηματική εμμονή περιλαμβάνει έντονη συναισθηματική προσκόλληση σε ένα άτομο – συχνά συναισθηματικά μη διαθέσιμο – περιγράφοντας πώς άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να το «εξιδανικεύουν», να «επιζητούν την επιβεβαίωσή του σαν οξυγόνο» και να νιώθουν ευφορία ακόμη και από «το παραμικρό ψήγμα προσοχής», ακόμη και όταν αυτό το άτομο είναι αδιάφορο, αγενές ή έχει κακοποιητική συμπεριφορά.
Παράγοντες κινδύνου για την οριακή διαταραχή προσωπικότητας
Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας (BPD) αναπτύσσεται μέσα από έναν συνδυασμό πρώιμων εμπειριών, συναισθηματικών μοτίβων και κάποιας βιολογικής ευαλωτότητας. Σύμφωνα με μελέτη του 2024 με τίτλο «Genome-wide association study of borderline personality disorder identifies six loci and highlights shared risk with mental and somatic disorders», οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι έχει ξεκάθαρη γενετική βάση, εντοπίζοντας έξι γονιδιακές περιοχές και δείχνοντας ότι τα γονίδια εξηγούν ένα σημαντικό μέρος του κινδύνου.
Η μελέτη έδειξε επίσης ότι ο γενετικός κίνδυνος για BPD έχει κοινούς παράγοντες κινδύνου και με άλλες παθήσεις, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), η κατάθλιψη, η ΔΕΠΥ, η αντικοινωνική συμπεριφορά, η αυτοκτονικότητα και ακόμη και σωματικές ασθένειες όπως η ΧΑΠ και ο διαβήτης. Άλλες πρόσφατες έρευνες της τελευταίας τριετίας δείχνουν ότι ορισμένοι ψυχολογικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες στην παιδική ηλικία αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης BPD αργότερα στη ζωή.
- Παιδικό τραύμα και απορριπτικά περιβάλλοντα — Ισχυρή σύνδεση με χαρακτηριστικά της BPD. Περιλαμβάνει συναισθηματική/σωματική/σεξουαλική κακοποίηση και ασταθείς οικογενειακές σχέσεις.
- Πρώιμα συναισθηματικά/συμπεριφορικά προβλήματα — Άγχος, κατάθλιψη, παρορμητικότητα και δυσκολία στη ρύθμιση συναισθημάτων στην παιδική ή εφηβική ηλικία προβλέπουν χαρακτηριστικά της BPD μετέπειτα.
- Γενετική και βιολογική ευαλωτότητα — Μελέτες οικογενειών και πρώιμες γενετικές έρευνες δείχνουν μέτρια κληρονομικότητα και νευροβιολογικές διαφορές που καθιστούν ορισμένα άτομα πιο ευάλωτα στο περιβαλλοντικό στρες.
- Περιβαλλοντικό στρες / αστική πίεση — Νέα έρευνα δείχνει ότι πυκνά, αγχωτικά περιβάλλοντα διαβίωσης μπορεί να συμβάλλουν στην ευαλωτότητα στην BPD.
- Κεντρικές διαστάσεις προσωπικότητας — Συναισθηματική αστάθεια, δυσκολίες στις σχέσεις και παρορμητική συμπεριφορά λειτουργούν ως μονοπάτια ανάμεσα στους πρώιμους κινδύνους και την ανάπτυξη της BPD.
Εμμονή: Το κρυφό συναισθηματικό σημάδι που συνδέεται με την οριακή διαταραχή προσωπικότητας
«Όταν απομακρύνονται, μπορεί να νιώθετε ότι ο κόσμος σας καταρρέει», είπε. Σύμφωνα με τον ειδικό, θεωρείται ότι η συναισθηματική εμμονή προέρχεται από πρώιμες προσκολλήσεις που δεν εκπληρώθηκαν. «Πολλοί με BPD περιγράφουν ότι είχαν έναν ασυνεπή ή συναισθηματικά απόντα φροντιστή – μερικές φορές πατρική φιγούρα, άλλες φορές μητρική», εξήγησε. «Ως ενήλικες, αναπαράγουν ασυνείδητα αυτό το μοτίβο, κυνηγώντας άτομα που αναπαριστούν την ίδια συναισθηματική απόσταση, προσπαθώντας απελπισμένα να κερδίσουν την αγάπη που ποτέ δεν έλαβαν με συνέπεια».
Είπε ότι η συναισθηματική εμμονή μπορεί να είναι το χειρότερο σύμπτωμα της BPD, καθώς καταλαμβάνει πλήρως την ταυτότητα του ατόμου. «Χάνετε τον εαυτό σας στην αναζήτηση της αποδοχής κάποιου άλλου, και όταν αυτό το άτομο απομακρυνθεί, σας απορρίψει ή σας αντικαταστήσει, ο πόνος μπορεί να είναι τόσο έντονος και συντριπτικός που να φαίνεται αφόρητος», είπε. Ο ειδικός πρόσθεσε ότι μπορεί να οδηγήσει σε θυμό, απόγνωση ή ακόμη και αυτοκτονικές σκέψεις, προτρέποντας όποιον έχει βιώσει κάτι τέτοιο να ζητήσει βοήθεια.
«Με θεραπεία, ειδικά τη διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία, μπορείτε να μάθετε να ρυθμίζετε αυτά τα συναισθήματα και να ξαναχτίσετε την αίσθηση του εαυτού σας», διαβεβαίωσε το κοινό. «Η αληθινή θεραπεία ξεκινά όταν ο κόσμος σας αρχίζει ξανά να περιστρέφεται γύρω από εσάς», είπε. Η BPD είναι μια διαταραχή προσωπικότητας η οποία, σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία, «χαρακτηρίζεται από ένα μακροχρόνιο μοτίβο αστάθειας στη διάθεση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την εικόνα του εαυτού, το οποίο είναι αρκετά σοβαρό ώστε να προκαλεί έντονη δυσφορία ή να παρεμποδίζει τη λειτουργικότητα στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή».
Πώς να αποκτήσετε την πειθαρχία που έχουν μόνο οι πιλότοι
Σύμφωνα με την Εθνική Συμμαχία για τις Ψυχικές Ασθένειες (NAMI), η BPD επηρεάζει το 1,6 έως 5,9% των ενηλίκων στις ΗΠΑ. Η NAMI αναφέρει ότι η BPD περιλαμβάνει σοβαρή δυσκολία στη ρύθμιση των συναισθημάτων, οδηγώντας σε έντονες διακυμάνσεις διάθεσης, παρορμητική συμπεριφορά, ασταθείς σχέσεις και κακή εικόνα εαυτού. Πρόσθεσε ότι τα συμπτώματα της BPD μπορεί να περιλαμβάνουν αποφυγή πραγματικής ή αντιληπτής εγκατάλειψης, ακατάλληλο και έντονο θυμό ή προβλήματα στον έλεγχο του θυμού, αυτοτραυματισμούς και επαναλαμβανόμενες σκέψεις αυτοκτονίας, απότομες εναλλαγές διάθεσης, καθώς και μια παραμορφωμένη και ασταθή αίσθηση του εαυτού.
Πηγές: Daily Mail, ScienceDirect, Frontiers, SageJournals, PMC, medRχiv, Frontiers, Springer Nature Link