Προειδοποίηση από το Lancet φέρνει στο προσκήνιο τους πιθανούς κινδύνους των επεξεργασμένων τροφίμων, καθώς συνδέονται με την ανάπτυξη σοβαρών νόσων. Τα ευρήματα ενισχύουν την ανησυχία για τον σύγχρονο τρόπο διατροφής.
Υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα: Με ποιες σοβαρές δερματικές παθήσεις συνδέονται
Το κέρδος δεν είναι για την υγεία μας
Τρία νέα άρθρα που παρουσιάστηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό «The Lancet» ρίχνουν φως στο φαινόμενο των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (UPF) και τις επιπτώσεις τους στη δημόσια υγεία. Σύμφωνα με τα ευρήματα, αυτά τα προϊόντα αντικαθιστούν σταδιακά τα παραδοσιακά, φυσικά τρόφιμα, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η διατροφική αξία των γευμάτων μας και να αυξάνεται ο κίνδυνος ανάπτυξης σοβαρών νόσων.
Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα παράγονται βιομηχανικά από οικονομικά συστατικά – υδρογονωμένα λίπη, συντηρητικά, τεχνητές γλυκαντικές ουσίες και χρωστικές – που στοχεύουν στη μέγιστη κερδοφορία.
Η πρώτη μελέτη καταγράφει την επιστημονική βιβλιογραφία σχετικά με τα UPFs και τις υγειονομικές συνέπειές τους. Τα δεδομένα καταδεικνύουν πως αυτά τα τρόφιμα αντικαθιστούν τα παραδοσιακά διατροφικά μοτίβα, μειώνουν τη θρεπτική ποιότητα και αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης χρόνιων παθήσεων.
Άνοδος της κατανάλωσης επεξεργασμένων τροφών παγκοσμίως
Εθνικές έρευνες δείχνουν εντυπωσιακή άνοδο της κατανάλωσης UPFs παγκοσμίως:
- Στην Ισπανία τριπλασιάστηκε (από 11% σε 32%) και στην Κίνα επίσης (από 4% σε 10%) σε διάστημα τριάντα ετών.
- Στο Μεξικό και τη Βραζιλία παρατηρήθηκε διπλασιασμός (από 10% σε 23%) σε τεσσαράμισι δεκαετίες.
- Στην Αμερική και τη Βρετανία, τα ποσοστά ξεπερνούν ήδη το 50% και συνεχίζουν να αυξάνονται.
Η έρευνα καταλήγει ότι η υψηλή κατανάλωση UPFs οδηγεί σε υπερβολική πρόσληψη τροφής, φτωχή διατροφή (πλεονασμός ζάχαρης και επιβλαβών λιπών, έλλειψη φυτικών ινών και πρωτεϊνών) και έκθεση σε τοξικές ουσίες. Μάλιστα, συστηματική επισκόπηση 104 επιδημιολογικών μελετών έδειξε ότι οι 92 κατέγραψαν αυξημένη επικινδυνότητα για τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση.
Μετα-αναλύσεις επιβεβαίωσαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις με δώδεκα νοσήματα, όπως παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καρδιοπάθειες, ψυχολογικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και αυξημένη θνησιμότητα. Ωστόσο, οι ερευνητές τονίζουν την ανάγκη για περισσότερες μακροπρόθεσμες κλινικές δοκιμές και διερεύνηση συγκεκριμένων υποκατηγοριών τροφίμων.
Ανάγκη για νομοθετικές παρεμβάσεις για τον περιορισμό
Η δεύτερη δημοσίευση επικεντρώνεται στην ανάγκη για νομοθετικές παρεμβάσεις που θα περιορίσουν την παραγωγή, διαφήμιση και διάθεση των UPFs, επιβάλλοντας ευθύνες στις τροφοβιομηχανίες για την προαγωγή ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών. Προτείνονται αυστηρότερα μέτρα για τη διαφήμιση, ιδίως όταν αφορά ανήλικους, απαγόρευση διάθεσης UPFs σε εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς φορείς, καθώς και περιορισμοί στην προβολή τους στα εμπορικά καταστήματα. Ως επιτυχές υπόδειγμα αναφέρεται το πρόγραμμα σχολικής διατροφής στη Βραζιλία, που έχει εξαλείψει σχεδόν όλα τα UPF, με στόχο το 90% των σχολικών γευμάτων να προέρχεται από φρέσκα ή ελάχιστα μεταποιημένα τρόφιμα μέχρι το 2026.
Ανάγκη για παγκόσμια δράση
Το τελευταίο άρθρο τονίζει ότι η επέκταση των UPFs δεν οφείλεται στις ατομικές επιλογές των καταναλωτών, αλλά στις στρατηγικές των πολυεθνικών εταιρειών και καλεί σε άμεση και συντονισμένη παγκόσμια δράση. Με ετήσιες πωλήσεις που φτάνουν τα 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια, ο κλάδος των UPFs είναι ο πιο προσοδοφόρος στη βιομηχανία τροφίμων. Οι μελετητές υπογραμμίζουν ότι οι εταιρείες αυτές εκμεταλλεύονται φτηνά υλικά και βιομηχανικές διαδικασίες για μείωση κόστους, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν επιθετικές εμπορικές τακτικές, ελκυστική συσκευασία και πολιτικό λόμπινγκ για να αυξήσουν την κατανάλωση.