Το γλυκό μπορντό ελιξίριο είναι ένας χυμός πλούσιος σε απαραίτητες βιταμίνες, μέταλλα και μοναδικές βιοδραστικές ενώσεις. Αυτό το φυσικό ρόφημα έχει υιοθετηθεί σε διάφορους πολιτισμούς και μορφές, από χυμό μέχρι σκόνη και ακόμη και σε μαρμελάδες. Το διατροφικό του προφίλ προσφέρει ποικιλία θρεπτικών συστατικών που συμβάλλουν στην συνολική ποιότητα της διατροφής.
«Είμαι γιατρός του Χάρβαρντ – Φάτε αυτές τις 5 τροφές για να μειώσετε την αρτηριακή πίεση»
Ποιο είναι το γλυκό μπορντό ελιξίριο και ποια τα οφέλη του για την υγεία;
Το γλυκό μπορντό ελιξίριο είναι ένα ποτό με έντονο κόκκινο χρώμα, πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα και αντιοξειδωτικά. Έχει τραβήξει την προσοχή λόγω των πιθανών του οφελών για την υγεία, όπως η μείωση της αρτηριακής πίεσης, η βελτίωση της αθλητικής απόδοσης και η καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Επιπλέον, μπορεί να υποστηρίξει την υγεία του εγκεφάλου, να προστατεύσει τη λειτουργία των νεφρών και του ήπατος, και να μειώσει τη φλεγμονή – καθιστώντας το μία από τις υπερτροφές. Ποιο είναι και ποια τα διατροφικά του οφέλη;
Μπορεί να αντιμετωπίσει την αναιμία;
Σύμφωνα με την εργασία του 2025 με τίτλο «BEETROOT (Beta vulgaris L.) AND ITS POTENTIAL AS AN ANEMIA TREATMENT IN PREGNANCY», μια ανασκόπηση 10 μελετών έδειξε ότι παρεμβάσεις – κυρίως με χυμό παντζαριού, και μία με παγωτό παντζαριού – σε ανθρώπινα και ζωικά μοντέλα αύξησαν σταθερά τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης και αιματοκρίτη σε έγκυες γυναίκες.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι η υψηλή περιεκτικότητα του παντζαριού σε φυλλικό οξύ και σίδηρο, ενισχύει την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων και τη μεταφορά οξυγόνου, γεγονός που υποδηλώνει ότι μπορεί να λειτουργήσει ως πρόληψη και αντιμετώπιση της αναιμίας κατά την εγκυμοσύνη.
Το παντζάρι – είτε ως χυμός είτε ως σκόνη – παρότι μπορεί να αυξήσει ήπια τα επίπεδα σιδήρου και αιμοσφαιρίνης όταν προστεθεί σε μια ήδη ισορροπημένη διατροφή, δεν αποτελεί υποκατάστατο για τα συνταγογραφούμενα σκευάσματα σιδήρου σε σοβαρές περιπτώσεις:
- Είναι φυσική πηγή σιδήρου: Η σκόνη παντζαριού παρέχει περίπου 9–9,5 mg σιδήρου ανά 100 g και απορροφάται καλά από έφηβες όταν είναι βρασμένη ή αποξηραμένη στον ήλιο.
- Βελτιώνει τα επίπεδα αντιοξειδωτικών στον οργανισμό: Μελέτη διάρκειας 12 εβδομάδων σε ενήλικες με σιδηροπενική αναιμία έδειξε ότι τα συμπληρώματα παντζαριού αύξησαν την αιμοσφαιρίνη, τον ορό σιδήρου και ένζυμα όπως η γλουταθειόνη υπεροξειδάση και η υπεροξειδική δισμουτάση.
- Αυξάνει τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης σε εφήβους: Η κατανάλωση χυμού παντζαριού (100–150 mL ημερησίως) για 2 εβδομάδες αύξησε την αιμοσφαιρίνη από περίπου 11,5 σε 12 g/dL σε εφήβους με ήπια αναιμία.
- Είναι ωφέλιμο για εγκύους: Μελέτη σε εγκύους με αναιμία έδειξε αύξηση αιμοσφαιρίνης από ~9,1 σε ~11 g/dL μετά από ημερήσια κατανάλωση χυμού παντζαριού.
Διατροφικά οφέλη του χυμού
Ένα φλιτζάνι (οκτώ ουγγιές) 100% χυμού παντζαριού περιέχει:
- Θερμίδες: 62
- Λιπαρά: 0,1 γραμμάρια (g)
- Νάτριο: 47 χιλιοστόγραμμα (mg)
- Υδατάνθρακες: 14,7 g
- Φυτικές ίνες: 2,7 g
- Πρωτεΐνη: 1,8 g
- Χαλκό: 0,2 mg ή 24% της Ημερήσιας Συνιστώμενης Πρόσληψης (DV)
- Φυλλικό οξύ: 64,5 μικρογραμμάρια (mcg) ή 16% της DV
- Μαγνήσιο: 34,7 mg ή 8% της DV
- Σίδηρο: 1,4 mg ή 8% της DV
Ο χυμός παντζαριού είναι πλούσιος σε ωφέλιμες ενώσεις όπως η βηταΐνη, τα νιτρικά και τα αντιοξειδωτικά.
Είναι επίσης εξαιρετική πηγή χαλκού και φυλλικού οξέος, προσφέροντας πάνω από 15% της DV για κάθε θρεπτικό συστατικό. Ο χαλκός είναι σημαντικός για τη δημιουργία του συνδετικού ιστού, ενώ το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των κυττάρων και την παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Ένα φλιτζάνι χυμού παντζαριού παρέχει επίσης μαγνήσιο και σίδηρο. Το μαγνήσιο είναι απαραίτητο για την παραγωγή ενέργειας και τη σωστή λειτουργία των μυών. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί τον σίδηρο για να παραγάγει αιμοσφαιρίνη. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη στα ερυθρά αιμοσφαίρια που μεταφέρει οξυγόνο από τους πνεύμονες στο υπόλοιπο σώμα.
Ποια τα οφέλη του για την υγεία
1. Μειώνει την αρτηριακή πίεση
Τα παντζάρια είναι πλούσια σε νιτρικά άλατα, τα οποία το σώμα μπορεί να μετατρέψει σε νιτρικό οξείδιο. Το νιτρικό οξείδιο παίζει πολλούς ρόλους στο σώμα, όπως το να βοηθά τα αιμοφόρα αγγεία να χαλαρώνουν και να διαστέλλονται, κάτι που με τη σειρά του μειώνει την αρτηριακή πίεση.
Ανασκόπηση διαπίστωσε ότι τα νιτρικά από τον χυμό παντζαριού μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της συστολικής πίεσης (ο ανώτερος αριθμός) σε άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση.
Τα 6 top συμπληρώματα διατροφής που προτείνει ειδικός στη μακροζωία
2. Βελτιώνει την αθλητική απόδοση
Τα νιτρικά άλατα στον χυμό παντζαριού βοηθούν στη βελτίωση της ροής του αίματος. Αυτό σημαίνει ότι περισσότερο οξυγόνο και θρεπτικά συστατικά μπορούν να φτάσουν στους μύες σας κατά την άσκηση.
Ανασκόπηση ερευνών διαπίστωσε ότι ο χυμός παντζαριού, είτε καταναλώνεται ως μία δόση είτε για αρκετές ημέρες, μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της απόδοσης κατά την έντονη άσκηση. Μπορεί επίσης να αυξήσει τη μυϊκή δύναμη και να αποτρέψει την κόπωση των μυών.
3. Μειώνει τη φλεγμονή
Τα παντζάρια είναι πλούσια σε φυτικά χρωστικά που ονομάζονται βεταλαΐνες. Οι βεταλαΐνες έχουν ισχυρές αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Αυτές οι ενώσεις μπορεί να βοηθήσουν στην προστασία από τη φθορά που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες και να μειώσουν τον κίνδυνο ασθενειών που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως η παχυσαρκία, οι καρδιοπάθειες και ορισμένοι τύποι καρκίνου.
Πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι ο χυμός παντζαριού μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής σε άτομα με long COVID. Ωστόσο, δεν οδήγησε σε σημαντικά αποτελέσματα.
4. Υποστηρίζει την υγεία της καρδιάς
Ο χυμός παντζαριού περιέχει ένα αμινοξύ που ονομάζεται βηταΐνη, το οποίο μπορεί να υποστηρίξει την υγεία της καρδιάς. Η βηταΐνη βοηθά στη μείωση των επιπέδων της ομοκυστεΐνης, ενός άλλου αμινοξέος που χρησιμοποιείται από το σώμα για την παραγωγή πρωτεϊνών. Τα υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης στο σώμα έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού.
Άλλες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κατανάλωση χυμού παντζαριού μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση των επιπέδων χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, που αποτελούν βασικούς δείκτες καρδιαγγειακής υγείας.
5. Προάγει την υγεία του ήπατος
Η βηταΐνη στον χυμό παντζαριού μπορεί να υποστηρίξει την υγεία του ήπατος αποτρέποντας τη συσσώρευση λίπους. Mελέτη σε ενήλικες με μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος (NAFLD) διαπίστωσε ότι όσοι έπιναν 250 χιλιοστόλιτρα χυμού παντζαριού καθημερινά για 12 εβδομάδες παρουσίασαν βελτιώσεις στην υγεία του ήπατος. Μεγαλύτερα οφέλη παρατηρήθηκαν σε όσους συνδύασαν τον χυμό παντζαριού με τη μεσογειακή διατροφή.
6. Ενισχύει τη λειτουργία του εγκεφάλου
Πολλοί άνθρωποι με γνωστικές διαταραχές, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και η άνοια, εμφανίζουν μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο. Σε μελέτη, ηλικιωμένοι 75 ετών που έπιναν χυμό παντζαριού παρουσίασαν καλύτερη αιμάτωση σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη σκέψη και τη μνήμη, πιθανόν λόγω των νιτρικών που περιέχει ο χυμός.
Η βεταΐνη στον χυμό παντζαριού μπορεί να αποτρέψει αντιδράσεις στον εγκέφαλο που σχετίζονται με την πρόοδο της νόσου Αλτσχάιμερ. Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να κατανοηθούν πλήρως τα οφέλη του χυμού παντζαριού για την υγεία του εγκεφάλου.
Υπάρχουν κίνδυνοι από την κατανάλωσή του;
Ο χυμός παντζαριού θεωρείται ασφαλής όταν καταναλώνεται σε μέτριες ποσότητες. Μπορεί να προκαλέσει ροζ ή κόκκινο χρώμα στα ούρα σας. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό – συμβαίνει όταν οι χρωστικές βεταλαΐνες δεν διασπώνται πλήρως πριν αποβληθούν από το σώμα. Αν τα κόπρανα ή τα ούρα σας είναι ροζ ή κόκκινα και δεν έχετε καταναλώσει παντζάρια, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας για περαιτέρω αξιολόγηση.
Ο χυμός παντζαριού περιέχει οξαλικά. Υψηλά επίπεδα οξαλικών στο σώμα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά σε ορισμένα άτομα. Οι πέτρες στα νεφρά είναι συσσωματώσεις μεταλλικών αλάτων που σχηματίζονται στους νεφρούς και μπορεί να προκαλέσουν πόνο όταν αποβάλλονται μέσω της ουροφόρου οδού.
Ορισμένοι ειδικοί έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για την κατανάλωση νιτρικών, λόγω της πιθανής τους μετατροπής σε καρκινογόνες ενώσεις. Ωστόσο, καμία ισχυρή ανθρώπινη έρευνα δεν έχει συνδέσει τα νιτρικά που υπάρχουν φυσικά στα φυτικά τρόφιμα, όπως τα παντζάρια, με προβλήματα υγείας.
Πώς να αποκομίσετε τα μέγιστα οφέλη
Μερικές συμβουλές για να αποκομίσετε τα μέγιστα οφέλη από τον χυμό παντζαριού:
- Επιλέξτε 100% χυμό παντζαριού χωρίς προσθήκη ζάχαρης.
- Αν είστε νέοι στην κατανάλωση χυμού παντζαριού, ξεκινήστε με μικρή ποσότητα για να αποφύγετε πεπτικές ενοχλήσεις.
- Αναμείξτε τον χυμό παντζαριού σε smoothies ή πρωτεϊνικά ροφήματα.
- Χρησιμοποιήστε αποχυμωτή ή μπλέντερ για να φτιάξετε δικό σας χυμό παντζαριού.
- Φυλάξτε τον φρέσκο χυμό παντζαριού σε αεροστεγές δοχείο για δύο έως τρεις ημέρες.
- Ανακατέψτε τον χυμό παντζαριού με χυμούς από μούρα, μήλα ή άλλα λαχανικά για καλύτερη γεύση.
Πηγές: Health, ResearchGate, ResearchGate, PJPS, ResearchGate