Το βότανο «φύλακας των ερωτευμένων» είναι ευρέως γνωστό για το καταπραϋντικό του άρωμα, αλλά έρευνα δείχνει ότι μπορεί να υποστηρίξει και τη διάθεση, τον ύπνο καθώς και την υγεία του δέρματος όταν χρησιμοποιείται σωστά. Το αιθέριο έλαιό του είναι δημοφιλές σε προϊόντα ευεξίας και ομορφιάς, για τις καταπραϋντικές επιδράσεις του.
Ποιο είναι το βότανο «φύλακας των ερωτευμένων» και ποια τα οφέλη για την υγεία
Η λεβάντα καλλιεργείται ευρέως για το αιθέριο έλαιό της, το οποίο αποστάζεται από τις ταξιανθίες συγκεκριμένων ειδών λεβάντας και χρησιμοποιείται σε καλλυντικά, προϊόντα ευεξίας, αρώματα και σαμπουάν. Πολλοί πιστεύουν ότι έχει φαρμακευτικά οφέλη, και η έρευνα εξερευνά τους πιθανούς ρόλους της στη φροντίδα του δέρματος, ως εντομοαπωθητικό και ακόμη και στην πρόληψη του καρκίνου, παρότι το ίδιο το αιθέριο έλαιο είναι τοξικό όταν λαμβάνεται από το στόμα.
Πέρα από τις τοπικές και αρωματικές χρήσεις, προϊόντα λεβάντας διατίθενται χωρίς ιατρική συνταγή, και ορισμένες μορφές χρησιμοποιούνται για να αρωματίσουν αρτοσκευάσματα και τρόφιμα, καθιστώντας το βότανο ευέλικτο τόσο στην υγεία όσο και στις καθημερινές εφαρμογές.
Τοπικές ιατρικές χρήσεις της λεβάντας
Σύμφωνα με εργασία του 2025 με τίτλο «The Impact of Lavender Essential Oil on the Human Nervous System: A Review», το αιθέριο έλαιο λεβάντας έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος, βελτιώνει τη διάθεση, υποστηρίζει τον ύπνο και παρέχει ήπια αναλγητική δράση. Η ανασκόπηση αναφέρει επίσης πιθανές νευροπροστατευτικές επιδράσεις, υποδηλώνοντας ότι η λεβάντα μπορεί να ενισχύσει τη συνολική λειτουργία του νευρικού συστήματος.
Άλλη πρόσφατη έρευνα προτείνει ότι η λεβάντα τοπικά μπορεί να βοηθήσει το δέρμα με διάφορους τρόπους, κυρίως μειώνοντας τη φλεγμονή και υποστηρίζοντας την επούλωση πληγών, αλλά χρειάζονται ακόμη περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους. Τρέχουσες μελέτες υπογραμμίζουν οφέλη όπως ταχύτερη αναγέννηση ιστών, καταπράυνση από φλεγμονές και βελτίωση της απορρόφησης θεραπειών για την ανακούφιση από τον πόνο.
- Το εκχύλισμα λεβάντας προώθησε την επούλωση βαθιών πληγών σε μελέτη του 2025.
- Ανασκόπηση του 2020 βρήκε ότι το έλαιο λεβάντας βελτίωσε την επούλωση πληγών και τη δραστηριότητα του κολλαγόνου.
- Μελέτ του 2023 έδειξε μειωμένη φλεγμονή σε ατοπική δερματίτιδα.
- Μελέτη του 2024 χρησιμοποίησε λεβάντα σε δερματικό επίθεμα για ενίσχυση αντιφλεγμονωδών και αναλγητικών επιδράσεων.
- Ανασκόπηση του 2023 τόνισε την ανάγκη για περισσότερες ποιοτικές μελέτες σε ανθρώπους.
Διατροφική αξία λεβάντας
Μία μερίδα 1 κ.γ. (περίπου 2 g) περιέχει:
- Θερμίδες: 7
- Ολικά λιπαρά: 0,1 g
- Κορεσμένα λιπαρά: 0,1 g — 1% της ΣΗΠ
- Τρανς λιπαρά: 0 g
- Ολικοί υδατάνθρακες: 1 g
- Καθαροί υδατάνθρακες: 1 g
- Φυτικές ίνες: 0 g
- Ολικά σάκχαρα: 0 g
- Πρόσθετα σάκχαρα: 0 g
- Πρωτεΐνες: 0 g
- Χοληστερίνη: 1 mg
- Νάτριο: 3 mg
- Ασβέστιο: 7 mg — 1% της ΣΗΠ
- Σίδηρος: 1 mg — 6% της ΣΗΠ
- Κάλιο: 0 mg
Bacopa monnieri: Το βότανο που μπορεί να ανακουφίσει από το στρες και να προστατεύσει τον εγκέφαλο
Λεβάντα: Οφέλη για την υγεία
1. Μπορεί να βοηθάει με τον ύπνο
Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν παραδοσιακά τη λεβάντα για να βοηθήσει στον ύπνο λόγω των υποτιθέμενων καταπραϋντικών της επιδράσεων, και ορισμένες έρευνες προτείνουν ότι μπορεί να έχει θετική επίδραση. Μικρή μελέτη του 2022 βρήκε ότι η λεβάντα βελτίωσε την ποιότητα ύπνου των ανθρώπων πριν εμφανιστεί αϋπνία ή άλλες διαταραχές ύπνου. Μελέτη του 2020 βρήκε επίσης ότι το έλαιο λεβάντας βελτίωσε στον ύπνο ανθρώπους που λάμβαναν παρηγορητική φροντίδα.
Σύμφωνα με το National Institutes of Health (NIH), η αρωματοθεραπεία μπορεί να είναι μια καλή επιλογή ως συμπληρωματική θεραπεία για άτομα με καρκίνο, παράλληλα με θεραπείες που συνιστούν οι ειδικοί. Αναφέρουν ότι ασθενείς που υποβάλλονταν σε χημειοθεραπεία βρήκαν ότι η εισπνοή αιθέριων ελαίων, συμπεριλαμβανομένης της λεβάντας, βελτίωσε την ποιότητα ύπνου τους σε διάστημα 3 εβδομάδων. Αναφέρθηκαν επίσης βελτιώσεις στον ύπνο, την κόπωση, την υπνηλία, την έλλειψη όρεξης, την κατάθλιψη, το άγχος και την ευεξία. Ωστόσο, οι ειδικοί χρειάζεται να κάνουν περισσότερη έρευνα πριν συστήσουν μια ασφαλή και αποτελεσματική δοσολογία λεβάντας για τον ύπνο.
2. Μπορεί να καταπολεμά λοιμώξεις
Το έλαιο λεβάντας μπορεί να έχει αντισηπτικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση βακτηριακών λοιμώξεων. Σύμφωνα με ανασκόπηση του 2022, το αιθέριο έλαιο λεβάντας έχει αντιμικροβιακές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Οι ερευνητές κατέληξαν στο ότι το αιθέριο έλαιο λεβάντας θα μπορούσε να είναι χρήσιμο στην οδοντιατρική για την πρόληψη λοιμώξεων. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για τις φαρμακευτικές ιδιότητες της λεβάντας.
3. Μπορεί να επιταχύνει την επούλωση πληγών
Μελέτη του 2020 εξέτασε την επίδραση της λεβάντας στην επούλωση βαθιών πληγών. Οι ερευνητές βρήκαν ότι μια αλοιφή που περιείχε αιθέριο έλαιο λεβάντας και εκχύλισμα γλυκόριζας προώθησε την επούλωση πληγών σε διάφορα στάδια επούλωσης. Επιπλέον, σύμφωνα με ανασκόπηση του 2020, τρέχουσες μελέτες προτείνουν ότι το αιθέριο έλαιο λεβάντας μπορεί να ωφελήσει την επούλωση πληγών. Ωστόσο, οι συγγραφείς της ανασκόπησης σημείωσαν ότι οι κλινικοί δεν έχουν τυποποίηση ή πρωτόκολλα ασφαλείας για τη χρήση του αιθέριου ελαίου. Οι ειδικοί χρειάζεται να πραγματοποιήσουν περισσότερες ποιοτικές μελέτες σε ανθρώπους πριν κατανοήσουν πλήρως τις επιδράσεις και τους κινδύνους της λεβάντας στην επούλωση πληγών.
4. Μπορεί να αντιμετωπίζει την τριχόπτωση
Η λεβάντα είναι πιθανώς αποτελεσματική ως εναλλακτική θεραπεία για την τριχόπτωση. Συστηματική ανασκόπηση του 2020 βρήκε ότι ορισμένα μείγματα αιθέριων ελαίων που περιείχαν έλαιο λεβάντας βοήθησαν στην ανάπτυξη μαλλιών σε άτομα με αλωπεκία. Η ανασκόπηση περιέγραψε πως παλαιότερη μελέτη του 2015 βρήκε σημαντική ανάπτυξη μαλλιών σε έως και 75% των ασθενών που χρησιμοποίησαν συνδυασμό ελαίων θυμαριού, δενδρολίβανου, λεβάντας, κέδρου και νυχτολούλουδου.
Σε μελέτη του 2016, οι ερευνητές βρήκαν ότι η εφαρμογή ελαίου λεβάντας στις πλάτες ποντικών βοήθησε στην προώθηση της ανάπτυξης τριχών σε διάστημα 4 εβδομάδων. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για την επιβεβαίωση αυτών των ωφελειών. Σύμφωνα με το NIH, τα αιθέρια έλαια λεβάντας μπορεί να έχουν κάποιες ορμονομιμητικές επιδράσεις, επομένως είναι καλύτερο οι άνθρωποι να συμβουλεύονται γιατρό πριν τα χρησιμοποιήσουν για συμπτώματα περιόδου.
5. Μπορεί να ανακουφίζει από άγχος και στρες
Λόγω των υποτιθέμενων καταπραϋντικών ιδιοτήτων της, η λεβάντα μπορεί να είναι μια καλή εναλλακτική θεραπεία για το άγχος. Συστηματική ανασκόπηση του 2023 βρήκε ότι η εισπνοή αιθέριου ελαίου λεβάντας είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική θεραπεία για το άγχος, και οι μελέτες έδειξαν μειωμένα επίπεδα άγχους ανεξαρτήτως του είδους λεβάντας που χρησιμοποιήθηκε. Ωστόσο, οι συγγραφείς ανέφεραν ότι χρειάζεται περισσότερη έρευνα πριν συσταθεί επίσημα η λεβάντα για τη θεραπεία άγχους.
6. Μπορεί να ανακουφίζει από συμπτώματα του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου
Ανασκόπηση του 2020 εξέτασε το ενδεχόμενο να βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS). Οι συγγραφείς κατέληξαν ότι η αρωματοθεραπεία με αιθέρια έλαια μειώνει τόσο τα σωματικά όσο και τα ψυχολογικά συμπτώματα του PMS, με μερικές από τις μελέτες να χρησιμοποιούν αιθέριο έλαιο λεβάντας.
Για παράδειγμα, η ανασκόπηση εξέτασε μελέτη του 2018 στην οποία 87 φοιτήτριες με PMS εισέπνευσαν αιθέριο έλαιο λεβάντας πέντε φορές για κάθε κύκλο τους, σε διάστημα 3 μηνών. Η μελέτη βρήκε ότι, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, όσες χρησιμοποίησαν αρωματοθεραπεία με λεβάντα ανέφεραν βελτιώσεις σε συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, νευρικότητας, πόνου και φουσκώματος. Ωστόσο, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να αξιολογηθούν πλήρως οι κίνδυνοι και τα οφέλη της λεβάντας για τα συμπτώματα PMS.
Μέντα: Το βότανο που μπορεί να ανακουφίσει από τον πονοκέφαλο και να αντιμετωπίσει το φούσκωμα
Πιθανοί κίνδυνοι
Το αιθέριο έλαιο λεβάντας θεωρείται γενικά ασφαλές όταν χρησιμοποιείται όπως υποδεικνύεται, αλλά εξακολουθεί να ενέχει ορισμένους κινδύνους. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό στο δέρμα ή αλλεργικές αντιδράσεις, επομένως πρέπει πάντα να αραιώνεται με ένα φορέα-έλαιο και να δοκιμάζεται πρώτα σε μικρή περιοχή. Το NIH προειδοποιεί να μην λαμβάνονται τα αιθέρια έλαια από το στόμα και σημειώνει ότι το έλαιο λεβάντας μπορεί να δρα σαν οιστρογόνο και να μειώνει τις ανδρογονικές επιδράσεις, με μια μελέτη να συνδέει τη μακροχρόνια χρήση με ανάπτυξη μαστού σε προεφηβικά αγόρια. Οι άνθρωποι πρέπει να συμβουλεύονται γιατρό πριν χρησιμοποιήσουν αιθέριο έλαιο λεβάντας, ειδικά εάν λαμβάνουν άλλα φάρμακα.
Πηγές: MNT, ScienceDirect, PubMed, ScienceDirect, MDPI, ScienceDirect, ResearchGate, MyNetDiary